Margarita Aguirre
| Margarita Aguirre | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Santiago, 1925eko abenduaren 30a |
| Herrialdea |  Txile  Argentina |
| Heriotza | Santiago, 2003ko abenduaren 15a (77 urte) |
| Heriotza modua | : birika-enfisema |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea eta biografoa |
Margarita Aguirre (1925eko abenduaren 30a - 2003ko abenduaren 15a) Txileko idazle, kritikari eta eleberrigilea izan zen. Pablo Neruda poeta Nobel saridunaren lehen neskalaguna eta biografoa izan zen.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Margarita Aguirre, Socrates Aguirre eta Sophia Floresen alaba. Bi neba-arreba ditu, Francisco eta Perla. Pablo Neruda poeta ezagutu zuen Buenos Airesen 1933an, eta bertan aita Txileko kontsulordea zen. Nerudak garai diplomatikoa zuen Argentinan. Adin desberdintasunak gorabehera, 8 urte zituen eta hark 29 urte, bizitza osorako adiskidetasuna sortu zuten. Agirrek esan zuen Neruda "nire haurtzaroko azken Santa Claus" izan zela, kotoizko bizar zuriz eta soineko gorri batekin Gabonak ospatzera etorri zelako eta opariak eman zizkidan niri eta beste haur batzuei.
Gauza asko egin ditut gaizki, baina ezer ez zitzaidan Bizarzuri (Santa Claus) hori bezain gaizki geratu. Bibotearen kotoiak erortzen zitzaizkidan, eta oso oker nengoen jostailuen banaketan. Nork esango zidan haur haien artean nire lagun kuttunetako bat izango zena zegoela, idazle bikaina eta nire biografiarik onenetako baten egilea? Margarita Agirreri buruz ari naiz. Pablo Neruda.
Hurrengo urtean (1934), Nerudak Txileko kontsula izendatu zuen Bartzelonan. Handik Aguirre Flores familiarekin eta, batez ere, Margaritarekin gutunari eutsi zion, hari komiki tirekin irudi mezuak bidali zizkion.
1938an, Fronte Popularrak amaiera eman zion Buenos Airesen Txileko Kontsulatuari eta Sokrates Agirreren eta haren familiaren itzulera Txilera agindu zuen. 1940an, Espainiako Gerra Zibila amaitu ondoren, Neruda Txilera itzuli zen eta orduan Santa Beatrizen bizi ziren Aguirisekin komunikatu zen. Margarita bere amarekin, Sophia Flores, joan zen poetak Radio Cooperatibako aretoan poetak emandako hitzaldia entzutera. Horren ondoren, emozio handiz ezagutu zuten elkar.
1940an, Agirrek pedagogia ikasten hasi zen Txileko Unibertsitateko Institutu Pedagogikoan. 1945ean, Agirrek, Jose Miguel Varasekin batera, geroago idazle bilakatu zen, eta El Mercurio Irratiko esatariak lan egin zuen; bere programetako denbora luzeak Europako musika sinfonikoari eskaini zizkion.
1952an, hiru urteko erbestearen ondoren, idazkari pribatu kargurako izendatu zuten. Honek 1954 arte iraun zuen. Agirrek gero burla egin zion lan horri, eta "ohorezko titulua" zela esan zuen, itxuraz, zeremoniako kargu bat zela; Neruda bere bigarren emaztearekin ezkondu zen, Delia del Carrel, artista argentinarra baita. Emakume xarmangarri baina etxekoandre negargarri gisa deskribatuz, Margarita erabili zuen familiari agindua emateko.
Ezkontza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1954an, Agirrek Rodolfo Aráoz Alfaro prokuradorea (Latinoamerikako Alderdi Komunistako idazkari nagusia) Neruda bidez ezagutu zuen; nor izango zen geroago bere senarra; Hori gertatu zen Argentinatik Sobietar Batasunera bidaiatzeko bisa ziurtatzeko agindu ziotenean. Nerudari igarotako herrialde askotan sartzea debekatu zitzaion, bere ideia sozialistak zirela eta.
