Völuspa

Völuspá (Vǫluspá /ˈwɔluˌspɑː/ antzinako eskandinavieraz) (Bidentearen Profezia) Edda poetikoaren lehen poemaren eta ezagunenaren izena da. Munduaren sorkuntzaren historia eta amaiera kontatzen ditu, völva edo iragarle batek kontatua eta Odini zuzendua. Eskandinaviako mitologia aztertzeko lehen mailako iturri nagusietako bat da.

Profezia Odini egindako dei batekin hasten da, eta, ondoren, igarlea munduaren sorkuntzaren historia kontatzen hasten da, labur-labur. Igarleak bere ezagutza nola lortu zuen azaltzen du, horrela Odinen orojakintzaren iturria eta Asgarden jainkoen beste sekretu batzuk ezagutuz. Gaur egungo eta etorkizuneko gertaerak aipatzen ditu, eskandinaviar mitoetako asko aipatuz, hala nola Baldr-en heriotza eta Lokiren kateamendua. Azkenik, igarleak munduaren amaieraz hitz egiten du, Ragnarök, eta bere bigarren etorkizunaz.

Laburpena

Poema iragarlearekin hasten da, isilean "Heimdalen semeak" (gizakiak) erregutuz eta Odini galdetuz ea berak antzinako jakintza errezitatzea nahi duen. Garai urrunetan jaiotako erraldoiak ere gogora ekartzen dituela dio, haiek hazi baitzuten.

Orduan hasi zen kreazioaren mitoa kontatzen: hasieran mundua hutsik zegoen, harik eta Borren semeek lurra itsas hondotik altxatu zuten arte. Æsir-ek , orduan, ordena ezarri zuten kosmosean, Eguzkia, Ilargia eta izarrak bertan kokatuz, horrela, egunaren eta gauaren zikloa hasiz. Honela, Æsir-ek urre asko sortu eta metatu zuten denbora baten ondoren, Urrezko Aroa deitua izan zen, non tenplu eta jauregiak eraiki eta tresnak sortu zituzten. Baina orduan hiru erraldoi indartsu iritsi ziren Jötunheimetik, urrezko aroa amaituz. Arkitsiarrek sortu zituzten orduan ipotxak, Motsognir eta Durin boteretsuenak zirelarik.

Puntu horretan amaitzen dira lehenengo hamar ahapaldiak, eta hurrengo seiek enanoen izenak dituzte. Zati hau, batzuetan Dvergatal (nanoen katalogoa) deitua, parentesi soiltzat hartzen da narrazioan, eta erredaktoreek eta itzultzaileek alde batera uzten dute. Dvergatalaren ondoren, lehen gizonaren eta lehen emakumearen (Ask eta Embla) sorrera kontatzen da, baita Yggdrasilen (mundu-zuhaitza) deskribapena ere. Igarleak, ondoren, Gullveigek lehen gerra nola eragin zuen kontatzen du, bai eta Æsir eta Vanirren arteko borrokan zer gertatu zen ere.

Puntu horretan, igarleak Odini erakusten dio bere sekretuetako batzuk ezagutzen dituela, bere begietako bat ezagutzaren atzetik nola sakrifikatu zuen, Mimerren buru profetikoa eskuratuz. Igarleak etengabe galdetzen dio Odini ea bere kontakizuna entzuten jarraitu nahi duen, eta orduan Odinek laster gertatuko diren gauzak kontatzen dizkio: Baldr-en heriotza, jainkoen artean onena eta ederrena; Lokiren etsaitasuna; jainkoen azken suntsipena, non suak eta uholdeek zerua eta lurra jotzen dituzten, jainkoek beren etsaien aurkako azken gudua egiten duten bitartean, vaticinio hau Ragnarök aipatuz, "jainkoen patua". Batailaren sorginkeriak, jainkoen borroka pertsonalak eta horietako askoren amaiera tragikoa deskribatzen ditu, horien artean Odin bera.

Azkenik, mundu berpiztu berri bat sortuko da heriotzaren eta suntsipenaren errautsetatik, non Baldr mundu berri batean biziko den, non lurra ugari loratuko den.