Viera Sparza

Wikipedia, Entziklopedia askea
Viera Sparza
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaría Dolores Esparza Pérez de Petinto
JaiotzaZaragoza, 1908
Herrialdea Espainia
HeriotzaMadril, 1987 (78/79 urte)
Jarduerak
Jarduerakumorista grafikoa, ilustratzailea eta idazlea
Marrazkilarien erakusketa, Ilustrazioaren aitzindariak, ABC Museoa, 2019

Viera Sparza edo Viera Landa izenez ezaguna, jaiotzez, María Dolores Esparza Pérez de Petinto (Zaragoza, 1908 – Madril, 1987) ilustratzailea, idazlea eta umorista grafikoa izan zen.[1]

Bizitza eta lanbide ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gurasoak Asunción Pérez de Petinto Landa eta Luis Esparza del Campo militarra izan ziren. Hiru neba-arreba izan zituen. Aitaren destino-aldaketagatik, familia Madrilen finkatu zen. Bere ahizpak Lanbide Eskolan eta Emakumearen Etxean ikasi zuenez, berak ere egin zuela ondorioztatu da. Hipólito Hidalgo de Caviedes margolariarekin adiskidetasun handia izan zuen, 1963an egindako elkarrizketa batean bere margolari eta marrazkilari gogokoena izan zela onartu baitzuen.

1923an, Blanco y Negro aldizkariko lehen azala argitaratu zuen, "Al amor de la lumbre" izeneko marrazkiarekin, joera sinbolista berantiarrekoa, Dolores Esparza izen errealarekin sinatua. 1926tik aurrera, La novela mundial argitaletxearen liburuak ilustratzen hasi zen; Elegancias aldizkarirako modako figurinak egin zituen; La Esfera aldizkarian kolaboratu zuen eta Unión de Dibujantes Españolas delakoan sartu zen, 1928an umoristen Aretoan parte hartuz. Estampa aldizkarian 1926an egin zuen lehen lana, Magda Donatoren testu baten irudiarekin.

Viera Landa izenarekin Eduardo Zamacoisen eleberriak ilustratu zituen, Los ojos fríos eta Se ignora cuál de los dos, Rafael López de Harorenak.[2][3]

1929an, Magda Donato, Alma Tapia, Clara Campoamor, Sara Insua, Gloria Zamacois, Concha Peña, Concha Espina, Matilde Muñoz, Irene Falcón eta María de Lluriarekin batera astekariak bere laguntzaileei eskaini zien orrian agertu zen.[4]

1929an El Imparcial egunkarirako lanean hasi zen, Algarabía semanal izeneko atala irudikatuz. Handik urtebetera, Parisera joan zen, eta, handik, bere behin betiko sinadurarekin bidali zuen lana: Viera Esparza.

1930 eta 1936 bitartean, bere lanak eremu ugari hartu zituen: eleberrientzako ilustrazioak, ipuinak, artikuluak, haurrentzako ipuinak; modako eta mozorrozko figurinak eta zuri-beltzeko zortzi zenbakiren azalak; Raza, MZA eta Crónica aldizkarietako kolaborazioak; eta kontakizunak eta ipuinak.[5] 1931n, Espainiako Marrazkilarien Batasuneko emakumezko kide hautatu zuten. Elkarteak antolatu eta XI. Udazkeneko Aretoan parte hartu zuen marrazkilarien lehen aretoan erakutsi zituen bere lan batzuk eta XI. Udazkeneko Saloian.

Viera Sparza, La estudiantina lana, 1929

Urte horretan bertan parte hartu zuen Emakumezkoen Lyceum Klubak antolatutako marrazki-aretoan, Alma Tapia, Pitti Bartolozzi eta Rosario de Velascorekin batera.[6][7] Victorina Durán, Matilde Ras eta Elena Fortúnekin espazioak eta adiskidetasuna partekatu zituen.[8]

Espainiako Gerra Zibilaren ondoren, Y aldizkari falangistarekin kolaboratu zuen puntualki, eta 1946 arte ez zuen berriro argitaratu Blanco y Negron, noizbehinkako irudiak baino ez, 1962 arte.[9][10][11][12]

Elena Fortunek Semana aldizkarian argitaratzen zituen Mila eta Piolinen ipuinak ilustratzeko aukeratu zuen. Fortunen liburuak ere ilustratu zituen Celiak neskei kontatzen dizkien ipuinak eta Celiak mutilei kontatzen dizkieten ipuinak 1951n eta 1952an Aguilarrek argitaratutakoak.[8]

1955ean, Luis Roji Chacón korbeta-kapitainarekin ezkondu zen. Harekin Virginiara joan zen hilabete batzuetan, eta han hainbat marrazki egin zituen, ABC egunkarian argitaratuak.


