Barne-aldagailu

Bizikletako barne-aldagailua, abatz-aldagailua edo abatzeko barne-aldagailua bizikletako kanpo-aldagailuaren antzeko sistema da, baina engranajeak erabiliz motozikletako edo automibileko abiadura-kaxan bezala.

Barne-aldagailua atzeko gurpileko abatzaren barruan dago, eta 2, 3, 5, 7, 8 eta 14 martxa ere izan ahal ditu.

Barne-aldagailuak paseoko bizikletetan eta gurpil txikiko hainbat bizikleta motatan, bizikleta tolesgarrietan, esaterako, erabiltzen dira batez ere. Barne-aldagailuek engranaje epizikloidalen bidez funtzionatzen dute, eta horrek esan nahi du abatzaren kanpoko aldeak (erradioei erantsita dagoena) abiaduraz aldatzea eragiten duela atzeko gurpileko piñoiarekin alderatuta, hautatzen den martxaren arabera.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1896an, Salfordeko (Ingalaterra) William Reilly-k bi abiadurako abatz bat patentatu zuen, 1898an "The Hub" bezala ekoiztu zena. Arrakasta handia izan zuen, eta hamarkada batez egon zen ekoizpenean. Berehala ezarri zen bizikletentzako engranaje epizikloidal trinkoen bideragarritasuna.

Engranaje planetario baten diagrama 14 abiadurako (Speedhub 500/14) Rohloff batean

Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan eskala txikiagoan, barne-aldagailuak ez dira desbideratzaile motako aldaketak baino ohikoagoak, herrialde horietan bizikleta modernoenetan nagusi den engranaje-sistema. Hala ere, Europa kontinentaleko gehienetan, barne-aldagailuen sistemak ezagunagoak dira. Esate baterako, Vélib' eta Bicing, Parisen eta Bartzelonan bizikletak alokatzeko edo mailegatzeko programa publikoak, hiru abiadurako barne-aldagailukoak dira erabiltzen diren bizikletak.

Desbideratzaile motako aldagailuak ez bezala, non engranajeak eta mekanismoak aire zabalean dauden, engranajeak eta lubrifikatzaileak bizikletaren atzeko gurpilaren ardatzean zigilatuta daude. Engranajeak hatz lodiko abiadura-palanka batek edo twist grip motako ukabil-desbideratzaile batek doitzen edo askatzen duen kable batengatik aldatzen dira.

Gainera, barne-aldagailuak, oro har, itzuli izan dira azken urteotan – Sturmey-Archer eta Shimanoren zazpi eta zortzi abiadurarekin eta Kasselek (Alemania) egindako Rohloffen 14 abiadurarekin –. Esan liteke barne-aldagailu onenetako bat Sturmey Archer Aw hiru abiadurakoa izan behar duela, hirurogei urtez ia aldaketarik gabe egin zena eta oraindik ekoizpenean dagoena, nahiz eta forma aldatuan izan.

Ezaugarri teknikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abatzeko barne-aldagailuak oinarrizko hiru motatan banatzen dira[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1) "aldaketa eta kontrapedaleko balaztak dituzten abatzak" (horietan, aldaketa-sistema eta pedal-balazta bujean integratuta daude),

2) "Danbor-balaztadun abatzak" (aldaketa-sistema eta eskuzko balazta-sistema abatzean integratuta daude),

3) eta "balaztarik gabeko abatzak eta piñoi askeak" (non aldaketa-sistema soilik dagoen sartuta abatzean),

Guztiak ezaugarri eta aplikazio fisiko eta tekniko berberekin.

Abantailak eta desabantailak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abantaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pedalei eragin gabe aldatzeko aukera ematen du, hiriko txirrindularitzarentzat interesgarria dena, semaforoetan geldialdi ugari eginez. Kanpoko desbideratzaile motako aldaketetan bizikletaren kateak mugimenduan egon behar du aldaketak egiteko.
Matxura eta mantentze lan gutxiago. Lokatzaren, hautsaren, harearen edo uraren aurka zigilatutako sistema izan ohi da; mekanismoa kanilan zigilatuta eta lubrifikatzailean bainatuta dagoenez, ez dago zikinkeriaren edo klimaren eraginpean. Ondorioz, kanpoko desbideratzaile motako aldaketek baino mantentze gutxiago behar dute abatz-aldagailuek, eta fidagarriagoak dira, paseoko bizikletetarako komeni dena.
Bizitza luzea katean ere, beti linean lan egiten duena, kanpoko aldagailuak ez bezala, non koroa ezberdinen bidez arrastatzen den, gora eta behera.
Katea alboetarantz mugitzen ez denez, kate-estalki batekin estalia izan daiteke, edo baita erabat itxia ere, txirrindulariaren arropa koipetik eta kalteetatik babestuz, paseoko txirrindularitzarako baliagarria dena. Babestutako kate batek lubrifikazio garbia mantenduko du, eta esposiziopean balego baino askoz gehiago irauten du.
Abatzeko barne-aldagailuek ez dute kalterik jasango erabileran edo bizikleta garraiatzen denean.
Aldaketa leunagoa da atzeko desbideratzaile motako abiadura-aldagailuetan baino.
Atzeko gurpileko erradioak simetrikoak dira bizikletaren bi aldeetan. Erradio simetrikoek modu bidezkoagoan banatzen dute zama atzeko gurpilean, eta karga handietarako abantaila dira paseoko bizikletetan eta turismoko bizikletetan.
Abiadurak eraginkorrak dira eta ez dira bikoizten, plater bat baino gehiagoko kanpoko desbideratzaile motako aldaketen aurka. Abiadura bat pixkanaka eta erregularki handitzen da hurrengo abiaduraraino.
Errazagoa da prestatu gabeko koadro batean sartzea.

desabantailak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pisua ehunka gramo batzuetan handitu ohi da.
Grabitate-zentroa atzeko gurpilera eramaten du, eta hori desiragarria izan daiteke.
Konplexuak dira, eta ia konponezinak txirrindulari arruntarentzat. Hala ere, akatsek, oro har, nahikoa baino gehiago abisatzeko denbora ematen dute, eta abatz-aldagailuak askoz ere joera gutxiagokoak dira katea hausteko eta gurpilaren bat-bateko kolapsoak desbideratzaile motako kanpo aldaketei eragin diezaiekeelako. Piezen eskuragarritasuna ona izaten da gehienetan, eta konpontzea, askotan, aukera erakargarria.
Askoz garestiagoak izaten dira eta abiadura gutxiago izaten dute, nahiz eta hobeto aprobetxatzen diren, kanpoko aldaketak ia errepikatutako martxak dituelako eta ezin direlako piñoi plateraren konbinazio guztiak erabili gehiegizko kate-gurutzaketa saihesteko.
Esekita ez dagoen masa handitzen du eta esekidura pixka bat oztopatzen du.
Pixka bat zailtzen du atzeko gurpila aldatzea.
Koadroak egokitzapenen bat behar izan dezake edo ez ohiko ezaugarriak izan ditzake. Adibideak: atzeko aldaketak bira ez dezan egokitzailea edo aldaketarako ISCG bat truvativ-eko HammerSchmidt pedalierrean