Triptiko: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Fitxategi:El jardín de las Delicias, de El Bosco.jpg|thumb|400px|Madrilgo Pradoko museoan dagoen ''[[Atseginen baratzea]]'' triptikoa.]] |
[[Fitxategi:El jardín de las Delicias, de El Bosco.jpg|thumb|400px|Madrilgo Pradoko museoan dagoen ''[[Atseginen baratzea]]'' triptikoa.]] |
||
'''Tríptikoa''' ([[greziera]]tik τρίπτυχο, ''tri-'' «hiru» + ''ptychē'' «tolestu», hau da, «hirutan tolestuta», margolaritzan, hiru sailetan antolatutako arte-lana da. Normalean hiru |
'''Tríptikoa''' ([[greziera]]tik τρίπτυχο, ''tri-'' «hiru» + ''ptychē'' «tolestu», hau da, «hirutan tolestuta», margolaritzan, hiru sailetan antolatutako arte-lana da. Normalean hiru taula dute, [[gontz]]ez helduta. Horren arabera, [[poliptiko]] bat dela esan dezakegu. Normalean, erdiko taula handiena da eta alboetakoak txikiagoak izaten dira. Alboetakoak isterakoan, laugarren margolan bat ager daiteke, adibidez [[Jeronimo Bosch]]en ''[[Atseginen baratzea]]'' isterakoan ''Munduaren sorrera'' ikus daiteke, edo itxita gelditu behintzat. Alboetako lanek balio gutxiago izaten dute, erdikoa nagusia izanik. Dena dela, badira tamainuz hiru taula berdinak dituzten triptikoak. |
||
== Historia == |
|||
Nahiz eta etimologia greziarra izan, hitza beranduago sortu zen, [[Erdi Aroa]]n alegia, antzinako erromatarren idazteko tableta batetik: ixten ziren hiru taula zituen. XV. eta XVI. mendeetan [[Flandiar margolaritza]]n formatu hau oso ohikoa izan zen. Dena dela, askotan ez dira hiru taulak gorde eta asko dira, aldiz, galdu direnak; hori da [[Pradoko museoa]]n dagoen [[Roger van der Weyden]]en ''Gurutzetik eraistea''ren taularen kasua: jatorriz hiru ziren. |
|||
Margolanetatik kanpo triptikoaren diseinua beste motatako lanetan ere erabili izan da: bitxietan. zintzilikarietan, eskulturetan... |
|||
== Euskal Herriko triptikoak == |
|||
* [[Zarautz]]eko Frantzizkotarren komentuan Flandriatik 1577an ekarritako Jesusen bizitzari buruzkoa erakusten da. Antonio Blocklandt-ek ekarri zuen. |
|||
* [[Aurelio Arteta]]k gerrari buruzko ''Gerraren triptikoa'' (1937) margotu zuen. |
|||
== Triptiko ospetsuak == |
== Triptiko ospetsuak == |
||
16:51, 8 maiatza 2018ko berrikusketa
Tríptikoa (grezieratik τρίπτυχο, tri- «hiru» + ptychē «tolestu», hau da, «hirutan tolestuta», margolaritzan, hiru sailetan antolatutako arte-lana da. Normalean hiru taula dute, gontzez helduta. Horren arabera, poliptiko bat dela esan dezakegu. Normalean, erdiko taula handiena da eta alboetakoak txikiagoak izaten dira. Alboetakoak isterakoan, laugarren margolan bat ager daiteke, adibidez Jeronimo Boschen Atseginen baratzea isterakoan Munduaren sorrera ikus daiteke, edo itxita gelditu behintzat. Alboetako lanek balio gutxiago izaten dute, erdikoa nagusia izanik. Dena dela, badira tamainuz hiru taula berdinak dituzten triptikoak.
Historia
Nahiz eta etimologia greziarra izan, hitza beranduago sortu zen, Erdi Aroan alegia, antzinako erromatarren idazteko tableta batetik: ixten ziren hiru taula zituen. XV. eta XVI. mendeetan Flandiar margolaritzan formatu hau oso ohikoa izan zen. Dena dela, askotan ez dira hiru taulak gorde eta asko dira, aldiz, galdu direnak; hori da Pradoko museoan dagoen Roger van der Weydenen Gurutzetik eraistearen taularen kasua: jatorriz hiru ziren.
Margolanetatik kanpo triptikoaren diseinua beste motatako lanetan ere erabili izan da: bitxietan. zintzilikarietan, eskulturetan...
Euskal Herriko triptikoak
- Zarautzeko Frantzizkotarren komentuan Flandriatik 1577an ekarritako Jesusen bizitzari buruzkoa erakusten da. Antonio Blocklandt-ek ekarri zuen.
- Aurelio Artetak gerrari buruzko Gerraren triptikoa (1937) margotu zuen.
Triptiko ospetsuak
-
Rubensen Gurutziltzatzearen triptikoa, 1610. -
Hans Memlingen Memento mori, 1485. -
Ferdinand Wagnerren Triptikoa, 1927. -
Hugo van der Goesen Triptico portinari, 1476-1478.
