Galaxien eraketa eta eboluzioa
Galaxien eraketaz eta eboluzioaz eta denboran zehar izan duten eboluzioaz asko ikasi dute zientzialariek. Hona hemen dakizkigun funtsezko datu batzuk:
Gas-hodei handiak eta hauts kosmikoa kondentsatzean sortzen dira galaxiak. Grabitatearen eraginez, hodei horiek trinkotu egiten dira eta, denboraren poderioz, izarrak eta planetak sortzen dira.
Forma eta tamaina ugariko galaxiak daude. Batzuk handiak dira eta disko zapal baten forma dute, Esne Bidea adibidez. Beste batzuk, ordea, txikiagoak dira eta elipse edo esfera forma dute, Andromeda galaxia esaterako.
Galaxiek erdiko nukleo bat dute, eta bertan daude izar zahar eta masibo gehienak. Galaxia batzuek, gainera, zulo beltz supermasibo bat dute erdialdean, hau da, objektu ikaragarri dentso eta masibo bat, bere gertaeren mugan erortzen den guztia xurgatzen duena.
Galaxiek, denbora igaro ahala, eboluzionatu egiten dute eta aldatu egiten dira. Izarrak sortu, zahartu eta hil egiten dira, eta planetak ere aldatu egiten dira denbora joan ahala. Gainera, galaxiek talka egin eta bat egin daitezke, eta ondorioz forma eta egituraz aldatzen dira.
Zientzialariek lanean jarraitzen dute hobeto ulertzeko nola eratzen diren eta eboluzionatzen duten galaxiek. Teleskopioak eta beste tresna batzuk erabiltzen dituzte galaxiak behatu eta beren ezaugarriak ikertzeko.