Tequendamako jauzia
| Tequendamako jauzia | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Garaiera | 2.467 m |
| Mota | ur-jauzi |
| Zabalera | 23 m |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 4°34′29″N 74°17′36″W / 4.57486°N 74.29339°W |
| Honen parte da | Bogotá River (en)  |
| Kokapena | Soacha |
| Estatu burujabe |  Kolonbia |
| Kolonbiaren banaketa administratiboa |  Cundinamarca |
Tequendamako jauzia Kolonbiako ur-jauzi naturala da, Soachako landa-eremuan, Cundinamarcako departamenduan. Bogotatik 30 km hego-mendebaldera dago, gutxi gorabehera.
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katarata horren ingurune geografikoa Tequendama eta Canoas mendietan dago, Bogotako sabana eta Andeetako baso garaia zeharkatzen duen ibaiaren behe-ibarra bereizten dituzten eremuetan. Haren urak 157 metro inguru erortzen dira forma zirkularreko amildegi harritsu batetik. Administratiboki, Soachako udalerriko Canoas eta San Francisco zatien bigarren bidezidorretan dago. Bere uren zati bat Muñako presaren gainezkatzeak ere elikatzen du.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Muiska mito baten arabera, Bochica jainkoaren ekimenez sortu zen, Eguzkiaren seme, maisu eta heroi zibilizatzailea, muiskoei kotoia iruntzen eta mantak ehuntzen, eta printzipio moral eta sozialak irakatsi zizkiena. Tradizio mitikoaren arabera, Bochicak Tequendamako jauzia sortu zuen, Bogotako sabana urez betetzen zuten urak kanporatzeko. Azterlan batzuen arabera, uholde horiek bat datoz azken izotz-adinean (duela 10 milurteko) glaziarrak erretiratzearekin.[1] Duela bizpahiru milurteko gertatu zen hori, eta urmaela estali zuen uholde batek. Ondorioz, muiska-belaunaldi batzuk lur altuagoetara ihes egin behar izan zuten.[1]
Ezaguna da Humboldt naturalistak lekuari buruz egin zuen deskribapena, barometro baten bidez neurtu baitzuen, 185 metroko altuera kalkulatuz.[2]
1900ean inauguratu zen El Charquito zentral hidroelektrikoa, Bogota ibaiko ura jauzia baino lehen erabiltzen duena.[3][4]
1940an, Sibaté landa-eremuko Muña urtegiko lanak hasi ziren, eta, ondorioz, haren emariaren zati handi bat murriztu zen. Bogota eta Soacharen hazkunde desordenatuarekin, ibaia eta haren ibaiadarrak kronikoki kutsatu ziren, eta galdu egin ziren haien flora eta fauna, bai eta haien erakargarritasun turistikoa ere; orduan, Sabanako Trenbideko adar bateko azken geralekua izan zen hegoaldean. Leku horretan hainbat suizidio izan dira. Mendearen hasieratik, kronista batzuek garaiko egunkarietan kontatzen duten bezala.[5]
Sarbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jauzira iristeko, ibilgailu partikularra erabil daiteke, baita La Victoria, Santanderzito, San Antonio del Tequendama eta Mesitas del Colegio guneetara doazen udalerrien arteko autobus-ibilbideak ere.
Leku interesgarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Errepide ondoko prezipitazioa inguratzen duen etxea El Refugio del Salto hotela izan zen bere garaian. 1923an inauguratu zen arkitektura frantseseko eraikin hori, eta klase aberatsentzako atsedena hartzeko eta ostatu hartzeko tokia da. Eraikin horrek kataratarako begiratokia du.[6][7] Tequendamako Salto Museo Etxea, Biodibertsitatea eta Kultura, inauguratu zen berriro. Jatetxe tipiko batzuk ere badaude inguruan.
Heraldika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erakargarritasun naturala Granada Berriko Probintzia Batuen armarrian agertu zen, eta gaur egun Soacha udalerriko armarrian, biak beheko ezbeharrean.[8]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b Isaza, José Fernando. (16 de junio de 2010). Retiro de glaciares: el Salto de Tequendama. .
- ↑ «Memorias :: Obras generales» www.lablaa.org.
- ↑ «¿Sabes cómo llegó la electricidad en Colombia? Te contamos la historia», artículo publicado el 17 de mayo de 2022 en el sitio web Canal Institucional (Colombia).
- ↑ Municipio. 21 de agosto de 2004.
- ↑ «Los suicidas del Tequendama» Cerosetenta 5 de marzo de 2013.
- ↑ El Salto del Tequendama
- ↑ Historia de Bogotá — Siglo XX, pág. 116.
- ↑ Museo Nacional de Colombia. Escudo de armas de las Provincias Unidas de la Nueva Granada (acuarela de Liborio Zerda, ca. 1892). .
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- VV AAFabio Puyo Vasco, Historia de Bogotá 3 liburuki: I. liburukia - Konkista eta Kolonia, II. liburukia - XIX. mendea, III. liburukia - XX. mendea, Bogotá, 2007. ISBN 9789588293318....
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q490295
Multimedia: Salto del Tequendama / Q490295