Huno: berrikuspenen arteko aldeak
Artikulua Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko Lantegiak egindako aldaketa. |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
| ⚫ | |||
{{ lurlanean }} |
|||
'''Hunoak''' [[Erdialdeko Asia]]ko tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan zen, [[turkiera]]ren familiako hizkuntza mintzatzen zuen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez etxe finkorik ez erregerik ez zuten hunoek, eta nekazaritza ez zuten ezagutzen; arkua ongi menderatzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren, eta ausartak eta basatiak ziren borrokan. |
|||
| ⚫ | |||
K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada bateko kidea. Hunoek Asiako erdialdean zuten jatorria, eta Europan erasoa hasi eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten. |
|||
'''Hunoak''' [[Erdialdeko Asia]]ko nomada edo erdi-nomada tribuen konfederazioa [[turkiera]] familiako hizkuntza mintzatzen zuen aristokraziak zuzenduta. Nahiz eta tribu ezberdinekoak izan, Hunoek jatorri berbera edukiarren sineskizuna eduki zuten. |
|||
[[IV. mendea|IV.]] eta [[V. mendea|V. mendeetan]], |
[[IV. mendea|IV.]] eta [[V. mendea|V. mendeetan]], hunoen tribu batzuk [[Europa]] inbaditu zuten, batez ere [[Atila]] bere buruzagia zenean. [[Volga ibaia]]ren mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren [[alano]]ak menderatu zituzten; gero [[ostrogodo]]en inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko [[Errumania]]ko lurraldeetan bizi ziren [[bisigodo]]ak mendean hartu zituzten, eta [[Erromatar Inperioa]]ren muga zen [[Danubio ibaia|Danubio ibairaino]] iritsi ziren. |
||
[[Fitxategi:Huns_empire.png|thumb|right|300px|Hunoen inperioaren hedadura Europan.]] |
|||
432. urterako hunoek germaniarren herri asko mendean zituzten, eta erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. Rua hil zenean 434. urtean, haren ilobek, [[Bleda]]k eta [[Atila]]k, hartu zuten erregetza. 441. urtean erromatarrek [[Marguseko bakea]] sinatua zuten hunoekin, eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez gero, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445. urtean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta [[Balkanak|Balkanetatik]] [[Grezia]]raino iritsi zen. 451. urtean erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453. urtean hil zen, haren semeek elkarren arteko borrokak izan zituzten, eta inperioa zatitu zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zien, eta pixkanaka indarra galdu zuten. |
|||
Bestalde, [[Txina]] eraso zuten nomadak ere, xiongnuak deiturikoak, hunoak zirela uste da. [[K. a. II. mendea]]n hasi ziren Qin dinastiari erasotzen eta [[IV. mendea|IV. mende]]ko Han dinastiaraino luzatu ziren erasoak. [[Pertsia]] eta [[India]] ere eraso zuten [[IV. mendea|IV. mendetik]] [[VI. mendea|VI. mendera]] "huno zuriak" izena hartuta. |
|||
Azken hunoak [[Kaukaso]]an bizi izan ziren [[VIII. mendea]]n. |
|||
{{historia zirriborroa}} |
{{historia zirriborroa}} |
||
| 42. lerroa: | 48. lerroa: | ||
[[gl:Hunos]] |
[[gl:Hunos]] |
||
[[he:הונים]] |
[[he:הונים]] |
||
[[hi:हूण]] |
|||
[[hr:Huni]] |
[[hr:Huni]] |
||
[[hu:Hunok]] |
[[hu:Hunok]] |
||
| 79. lerroa: | 84. lerroa: | ||
[[vi:Người Hung]] |
[[vi:Người Hung]] |
||
[[zh:匈人]] |
[[zh:匈人]] |
||
== Erreferentziak == |
|||
{{ lur | data=2011/12/26}} |
|||
00:38, 27 abendua 2011ko berrikusketa
Hunoak Erdialdeko Asiako tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan zen, turkieraren familiako hizkuntza mintzatzen zuen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez etxe finkorik ez erregerik ez zuten hunoek, eta nekazaritza ez zuten ezagutzen; arkua ongi menderatzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren, eta ausartak eta basatiak ziren borrokan.
K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada bateko kidea. Hunoek Asiako erdialdean zuten jatorria, eta Europan erasoa hasi eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten.
IV. eta V. mendeetan, hunoen tribu batzuk Europa inbaditu zuten, batez ere Atila bere buruzagia zenean. Volga ibaiaren mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren alanoak menderatu zituzten; gero ostrogodoen inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko Errumaniako lurraldeetan bizi ziren bisigodoak mendean hartu zituzten, eta Erromatar Inperioaren muga zen Danubio ibairaino iritsi ziren.
432. urterako hunoek germaniarren herri asko mendean zituzten, eta erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. Rua hil zenean 434. urtean, haren ilobek, Bledak eta Atilak, hartu zuten erregetza. 441. urtean erromatarrek Marguseko bakea sinatua zuten hunoekin, eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez gero, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445. urtean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta Balkanetatik Greziaraino iritsi zen. 451. urtean erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453. urtean hil zen, haren semeek elkarren arteko borrokak izan zituzten, eta inperioa zatitu zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zien, eta pixkanaka indarra galdu zuten.
Bestalde, Txina eraso zuten nomadak ere, xiongnuak deiturikoak, hunoak zirela uste da. K. a. II. mendean hasi ziren Qin dinastiari erasotzen eta IV. mendeko Han dinastiaraino luzatu ziren erasoak. Pertsia eta India ere eraso zuten IV. mendetik VI. mendera "huno zuriak" izena hartuta.
Azken hunoak Kaukasoan bizi izan ziren VIII. mendean.
|
Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Huno |
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.