Catherine Cesarsky

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Catherine Cesarsky

Square Kilometre Array (en) Itzuli lehendakari

2017ko urriaren 13a -

CERNeko presidenteorde

2013ko martxoaren 21a -
high commissioner for atomic energy (en) Itzuli

2009ko apirila - 2012ko apirila
← Bernard Bigot - Yves Bréchet (en) Itzuli →

Nazioarteko Astronomia Elkarteako presidentea

2006 - 2009
← Ronald Ekers (en) Itzuli - Robert Williams →
ESO’s Director General (en) Itzuli

1999 - 2007ko abuztuaren 31
← Riccardo Giacconi - Tim de Zeeuw (en) Itzuli →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakCatherine Jeanne Gattegno
JaiotzaAmbazac, 1943ko otsailaren 24a (81 urte)
Herrialdea Frantzia
Familia
Ezkontidea(k)Diego Cesarsky (en) Itzuli  (1965 -  2021)
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaHarvard Unibertsitatea 1972) Doktoretza
Buenos Airesko Unibertsitatea
Hezkuntza-mailaDoktoretza
Doktorego ikaslea(k)Pierre-Olivier Lagage (en) Itzuli
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakastronomoa eta astrofisikaria
Enplegatzailea(k)Hegoaldeko Behatoki Europarra
Square Kilometre Array (en) Itzuli
Nazioarteko Astronomia Elkartea
Jasotako sariak
KidetzaFrantziako Zientzien Akademia
Academia Europaea (en) Itzuli
Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Suediako Zientzien Errege Akademia
Nazioarteko Astronomia Elkartea
Royal Society
Société Française d'Astronomie et d'Astrophysique (en) Itzuli

Catherine Jeanne Gattegno Cesarsky (Ambazac, Frantzia, 1943ko otsailaren 24a) astronomo frantziar-argentinarra da,[1] Nazioarteko Astronomia Elkarteko (IAU) presidente ohia, astrofisika modernoan egindako ikerketengatik ere ezaguna.[2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantzian jaio zen, baina bi urte zituenetik Argentinan hazi zen. Aldi berean, gaztelaniazko lehen hezkuntzako eskola batean eta frantsesezko ikastetxe batean ikasi zuen. Geroago Buenos Airesko Frantses Ikastetxean erdi mailako ikasketak egin zituen,[1] eta bertan Matematika eta Zientzietan espezializatu zen lehen emakumea izan zen.[3] Bere karrera Frantziako École polytechnique-n jarraitu nahi zuen, baina emakumerik onartzen ez zutela esan ziotenean, Buenos Airesko Unibertsitatean gradu-ikasketak hastea erabaki zuen, non Fisika Zientzietako lizentziadun titulua jaso zuen 1959 eta 1965 bitartean.[1][4]

1961 eta 1963 artean UBAko ikasle izan zen bitartean, Fisikako 2. mailako laguntzailea izan zen. UBAn ikasketak amaitu ondoren, 1961ean hasi zen lanean Fisikako 2. mailako laguntzaile gisa unibertsitate berean, 1963an CONICETen 1965era arte lan egiteko beka jaso zuen arte. Gero Harvard Unibertsitatera joan zen ikastera 1966 eta 1971 bitartean, eta astronomian PhDa lortu zuen.[5] Harvardeko ikasle izan zen bitartean, hainbat postutan aritu zen unibertsitatean, hala nola Teaching Fellow, Pickering Fellowship, Harvard Scholarship eta M. Weyerhaeuser Jewett Research Fellowship.[4]

Ibilbide profesionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argentinan 1965 eta 1966 artean, Argentinako Radioastronomia Institutuan ikertzaile aritu zen. Behin Estatu Batuetan, Research Fellow gisa aritu zen 1971 eta 1974 artean Kaliforniako Teknologia Institutuan, astronomia departamentuaren barruan.[4] 1974an, Direction des Sciences de la Matière-ko Astrofisika Zerbitzura sartu zen Centre d 'Etudes Nucléaires de Saclay zentroan, eta hainbat lanpostutan jardun zuen 1993ra arte, hala nola: Pertsonal-kidea, Talde Teorikoko burua eta Astrofisikako Zerbitzuko burua.[5][4]

