Aireko arkeologia
Aireko arkeologia, hegazkinez, globoz, satelitez edo dronez lortutako aireko irudiak aztertzen eta interpretatzen dituen arkeologiaren adarra da, balizko aztarnategi arkeologikoak, normalean lurretik ikusten ez direnak, aurkitu edo mugatzeko helburua duena. Lurperatutako aztarnen presentziaren ondorioz hiru aztarna mota atzeman ditzake teknika honek, baldin eta argiztapen eta hezetasun baldintzak ezin hobeak badira argazkiak atera direnen: lur-soruaren mailakatze aldaketak, lurraren kolorea edo laborearen garapena. Aldaketa horiek egitura antropiko zaharrak detekta ditzakete.
Teknika hau erabili da egitura berriak aurkitzeko eta aztarnategi ezagunen eskema orokorrak aztertzeko, adibidez, Iruña Veleian 2024an erabili zen ikerketa tekniketako bat izan zen.[1]
Oinarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Argazkiak bertikalki har daitezke, hau da, zuzenean argazkiaren gainean dagoen puntu batetik, edo zeharka; horrek esan nahi du beste angelu batetik hartzen direla. Hiru dimentsioko efektu bat emateko, irudi estereokopikoak erabili izan dira: posizio desplazatuetan hartutako pare bat argazki bertikalek partzialki gainjarrita ahalbidetzen dituzten irudiak.
Laborantza markak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Naturala edo landua, lurra ingurune homogeneo bat da, non landaretzaren hazkuntza erregularra izan ohi da lurralde jakin batean. Iraganeko giza esku-hartzeak, ostera, homogeneotasun hori hausten dute eta landarediaren hazkuntza ez-ohikoa eragiten dute[2]. Hori argiago ikusi ohi da landaredi aldetik homogeneoak diren lur-sailetan, adibidez, labore soroetan.
Laboreen hazkuntzaren anomaliak laboreen hazteko garaiera eta kolore desberdinei dagozkie. Hala dio Henri Delétangek (1999): "landareek hitz egiten dute". Oro har, antzinako lubeten lekuan, emankorragoak eta hezeagoak, landaretza indartsuagoa da eta azkarrago heltzen da. Landareek, aldiz, lurrazpiko azpiegiturak dituzten guneetan, zimeltzeko joera dute. Hala ere, baldintza atmosferiko eta meteorologiko apartekoetan, fenomeno horien erabateko alderantzikatzea ikus daiteke. Lehortea bereziki mesedegarria da anomalia hauetarako, batez ere landareak ura behar duenean gertatzen denean, hau da, landarearen hazkuntza indartsu abiatzen denean, une horretan ohi baino ur gehiago xurgatu behar izaten duelako.
Baldintza klimatiko normaletan, landareek, eta batez ere zerealek, aukera ematen diote aireko arkeologoari behaketa onak egiteko, haien hazkuntza azkarragoa denean, eta oraindik ere, ia desberdintasun guztiak azkar ezabatzen dituzten herbizidak eta ongarriak gehiegi erabili ez direnean.[2]
Noyelles-sur-Mer-eko adibidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Noyelles-sur-Mer-en, Somme-n, laboreen altuera nabarmenagoa da antzinako zangen gainetik. Aireko argazkiek Brontze Aroko zanga-esparruei dagozkien ezaugarri azpizirkularrak erakusten dituzte.
Urteek aurrera egin ahala poliki-poliki betetzen joan diren zangak lurzoru emankorrago batez osatuta daude. Horrek azaltzen du eremu horretako laboreen hazkunderik indartsuena. Zundaketa batek baieztatu du. Lurrazaleko geruza lurretik kentzen denean, hobeto ulertzen da zerealek zergatik dituzten zailtasunak lurzoru pobre eta karetsu horretan hazteko; aitzitik, askoz ere garatuago daude antzinako zangen gainetik.
Alderantziz, laboreak okerrago hazten dira lurperatutako zimenduen gainetik, Remiencourten (Somme) bezala, non ez baitira hain indartsuak antzinako tenplu galiar-erromatar baten kare-zimenduen gainean. Lurra ikuskatzean ere ikus daiteke hori, hormen oinarriak dauden lekuetan, zerealak beherago hazten baitira eta goldeak harri zuri batzuk altxatzen baititu.[2]
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1925ean, Sirian, Antoine Poidebard, jesuita elizgizonak, aireko behatzaile militar batek, ilunabarrean, argi zeiharrarekin, lur mailan gorabehera geografiko txikiak agertzen zirela nabaritu zuen, lurperatutako hondakinak agerian utziz. Poidebardek argazkiak atera eta lokalizatu egin zituen, eta horrela sortu zen aireko arkeologia.
Jean Baradez koronel frantziarrak prospekzioak egin zituen Afrika iparraldean, baina britainiarrak izan ziren ikerketa hori instituzionalizatzen lehenak, Osbert Crawford, Crampton eta, bereziki, J.-K. St. Josephek, Cambridgeko Unibertsitateko ikerketa sailaren botere guztiarekin.[3]
1960ko hamarkadan, lehen belaunaldiko ikerlariak sortu ziren Frantzian: Roger Agache Frantzia iparraldean, Jacques Dassie Poitou-Charentesen, Bernard Edeine Mantxako kanalean, René Goguey Borgoinan, Daniel Jalmain Île-de-France eta Provence Monguancen.[4]
Airetiko argazkiak arrakastaz erabili dira Alentejon (Portugal) lurperatutako trikuharriak identifikatzeko. Eskualdean dagoeneko identifikatu dituzten 196 trikuharrietatik 68 aireko argazkien bidez ikusi zituzten.[5][6][7]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Ikerketa baten ondorioz Arabako hiri erromatar baten zirku eta hiri eremu ezezagunak aurkitu dira - prentsa» prentsa.araba.eus (Noiz kontsultatua: 2024-09-08).
- ↑ a b c «Les anomalies de la croissance des cultures | Archéologie aérienne» archeologie.culture.gouv.fr (Noiz kontsultatua: 2024-09-08).
- ↑ «Introduction to Aerial Archaeology» Aerial Archeology Research Group.
- ↑ Suguayani. «Multispectral image» Imagine Info.
- ↑ «A Arqueologia aérea: métodos e técnicas para a observação de dólmens. O caso de Mora e Arraiolos» Arqueologia em Portugal (Lisboa: Associação dos Arqueólogos Portugueses) 2017.
- ↑ Renfrew, C. and Bahn, P. (2016). Archaeology: Theories, Methods and Practice. High Holborn, London: Thames & Hudson Ltd.
- ↑ Brophy, K. and Cowley, D. (2005). From the air: Understanding aerial archaeology. Stroud, Gloucestershire: Tempus publishing limited.
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1051560
Multimedia: Aerial archaeology / Q1051560