Txileko karabineroak

Txileko karabineroak
	Orden y Patria
Datuak
Mota	jendarmeria
Herrialdea	Txile
Jarduera
Honen parte	Armed Forces of Chile (en)
Agintea
Egoitza nagusi	Santiago (komuna);
Jabea	Ministry of the Interior and Public Security of Chile (en)
Historia
Sorrera	1927ko apirilaren 27a
	webgune ofiziala;

Txileko karabineroak (Carabineros de Chile) Orden eta Segurtasun Indarrak integratzen dituen polizia erakunde militarizatu bat da. 1927ko apirilaren 27an sortua, bere izena karabina izeneko arma zeraman zalditeria-taldetik dator. Bere leloa "Ordena eta Aberria" da eta bere ikurra bi karabina gurutzatuak dira.

Hasiera batean Cuerpo de Carabineros (Karabineroen Gorputza) deitzen zaio, eta legeari eraginkortasuna emateaz arduratzen den erakundea da, bere helburua Errepublikako lurralde osoan ordena publikoa eta barne segurtasun publikoa bermatzea, mantentzea eta legeak eta Konstituzioak agintzen dizkion gainerako eginkizunak betetzea da. Sortu zenetik Defentsa Nazionaleko Ministerioaren menpe egon bazen ere, 2011ko otsailaren 21etik —lege baten ondorioz—, erakundea Barne eta Segurtasun Publiko erreformatuaren menpe egon zen zuzenean. ^[1]

Polizia gorputz armatua funtsean esanekoa denez, ez deliberatzailea, profesionala, hierarkikoa eta diziplinatua denez, kideak bere lege organiko konstituzionalean, bere estatutuan (justizia kodea eta barne araudian), ezarritako arauen menpe daude. ^[2]

2020rako, Txileko Estatuak esleitutako bilioi bat (milioi milioi) peso pasatxoko urteko aurrekontua zuen ^[3], 1.595 milioi dolar eman zizkioten 2021ean ^[4]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Diego Miranda Becerrak ofizialki aitortzen du Carabineros de Chile, Carabineros Eskolan irakasten den "Historia Instituzionala" katedran eta Policía en el Reino de Chile liburuan, Txileko Historiako lehen polizia agintari gisa, Aguazil Nagusia, Pedro de Valdiviak 1541eko apirilaren 25ean ezarri zuena. Lehen Aguazil Nagusia Juan Gómez de Almagro kapitain espainiarra izan zen (hortik hartzen du izena Juan Gómez de Almagro Karabineren Ikastetxeak, Karabineroetako langileak prestatzeko plantel teknikoa).

Erakunde gisa bere historia kolonial garaian du jatorria gaueko zaindarietan, Erreginaren Herensugeetan (1758) eta zaintza eta poliziaren kontrol funtzioak betetzen zituzten beste batzuetan.

Ondoren, Santiago eta Valparaíso hiriek euren udaltzaingoak ezarri zituzten. Hiri Landa Polizia (1881) landa eta hiriguneetarako sortzen da. Polizia zerbitzu hauen arazo nagusia alkatearen erabakiekiko menpekotasuna zen, helburu pertsonal, politiko edo elektoraletarako erabiltzen baitzituzten. Hiriak babesteko, Polizia Fiskala sortu zen (1892). Antolatzeko lehen saiakera, diziplina militarrekoa eta gobernu zentralaren menpekoa, Araukaniako desmilitarizazio-lurraldeetan Pedro Hernán Trizano kapitainaren agindupean lan egiten zuen Kolonietako Jendarmeen Gorputza da. Gero Karabineroen Erregimentua sortu zen (1903), eta horri Jendarmeen Gorputza gehitu zitzaion.

1908ko abenduaren 19an Karabineroen Eskola sortu zen, ofizialen, klaseen eta soldaduen eta, hurrengo urtean, ofizialen prestakuntzaz arduratzen zen establezimendu gisa. 1927an, Carlos Ibáñez del Campo Armadako koronelak eta Errepublikako presidenteordeak Polizia Fiskala eta Carabineroen Gorputza batu zituen Txileko Barne Ministerioaren menpeko aginte, antolakuntza eta diziplina militar bateratua zuen erakunde bakar batean.

1929ko apirilaren 11n, Karabineroen Gorputzak Kartzelako Gendarmeria Gorputzarekin bat egin zuen, Carlos Ibáñez del Campo presidentearen aginduz, Espetxe Polizia izena hartuz. Urte horretako azaroaren 9an, bi gorputzak fusionatuta zeudela, kartzela eremua jaio zen eta Espetxe Zerbitzua deitzen zaio. Dena den, batasun horrek ez zuen funtzionatu, beraz, 1930eko ekainaren 17an, Espetxeetako Zuzendaritza Nagusia sortu zen espetxeen ardurapean, Espetxe Poliziaren arabera, nahiz eta Jendarmeriako uniformeetako funtzionarioekin, eta ez Karabinero gisa. ^[5]

Ibáñez boteretik erori ostean, 1931ko abuztuaren 26tik aurrera, bi gorputzak bananduta daude. Kartzelako Gendarmeria 1929ko lege eta araudiek gobernatu zuten berriro. Gertaera horrek 1931ko abuztuaren 26an bi erakundeak banatzea eragin zuen, jatorrira itzuliz. Horrekin, erakunde bakoitza bere ardura-eremura itzuli zen, espetxean eta polizian, hurrenez hurren. Hala, Karabineroek hasierako izena mantendu zuten, Jendarmeria Gorputzak Espetxe Zaintza Zerbitzuaren izena jaso zuen bitartean. ^[6] ^[7]