Edukira joan

Teresa Chiches Ledesma

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Teresa Chiches Ledesma
Bizitza
JaiotzaCoyanza, 1911
HeriotzaBilbo, 1937ko abenduaren 13a (25/26 urte)
Heriotza moduafusilamendua
Jarduerak
Jardueraklangilea

Teresa Chiches Ledesma (Coyanza, León, 1911 – Bilbo, Bizkaia, 1937ko, abenduaren 13a) soldatapeko langilea zen. Espainiako 1936ko Gerra garaian, salaketa baten ondorioz atxilotu, espetxeratu eta heriotz zigorra ezarri zioten. Francisco Francok 1937ko abenduaren 4an eman zuen jakitera ezarritako heriotz zigorra, eta abenduaren 13ko goizaldean Derion fusilatu eta Bilboko udal hilerrian lurperatu zuten.[1][2]

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teresa Chiches Ledesma Leongo probintziako Coyanza herrian jaio zen. Tomas Chiches eta Francisca Ledesmaren alaba zen. 1937ko abuztuan 26 urte zituen, alarguna zen eta alaba bat zuen. Artxandako funikularraren ondoan zegoen Ibañezen lantegian egiten zuen lan soldatapeko langile, eguneko 5 pezeta irabaziz. Otxarkoaga kaleko 137. zenbakian bizi zen.[1]

Salaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1937ko abuztuaren 3an Teresa salatu egin zuen Boluetako Zirkulu Tradizionalistako errekete batek, besteak beste "CNTko bere ideologia izatea eta, ezkonduta egon gabe, alderdi horretako pertsona oso arriskutsu batekin bizitzea" leporatuz. Gainera, bere bizitza "Zirkulu Komunistan" garatzen ari zela eta "egun batean erreketearen amari sorbaldatik heldu eta faxistei esnea salduz gero, arrastaka eramango zuela" esan ziola leporatu zioten. Azkenik, erreketeak gehitu zuen Teresak, beste emakume batzuekin batera, eskuindar bat bota zuela itsasadarrera.[1]

Atxiloketa era espetxeratzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Orue txaleteko emakumeen kartzela

Biharamunean, arratsaldeko 18:00etan, Begoñako Guardia Zibilaren postuko agenteek Teresa atxilotu egin zuten. Institutu armatuak idatziz adierazi zuenez: akusatua "emakume pozoitsua eta arriskutsua zen; izan ere, postu horretan salaketaren gertaeren auzotartasunaren konfidentzialak daude. CNTko kide arriskutsua da ". Egun berean, Larrinagako kartzelara eraman zuten.[3][4][5]

Abuztuaren 4an bertan, Teresak ukatu egin zituen salatzailearen salaketak, eta adierazi zuen ez zela CNTkoa, eta ez zela egia gizon batekin bizi zela, alabarekin bakarrik baizik. "Komunisten zirkuluan" ibilia zela eta lagunak ere bertara joaten zirela adierazi zuen, baina auzokide bakar bat ere iraindu gabe, salatzailearen amarekin izandako istilua esnea saltzeari utzi ondoren gertatu zela adierazi zuen. Emakume bat itsasadarrera botatzeari zegokionez, esan zuen egun horretan bere alaba Gizarte Laguntzara apuntatzera joan zela, eta, beraz, ez zegoela erasoaren lekuan. Azkenik, "salaketa mendekua zela, ez baitzen ezertarako sartu eta ez baitzuen Mugimenduaz gaizki hitz egin".

Heriotza zigorra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1937ko urriaren 18an, fiskalak "ezker muturreko esangura politiko nabarmena" leporatu zion Teresari, "ekintza bandalikoetan parte hartuz harrotu" izana, "ideia politikoetan aurkako pertsonak iraintzea" eta, "Tropa Nazionalak" Bilbon sartu ondoren ere, "Kausa Nazionala" iraindu izana.

1937ko urriaren 22an, auzitegi militarrak heriotza-epaia eman zion Teresari, fiskalak islatzen ez zituen egitateak leporatuz, baina salatzailearenak kontuan hartuz.

Franco jeneralak 1937ko abenduaren 4an eman zuen jakitera ezarritako heriotza-zigorra, eta 1937ko abenduaren 13an fusilatu zuten.[6]

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2022ko azaroaren 25ean Frankismo garaian hiriko kartzeletan errepresaliatutako emakumeak omendu zituen Bilbok, lore eskaintza batekin eta Santutxuko Orue txaleta oroitzeko plaka baten inaugurazioarekin. Teresa Chiches omenduen zerrendan azaltzen zen.[7][8][9]
  • 2023ko azaroaren 25ean Baskale, Akelarre, PCE-EPK, Eusko Lurra Fundazioa, CNT eta Santutxuko Familia Elkarteak omenaldia egin zieten Orueko txaleteko Emakumeen kartzelan, frankismoak emakumeen aurka aplikatu zuen indarkeria sistematikoagatik preso egon ziren emakumeei, haien artean Teresa Chichesi.[10] [11]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c «Bilbaopedia - Teresa Chiches Ledesma» www.bilbaopedia.info (Noiz kontsultatua: 2024-06-26).
  2. ↑ «Teresa Chiches Ledesma» 15Mpedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-26).
  3. ↑ Euskadi, elDiario es. (2022-11-26). «La memoria del Chalet Orue de Bilbao, la improvisada cárcel para la represión de mujeres en el franquismo» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  4. ↑ SL, TAI GABE DIGITALA. (2023-06-19). «Santutxu, lugar de cárceles durante la guerra y los primeros años del franquismo» naiz: (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  5. ↑ Fernández, J.. (2022-11-26). «Bilbao rescata del chalet Orue a sus 11 ‘rosas’» Deia (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  6. ↑ «Lista de mujeres fusiladas por el franquismo» 15Mpedia (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  7. ↑ SL, TAI GABE DIGITALA. (2022-11-26). «Bilbo homenajea a las mujeres represaliadas por el franquismo» naiz: (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  8. ↑ «Bilbok omenaldia egiten die frankismoak errepresaliatuei» Electomanía 2022-11-26 (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  9. ↑ Press, Europa. (2022-11-26). «Bilbao homenajea a las represaliadas por el franquismo con una placa dedicada a las encarceladas en el chalet de Orue» www.europapress.es (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  10. ↑ Confederal, Secretaría de Comunicación Comité. (2023-11-23). «25N: acto de memoria por las mujeres represaliadas en Bilbao» Confederación Nacional del Trabajo (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).
  11. ↑ Autor. «Homenaje a las mujeres represaliadas por el franquismo en Bilbao» www.lavozdelarepublica.es (Noiz kontsultatua: 2024-06-23).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Teresa_Chiches_Ledesma&oldid=9832586"(e)tik eskuratuta