Lana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Al amor de la lumbre argitaratutako lehen lan sinbolista berantiarra argitaratu zuenetik azken lanetara arte, Sparzak bere estiloa garatu zuen: ezaugarri sendo eta angulosorik gabeko emakume bat sortu zuen, apur bat maskulinizatua, forma eta kontornu eskematizazio handiarekin, batzuetan itxura gozokoa, beste batzuetan alaia, baina gehienetan enigmatikoa eta malenkonikoa. Gerra Zibilaren ondoren, bere ilustrazioen forma geometrikoak leundu zituen, baina funtsean bere estiloarekin jarraitu zuen.[9]

Erakusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1928 Umoristen Aretoa.
  • 1931 Emakumezkoen Lyceum Clubeko 1. Marrazki Aretoa.[13]
  • 1997 Eva modernoa Mapfre Fundazioan[14]
  • 2012 Gente Menuda, historia askoko gehigarria ABC Museoan[15]
  • 2019 Marrazkilariak, ilustrazioaren aitzindariak ABC Museoan.[16]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «María Dolores Esparza Pérez de Petinto - Ficha de autor en Tebeosfera» www.tebeosfera.com.
  2. ↑ «Los ojos fríos» datos.bne.es.
  3. ↑ «Se ignora cuál de las dos» datos.bne.es.
  4. ↑ «Las redactoras y colaboradoras de Estampa» hemerotecadigital.bne.es: 13..
  5. ↑ «Extraordinario dee Primavera de Crónica» hemerotecadigital.bne.es: 4..
  6. ↑ Castro, Idoia Murga; Salinas, Carmen Gaitán. (1 de diciembre de 2017). «Alma Tapia: la línea moderna» Archivo Español de Arte 90 (360): 393–410.  doi:10.3989/aearte.2017.26. ISSN 1988-8511..
  7. ↑ «Blanco y Negro (Madrid) - 29/03/1931, p. 96 - ABC.es Hemeroteca» hemeroteca.abc.es.
  8. ↑ a b Fraga Fernández Cuevas, María Jesús. Entre España y América: Últimas publicaciones de Elena Fortún en la prensa española (1948-1951). .
  9. ↑ a b PELTA RESANO, Raquel. (1996). [http://e-spacio.uned.es/fez/eserv.php?pid=bibliuned:ETFSerie7-264D392C-415D-750A-045A-3FFA3C5B472E&dsID=Documento.pdf «Pervivencias e ideologías: los ilustradores déco en la época de la autarquía*»] Espacio, tiempo y forma: 383-408..
  10. ↑ «ABC (Madrid) - 26/05/1946, p. 7 - ABC.es Hemeroteca - Ilustración de un soneto de Eugenio Mediano Flores -» hemeroteca.abc.es.
  11. ↑ «ABC (Madrid) - 01/09/1946, p. 7 - ABC.es Hemeroteca - Ilustración de un poema de Manuel Laraña y Leguina -» hemeroteca.abc.es.
  12. ↑ «ABC (Madrid) - 17/02/1952, p. 5 - ABC.es Hemeroteca - Ilustración de un poema de José Naveros -» hemeroteca.abc.es.
  13. ↑ ««Dibujantas», ilustración en femenino en el Museo ABC» abc 25 de mayo de 2019.
  14. ↑ «Cultural (Madrid) Itinerarios, exposiciones» hemeroteca.abc.es.
  15. ↑ «'Gente Menuda', un repaso a los pioneros de la línea clara» lavozdigital 3 de diciembre de 2012.
  16. ↑ «Dibujantas» Museo ABC 27 de mayo de 2019.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Viera_Sparza&oldid=9026318"(e)tik eskuratuta