Anbulo

Anbulo
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Asparagales
Familia	Asphodelaceae
Subfamilia	Asphodeloideae
Generoa	Asphodelus; (L.) Burm.f.

Anbuloak (Asphodelus spp.) landare iraunkorrak eta belarkarak direnen artean genero bat osatzen dute; bienalak edo bizikorrak dira, Europako erdialde edo hegoaldetik datoz baina gaur egun mundu osoan zabaldu dira; landare apaingarriak, beren loreak handiak dira errazak dira lantzeko; nutriente gutxirekin, hezetasun txikian eta argi askorekin ondo moldatzen dira.

Antzinako porrusaldak, landatutako porruez edo basa-porruez gain landare honekin ere egiten omen ziren. Gaur egun ordea ganadua elikatzeko bakarrik erabiltzen da, asfodelina izeneko sustantzia kaltegarria baitauka.^[1]

Etimologia

Asphodelus: izen arrunta, eratorria antzinako grezieratik.^[2]

Espezie onartuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Asphodelus acaulis Desf.
Asphodelus aestivus Brot.
Asphodelus albus Mill.
Asphodelus ayardii Jahand. eta Maire
Asphodelus bakeri Breistr.
Asphodelus bento-rainhae P. Silva
Asphodelus cerasifer Gay
Asphodelus cerasiferus J. Gay
Asphodelus fistulosus L.
Asphodelus gracilis Braun-Blanq. eta Maire
Asphodelus lusitanicus Cout.
Asphodelus macrocarpus Parl.
Asphodelus microcarpus Salzm. eta Viv.
Asphodelus ramosus L.
Asphodelus refractus Boiss.
Asphodelus roseus Humbert & Maire
Asphodelus serotinus wolley area-Dod
Asphodelus tenuifolius Cav.
Asphodelus viscidulus Boiss.^[3]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako Grezian, anbuluak (asfodeloak) hildakoen hilobietan jartzen ziren, eta hiletetako zeremonietan erabiltzen ziren, hildakoari Eliseo Zelaietara heltzeko laguntzen ziotelakoan, gainera zelai horiek anbuluz beteta omen zeuden.