Marko Vovtxok

Wikipedia, Entziklopedia askea
Marko Vovtxok

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakМария Александровна Вилинская-Маркович
JaiotzaYekaterininskoye (en) Itzuli1833ko abenduaren 10a (juliotar egutegia)
Herrialdea Errusiar Inperioa
HeriotzaNaltxik1907ko uztailaren 28a (juliotar egutegia) (73 urte)
Hobiratze lekuaNaltxik
Familia
Ezkontidea(k)Opanas Markovych (en) Itzuli  (1851ko urtarrila -  1867ko irailaren 1a)
Seme-alabak
Anai-arrebak
LeinuaMarkiewicz (en) Itzuli
Hezkuntza
Hizkuntzakukrainera
frantsesa
errusiera
Jarduerak
Jarduerakitzultzailea, idazlea, haur literatura idazlea eta editorea
Jasotako sariak
Mugimenduaerrealismoa
Izengoitia(k)Марко Вовчок, Я. Канонин eta Marko Vovchok
Genero artistikoakontakizun laburra
IMDB: nm13539030 Edit the value on Wikidata

Maria Oleksandrivna Vilinskaukraineraz: Марія Олександрівна Вілінська—, Marko Vovtxokukraineraz: Марко Вовчок— izengoitiaz ezagunagoa (Jekaterininskoe, Errusiako Inperioa, 1833ko abenduaren 22agreg./abenduaren 10ajul. – Dolinsk, Errusiako Inperioa, 1907ko abuztuaren 10agreg./uztailaren 28ajul.) idazle eta itzultzaile ukrainarra izan zen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jekaterininskoe herrian jaio zen pobretutako familia noble batean[1]. Gurasoak Aleksandr Alekseevitx Vilinski eta Paraskeva Petrovna Danilova izan ziren[2]. Errusierazko hedabidean hazi zen[3]. 1845ean, Kharkiveko barnetegi pribatu batean ikasi zuen[4].

16 urte zituela, Opanas Markovytx folklorista eta etnografo ukrainarra ezagutu zuen[1]. 1851ko urtarrilean ezkondu ziren[5]. Opanasek zuzentzaile lanpostu bat lortu zuen Txernihiven. Laster Maria haurdun geratu zen. Alabari Vera izena jarri zioten eta ez zen luzaro bizi[5].

Orduan, lan bila, Markovytxtarrak Kievera mugitu ziren, non Opanasek Estatuko Jabetza Ganberako kontulari lana lortu zuen[5]. 1853an, Bohdan semea jaio zitzaien[5].

1856an, Mariak lehen istorioak idatzi zituen: «Erredenzioa» eta «Aita Andriy». Senarrak San Petersburgon bizi zen Panteleimon Kulix lagunari bidali zizkion lan hauek. Istorioak gustatu zitzaizkion eta beste lan batzuk ere bidaltzea eskaini zion. Pixkanaka-pixkanaka, beste hamar istorio idatzi zituen, Marko Vovtxok izengoitiaz sinatutako Herri-ipuinak izeneko lehen liburua osatu zutenak (familiako kondairaren arabera, arbaso batek Marko izena eta Vovk —Otso— ezizena zituen)[5].

1859. urtearen hasieran, San Petersburgora joan ziren Markovytxtarrak[5].

1870eko hamarkadan errusierara egindako itzulpenen plagioagatik eskandalu baten ostean, ia amaitu zuen literatur ibilbidea. Orduan argitu zen ez zituela itzulpenak egiten eta beste idazleak kontratatzen zituela[6]. 1878an, San Petersburgo utzi zuen[7] eta Mikhail Lobatx-Zhutxenkorekin ezkondu zen[8]. 1891n Boris biloba adoptatu zuen[2].

1907ko abuztuaren 10ean hil zen Dolinsken[9].

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Narodni opovidannia (1857, 1862, 1865)
  • Institutka (1862)
  • Vid sebe ne vtetxex / Pavlo Txornokril (1862)
  • Vykup (1862)
  • Marusia (1875—1878)
  • Txortova prygoda (1902)
  • Haidamaky (1908)
  • Diak (1908)
  • Jak Khapko solodu vidriksia (1908)

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b (Ukraineraz) Бойко, Василь. (1918). «Біоґрафичні відомости про Марка Вовчка і питання про авторство» Марко Вовчок: історично-літературинй начерк (з біографією письменниці і покажчиком літератури). Друкарь, 10-81 or. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2018/07/09).
  2. a b (Errusieraz) «Предисловие» Лобач-Жученко Борис Михайлович, инженер-механик капитан 2 ранга (1875-1938); Борис Борисович, подполковник (1899-1995). Семейный фонд. Фонд № Р-2238. Опись №1. 1871-1995 гг.. , 3 or..
  3. (Ukraineraz) Левчик, Надія. (2012). «Самоозначення у мистецькому слові: етапи творчого шляху Марка Вовчка» Науковий вісник Ужгородського університету. Серія: Філологія. Соціальні комунікації 27: 97-101. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2018/07/09).
  4. (Ukraineraz) «Зовні – проста баба… А чоловіки сходять по ній з розуму» Молодий Буковельник jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2017/01/01).
  5. a b c d e f (Errusieraz) Василенко, Анна. «Марко Вовчок: «Молчащее божество»» Секретные материалы 20 века jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2015/11/14).
  6. (Ukraineraz) Цалик, С. (2011). «Як Марко Вовчок літературних негрів наймала» Країна 27.
  7. (Errusieraz) Белецкий, Александр. (1954). Украинские повести и рассказы. Избранные произведения украинских писателей XIX - начала XX века. 1 Государственное издательство художественной литературы, 695 or..
  8. (Errusieraz) Лапин, Евгений. (2020). «Под Новороссийском жила женщина, из-за которой сходили с ума самые одаренные мужчины своего времени» Новороссийский рабочий.
  9. (Errusieraz) «Вовчок, Марко» Три века Санкт-Петербурга. 1 Санкт-Петербург: Санкт-Петербургский государственный университет, 559 or..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]