Bien arteko korrespondentziaren ondoren; 1954aren amaieran, Margarita Agirrek Buenos Airesera bidaiatu zuen hiru egunez berarekin topo egiteko. Berehala ezkondu ziren Santiagoko "Celestino" poetaren etxean. Aguirre Rudolfo Arrowsen hirugarren eta azken emaztea bihurtu zen, eta bi seme-alabaren ama, mutil bat eta neska bat. Aroz Aguirre eraman zuen berarekin Cordobako (Argentina) probintziako Villa del Total eremuko landa-etxera bizitzera.
Bere bizitza literarioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Funtzio literarioa [editatu iturria] Margarita Agirrek literatura ospe handia lortu zuen Quaderno de Una Muchacha muda argitaratu zuenean; Cuaderno de una muchacha muda (1951) eta El huésped (1958). Azken lan horrek Emmy saria eman zion; Emecé.
1955eko azaroaren amaieran, Neruda bisitatu zuen, Delia del Carrel emazte argentinarrengandik banandu zena, hainbat hilabetez Villa del Total-en, idazteko. Agirreri biziki lagundu zion bere literatura lanean. 1957ko apirilean, Nerudak Buenos Aireseko bere etxean bisitatu zuen eta apirilaren 11n Poliziak atxilotu egin zuen (Argentina Arambororen diktaduraren erdian zegoelako, 1955ean Peronen gobernu demokratikoa bota zuen) eta Uruguaira deportatu zuen.
Nerudaren biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1960an, José Bianco Genio eta Figura Taldeko zuzendariak Yodiba argitaletxeari eskatu zion Agirreri Pablo Nerudaren biografia idazteko eskatu ziona. Agirrek onartu egin zuen, zalantza batzuekin. Ikerketa sakona hasi zuen, Nerudaren senideak eta lagunak elkarrizketatu zituen, berarekin Temucora bidaiatu zuen bere haurtzaroko istorioak ezagutzera eta Neruda eta Hector Andy idazle argentinarraren arteko gutun zoragarria aurkitu zuen. 1964an ahalegin horren guztiaren emaitza argitaratu zen.
1972an, Margarita Agirrek Nerudaren lan guztiak bereganatu zituen, urte horretan Losada Buenos Aires konpainiak argitaratutakoak, eta idazle txiletarrak Hector Andi poeta argentinarrarekin zuen korrespondentzia ere bildu eta katalogatu zuen.
1969an, Rodolfo senarra hil eta hilabete batzuetara, Margarita Aguirre Buenos Aireseko apartamentu batean bizi zen Luis Maria Torres Aguero argentinar argitaletxearekin. Bere bi seme-alabak (Susanna, gero Goyo) hil ondoren, Txilera bakarrik joan zen bizitzera.
1999an Pablo Neruda Fundazioaren Ohorezko Domina eman zioten. Agirrek enfisema izan zuen eta bizitzako azken urteak Santiagoko zaharren egoitza batean eman zituen.
Bere heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Margarita Aguirre enfisemak jota hil zen Santiagon, Txilen, 2003ko abenduaren 15ean, 77 urte zituela. El Turtal hilerrian lurperatu zuten, XIX. mendeko eliza baten ondoan eraikitako hilerritxo batean, Negra uhartetik, Neruda bizi zen tokitik gertu. eta bere emaztearekin ehortzi zuten Mathilde Urrutia.
Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Margarita Agirreren lanak nobelak, ipuinak eta saiakerak biltzen ditu.
Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1958: El huésped
- 1964: La culpa
- 1967: El residente
Ipuin laburrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1974: La oveja roja
Saiakerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1964: Genio y figura de Pablo Neruda
- 1967: Las vidas de Pablo Neruda
- 1980: Neruda, Pablo. 1904-1973
Edizio lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1951: Cuaderno de una muchacha muda
- 1964: La cueca larga y otros poemas (Nicanor Parra-ren antologia. Buenos Aires: EUDEBA)]
- 1980: Pablo Neruda Héctor Eandi, korrespondentzia
