Bergarako atletismoa

Bergarako atletismoa jaio zen Gipuzkoako Federazio Atletikoa sortu zen urte berean, 1916an. Gipuzkoako Federazio Atletikoa 1916ko martxoaren 11n sortu zen, hainbat elkarteren 9 ordezkari bertan zeudela. Urte horretako ekainerako jada, 17 elkarte ziren: 13 Donostian, 3 Eibarren eta 1 Bergaran. Urte bat lehenago, Donostian antolatutako lasterketa batean, Bergarako "Shooting Bergarés" elkartea agertzen da partaide moduan.

Ez dakigu garai horretan atleta nabarmenik izan ote zen Bergaran, baina badakigu lasterketak antolatu zirela eta horietan lasterketari ospetsuek hartu zutela parte, esaterako Juan Mugertza edo Jose Andia... horrenbestez, pentsa dezakegu lasterketa horiek goi mailakoak izango zirela, nahiz eta gehienak herri mailan egin eta batzuetan apostuen ondorioz.

Historia

Hastapenak

Badakigu 1954-1955 denboraldian Bergara Kirol Elkarteak atletismoko atal bat zuela, baina kros saioetan bakarrik hartzen zuen parte. Klubeko atal hau gorabeherekin ibili zen hasiera hartan: urte batean martxan eta hurrengoan geldi. 1960ko hamarkadan, berriz, ohikoa egin zen kros lasterketak antolatzea.

1960-1961 denboraldian, Josep Mollins olinpikoak irabazi zuen lasterketa; izan ere, hemen parte hartu zuen urte hartako Erromako Joku Olinpikoak gertatze aldera. Pentsa dezakegu denboraldi horretan Bergarako atletek ere parte hartuko zutela, baina ezin izan da dokumentatu; hurrengo denboraldian, ordea, bai, herriko atletak agertzen hasten dira.

Herriko atleta horiek gehien bat jubenilak ziren eta entrenatzeko bi gune zituzten; krosean aritzen zirenek Agorrosinen eta inguruan entrenatzen zuten, Eduardo Muruaren zuzendaritzapean; pistan aritzen zirenek, berriz, Labegaraietako futbol-zelaian entrenatzen ziren, bertako 100 metroko zuzengunea erabiliz, eta eguraldia txartzen zenean pilotalekuan.Juan Carlos Verde izaten zuten agintari.

1961eko neguan, klubak antolututako kros-lasterketa batean, besteak beste honako bergararrek hartu zuten parte:

Jubenilen kategorian: Jose Mª Zubia, Anton Otaola, Pedro Bengoa, Jose Mª Unzurrunzaga, Javier Ruiz de Egino, Jesús Mª Larrañaga "Mundo" eta Jose Luis Agirre.

Junior kategorian: Carmelo Otaola, Bareño...

Labegaraietan, pista-modalitateetan entrenatzen ziren atletak hauek ziren: Javier Acedo, Manolo Gauna, Felix Iñiguez de la Hidalga"Felisin"...

Juan Carlos Verde Errealarekin aritzen zen, eta 1959, urtean jada Gipuzkoako errekorra lortu zuen 4x100 metro lauetan.

Hamarkada hortan Eduardo Muruak eta Jose Luis Elkorok ere hainbat kompetiziotan parte hartu zuten.

Esanda gelditu denez, 1960ko hamarkadan Kirol Elkarteak hainbat kros-lasterketa antolatu zituen eta horietan hartako lastekari garrantzitsuenek hartu zuten parte. Horrela, 1963 urtean, senior kategoriako irabazlea Fernando Aguilar dugu, junior kategorian, Jose Miguel Maiz, eta infantilen kategorian, berriz, Gregorio Plazaola "Kondeko okina", hainbat kategoriatan parte hartu zuten Bergarako atleten arteko bat. Hala ere, Klubeko atletismoko atala ez zen sendotu eta, horregatik, lastekari horietako batzuk Éibar Kirol Elkartera pasatu eta han lehiatu ziren.

RO25675

POS-165

Donostiako Nazioarteko Krosa (Lasarte) 1956. urtean sortu zen. 1958-1960ko edizioetan bergarar batzuen partaidetzaren aipamenak ditugu. "Manteka"k dena irabazten zuen, eta harekin joaten ziren, besteak beste, Gregorio Igartua "Kantera" eta Unzurrunzaga "Pulki"

1967. urteko krosean, Mariano Haro kirolariak irabazi zuen; bigarrena Arizmendi izan zen eta hirugarrena Jose Migel Maiz.

