1923ko Konferentzia Inperiala

1923ko Konferentzia Inperiala
Mota	Imperial Conference (en)
Denbora-tarte	1923ko urriaren 1a - 1923ko azaroaren 8a
Data	1923
Kokaleku	Londres
Herrialdea	Erresuma Batua

1923ko Konferentzia Inperiala 1923ko urriaren 1etik azaroaren 8ra bitarte bildu zen Londresen, ofizialki Konferentzia Ekonomiko Inperiala izenarekin. Irlandako Estatu Askeak parte hartu zuen lehen konferentzia inperiala izan zen^[1]. Gai nagusia izan zen ea Agindupeko lurrek kanpo politika propioa ezartzeko eskubidea ote zuten.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Konferentzia Inperioko diplomazian hainbat gertaera garrantzitsu izan ondoren egin zen. 1922ko Chanakeko krisia Turkiako Errepublika sortu berriaren eta Erresuma Batuaren arteko gatazka militarreko mehatxua izan zen. Krisialdian, Britainia Handiko kabineteak komunikatu bat eman zuen Turkiari gerra deklaratzeko, Erresuma Batuaren eta Agindupeko Lurren izenean. David Lloyd George britainiar lehen ministroak ez zien Agindupeko Lurrei galdetu, eta Kanadak ez zuen baimendu britainiar ultimatuma: Kanadako lehen ministroak, William Lyon Mackenzie Kingek, Kanadako parlamentuari bidali zionean, adierazi zuen berak bakarrik zuela Kanadaren izenean gerra deklaratzeko aginpidea. Domeinuko gainerako ministroek ez zioten Lloyd Georgeren ekintzari lagundu. Bake-itun berri bat negoziatu zenean, Lausanako Ituna, Domeinuetako gobernuek ez zuten parte hartu negoziazioetan, ez eta sinatu ere, eta adierazi zuten Erresuma Batuak beretzat bakarrik jarduten zuela, ez Domeinuen izenean.

Gainera, Konferentzia Inperialaren aurretik, Kanadak Fletanaren Ituna negoziatu zuen Ameriketako Estatu Batuekin, eta Erresuma Batua tartean sartu gabe eta gobernu britainiarrak Kanadaren izenean sinatzea onartu gabe negoziatu zuen. Horrek aldaketa ekarri zuen aurreko praktikarekiko, non gobernu britainiarra baitzen kanpo-arazo inperialen erantzule bakarra, eta konstituzioak kanpo-politika domeinuen izenean zuzentzeko eskubidea baitzuen, haren izenean tratatuak sinatzea barne.

Emaitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Konferentziak Kanadako jarrera baieztatu zuen: Britainia Handiarekiko eta Inperioarekiko kanpo-politika autonomoan gauzatzeko eskubidea zuten domeinuek, eta beren izenean tratatuak negoziatu eta sina zitzaketen. Onartu zen, halaber, Inperioko kide bakoitza behartuta zegoela beste kide bati kalte egin liezaiokeen edozein ekintzari ekitea saihestera, eta ez domeinuetako gobernuek, ez gobernu britainiarrak ezin zutela beste bat konprometitu bere baimenik gabe.

Konferentziaren azken txostenak berretsi egin zuen Kanadako eta Hego Afrikako jarrera, eta, beraz, atzerapauso bat izan zen britaniar inperio zentralizatuaren kontzeptuan, britainiar Commonwealth deszentralizatuago baten alde, agintari zentralik gabe, geroago 1926ko Balfour Deklarazioak eta 1931ko Westminsterreko Estatutuak berretsi zutena.

Bestetik, Hego Afrikan beltzen sufragio eskubidearen aurka ere hitz egin zuten, esanez horrek zurien estatusa desagerraraziko zuela^[2]^[3].