San Martin Tourskoaren eliza (Leatxe)

San Martin Tourskoa eliza
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Leatxe
Koordenatuak	42°36′30″N 1°24′30″W / 42.60844766°N 1.40844703°W

San Martin Tourskoa eliza Oibar ibarreko Leatxe udalerrian XII. mendeko kristiau eliza zahar bat da, erromaniko estiloan. Gaur egun hainbat aztarnak bakarrik irauten dute eta herriko pilotalekuko frontisa da.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herrian, jakina zen bere pilotalekuko horma herriko eliza zaharraren zati bat zela, elizaren atzealdea izango zenaren leiho bat zegoelako. Hala ere, dena mataz eta belar txarrez estalita zegoenez, XXI. mendearen hasieran indusketak egin zituztenez, elizaren oinplanoa argitara atera zuten.

XII. mendearen hasieran eraikitako tenplu erromanikoa da, Antso VII.a Nafarroakoaren garaian. San Joanen zaldunek erromesen ospitale bat zuten Donejakue Bidean, Oibar eta Orbaibarren artean Leatxe zeharkatzen zuen antzinako galtzada erromatarrarekin lotzen zuena. Jasokundeko Andre Mariaren eliza eraiki ondoren, denboraren joanak, XIX. mendeko gerrek eta Mendizabalen desamortizazioak tenplua hondamendi betean utzi zuten, eta, horren ondorioz, herriko hainbat etxe eraikitzean antzinako tenpluko leihoetarako eta harlanduzko harrietarako arkuteriak berrerabili ziren, eta Jasokundeko Andre Mariaren elizan kapitelak eta zizelkatutako harriak eliza osoan zehar banatzen dira, beren benetako jatorriarekin zerikusirik ez dutenak.

Landarearen barruan, oraindik ere, denboraren higaduragatik nekez bereizten diren irudi batzuk kontserbatzen dira, eliza honek jasan zuen etengabeko espoliazioan geratu denaren hondarrak baino apenas ikus daitezkeen. Errekondo aitak alboko hormetako harlandu gehienak, horma-bularrak, atariko ate-zangoak, kapitelak eta San Martinen hondakinetan balio handienekoak ikusi zituenak hartzen ditu Xabierko gaztelua zaharberritzeko, Aro Modernoaren hasieran suntsitu ondoren "haren segurtasuna eta kontserbazioa" aitzakiatzat hartuta.