1994 eta 1999 artean Direction des Sciences de la Matière erakundeko zuzendaria izan zen,[1][5] eta gero, 1999 eta 2007 artean, Hegoaldeko Behatoki Europarreko zuzendari nagusia izan zen.[5][6] Denbora horretan, ISOCAMeko ikertzaile nagusia ere izan zen, Europako Espazio Agentziaren (ESA) ISO espazio teleskopioaren kamerakoa.[5] 2006. urtean Nazioarteko Astronomia Elkarteko presidente aukeratu zuten 2006-2009 aldirako, eta postu horretara iritsi zen lehen emakumea izan zen.[2][3][5][7][8]

Cesarskyren ikerketek astrofisika modernoaren hainbat arlo hartzen dituzte barne, energia handiko domeinutik hasi eta infragorri eta erradioraino. Bere ikerketaren adibide dira izpi kosmiko galaktikoen, materiaren eta izarrarteko ingurune lausoko eremuen hedapenaren eta osaeraren azterketak, supernobetako partikulen azelerazioa eta iturri galaktiko eta estragalaktikoen isuri infragorria; eta horrek emaitza berri eta zirraragarriak dakartza izar-eraketaren eta eboluzio galaktikoaren gainean.[9]

2007tik High Commissioner for Atomic Energy gisa aritzen da Saclayko Centre d 'Etudes Nucléairesen.[4]

2017ko urriaren 13an, Square Kilometer Array (SKA) administrazio kontseiluko presidente izendatu zuten.[10]

Bere ibilbide osoan 350 argitalpen zientifiko baino gehiago egin ditu.[4]

Catherine Cesarsky, IAUko presidente ohia (2006–2009), "IAUren 100 urteei buruzko hausnarketak" aurkezpena egiten.

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1989: Chevalier de l'Ordre National du Mérite.[4]
  • 1994: Chevalier de la Légion d'Honneur.[4]
  • 1998: COSPAR (Committee on Space Research) Space Science Award.[2][5]
  • 1999: Officier de l'Ordre National du Mérite.[4]
  • 2004: Officier de la Légion d'Honneur.[4]
  • 2014: Grande officière de l'ordre national du Mérite.[11]
  • 2019: Grande officière de la Légion d'honneur.[12]
  • 2011: Commandeure de la Légion d'honneur.[13]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d «Cielo Sur - El Mensajero de los Astros» www.cielosur.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  2. ↑ a b c (Ingelesez) «Catherine Cesarsky elected president of the International Astronomical Union» EurekAlert! (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  3. ↑ a b Cecilia Draghi. ««Por primera vez, la Unión Astronómica Internacional a cargo de una mujer.»» www.fcen.uba.ar (Opinión 12 de septiembre de 2003 - Oficina de Prensa FCEyN-UBA) (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  4. ↑ a b c d e f g h i j (Ingelesez) information@eso.org. «Dr. Catherine Cesarsky» www.eso.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  5. ↑ a b c d e f g «European Research Advisory Board (EURAB)- Curriculum Vitae of member, Catherine Cesarsky». .
  6. ↑ (Ingelesez) information@eso.org. «Past ESO Directors General» www.eso.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Salas, Javier. (2014-09-29). «“El acceso de la mujer a la ciencia es un problema social”» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2015-02-24). «Catherine Césarsky, astrofísica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  9. ↑ «Catherine Cesarsky: La evolución de las galaxias | ArcoirisTV» www.arcoiris.tv (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  10. ↑ (Frantsesez) «Une Française à la tête du plus grand projet de radioastronomie» Ciel & Espace (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  11. ↑ Décret du 14 mai 2014 portant élévation aux dignités de grand'croix et de grand officier. (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  12. ↑ Décret du 31 décembre 2018 portant élévation aux dignités de grand'croix et de grand officier. (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  13. ↑ Décret du 31 décembre 2010 portant promotion. (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Catherine Cesarsky
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Catherine_Cesarsky&oldid=9615429"(e)tik eskuratuta