Xaman

Xamana xamanismoaren errituak egiten eta burutzen dituen pertsona da. Xamanismoan, xamanari bere erlijioaren arabera errealitatea edo pertzepzio kolektiboa aldatzeko gaitasuna ematen zaio, eta logika kausal antzeko bati erantzuteko gaitasuna dute. Hori, azkenik, sendatzeko, espirituekin eta arbasoekin komunikatzeko eta arimekin lotzeko trebetasunetan adieraz daiteke. Pertsona mota hori adierazteko erabiltzen den terminoa da, batez ere Afrika, Amerika, Asia eta Ozeaniako ehiztarien eta biltzaileen gizarteetan eta Europako historiaurreko kulturetan ere erabiltzen dena. Kultura batzuetan uste da gaur egun, adibidez, xamanak ehiza non dagoen adieraz dezakeela, baita faktore klimatikoak aldatu ere.

Terminoa hizkuntza tungusikoetako sustantibotik dator (Siberiakoa), shamanetik (“dakiena”), eta shahia aditzetik (“jakintza”).

Xamanen eginkizuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eginkizun garrantzitsua dute ehiztarien eta biltzaileen komunitateetan, jakinduriaren kutxa sakon gisa aritzen dira. Haren dohaina jaraunspen, hau da, jaiotza bidez jasotzen da, noizbehinka bokazioz, baina beti eskatzen ditu hastapeneko pasarteak: baraualdi luzeak, erretiroak eta, kasu batzuetan, haluzinogenoak hartzea. Familiek aukeratzen dituzte, eta lehenago espirituek (jainkozko hautaketa), eta entrenamendu zorrotza egin behar izaten dute. Bere funtzioen artean izpirituekin komunikatzea dago, beren komunitatearen akatsak zuzentzeko eta etorkizunaren erronkei aurre hartzeko; beraz, gizakiaren, bere mundu espiritualaren eta mundu fisikoaren arteko harmonia ere berrezartzen dute.

Xamanei ez zaie apaizen rola ezartzen, ez beste gizabanako batzuei esleitu zaielako, ez apaiz klaserik ez dagoelako. Kasu honetan, erlijio guztiak xamanaren bat dute erdigunea, espirituekiko bitartekari bakarra baita.^{[erreferentzia behar]}

Espirituekiko komunikazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Xamanak naturaren eta gizakien espirituak bere «senide» bihurtzen ditu.[eskatutako ^{[erreferentzia behar]} Txamanismoaren fenomenoa aztertu zuten antropologoek adierazi dute mundu espiritualerako «bidaiak» egin ditzaketela kontzientzia-egoera aldatuen bidez, horrela, ezagutzak jasoz.^[1] Hala ere, xamanak tribuan duen ospea zuzen-zuzenean dator sendatzeko duen ahalmenetik.^[2]

Txamanismoaren fenomenoa Siberiako herrietatik, Japoniako, Ipar, Erdialdeko, Hego Amerikako, Australiako eta Zeelanda Berriko tribu indigenetatik dator eta dirau.^[3]