POS-383

Pistako atletismoari buruz,berriz, atletismoko atalik ez zegoenez, Juan Carlos Verdek San Antonioko Lagun-talde bat hartu eta haiekin hasi zen pistako atletismoa lantzen.

Pistako atletismoa gora bidean

Garai hartan pistako atletismoa gora bidean zegoen.

Gutxitik gehiagora urrezko garaia

Elkartearen barruan, atletismoko atalaren harremanak gogorrak izan ziren. Bergara Kirol Elkartea ordezkatuz lehiatzen zen, baina atletek bigarren mailakoak balira bezala tratatzen zituztela sentitzen zuten. Adibidez: entrenamenduaren ondoren, dutxetako ur beroa futbolarientzat zen. Arduraduna Agorrosin baserriko “Krus jauna” zen; galdara berotzen zuen egurrarekin, baina ez zen nahikoa atletak dutxatzeko.  Beste herri batzuetan lehiatu behar zutenean, berriz, askotan Enriqueren Seat 600 autoa izaten zen garraiobide bakarra, eta dozena-erdi atleta baino gehiago joaten ziren.    

Hala ere, nabaria zen Bergarako atletismoa gora egiten ari zela, eta Elkarteko zuzendaritzak 50.000 pezetako diru-laguntza eman zuen materiala erosteko, hala nola pisu-jaurtiketako bolak, diskoak, xabalinak, kronometroak, zinta metrikoa eta abar.

Hainbat urtetan, Elkarteak kros-lehiaketa handi bat antolatu zuen, eta espezialitateko atletarik onenak gonbidatzen zituen. Adibidez, dokumentazio grafikoan, José Miguel Maiz agertzen da txapeldun gisa, eta 1967an honako hau izan zen sailkapena: 1. Mariano Haro, 2. Aritzmendi, eta 3. José Miguel Maiz.

Elkarteak maila handiko antolaketa-ahalmena izan zuen, eta 1970. urtean Gipuzkoako VI. Kros Txapelketa antolatu zuen. Bertan, garai hartako espezialistarik onenek parte hartu zuten. Haien artean, honako hauek aipa daitezke: Fernando Aguilar, Mariano Haro, José Miguel Maíz, eta, nesken artean, Belén Azpéitia. Halaber, herriko atleta hauek aipa daitezke: Valentín Gantxegi, José Mª Rubio, Ruperto Alberdi, Patxi Murgoitio, José Ignacio Badiola eta Francisco Sanz.                     

60ko hamarkadaren hasieran, 15 atleta zeuden, eta hamarkadaren amaieran, berriz, 80 fitxa baino gehiago lortu ziren. Zenbait urtetan, atletismoa futbola baino garrantzitsuagoa izan zen Bergara Kirol Elkartearen barruan, eta Bergaran bertan ere ospe handia lortu zuen. San Martin Agirrekoaren prozesioan, atletismo-taldeak eraman zuen santua (txandalaz jantzita).           

Agorrosinen, 10-12 urteko lagunak hurbildu ohi ziren zelaira, eta handiak entrenatzen ikustean, gogoa sortzen zitzaien eta entrenatzeko asmoz itzultzen ziren. Mutil horien artean, José Javier eta Sebas Agirre, Xabier Lazkano, Vicente Alberdi (Mekolaldekoa) eta Juan José Agirre (Antzuolakoa) zeuden, eta udan beste batzuk agertzen ziren, hala nola Sotil anaiak eta, Oñatitik, Campos eta Samaniego anaiak.

Emakumeen atletismoak ere gora egin zuen 60ko hamarkadaren amaieran. Ikastetxeko talde bat iritsi zen, eta errelebo laburrean entrenatzen hasi zen. Geroago, krosean eta jauzietan aritu ziren. Talde horren ondoren, beste batzuk iritsi ziren. Batzuk bergararrak ziren (hala nola Isabel eta Conchi Iturbe, Rosario Zabaleta, Consuelo Errasti eta Miren Azpiazu), baina, aurretik, Arrasateko neska batzuk hasi ziren: Rosa Ochandiano (geroago elite nazionalean arituko zena), Charo Etxabe eta Begoña Zuñiga irundarra (ikasketak zirela eta Arrasaten bizi zen, eta Irunera itzultzean lehiatzen jarraitu zuen). Arrasatetik, gainera, mutil ugari iritsi ziren: Manolo Larrañaga, José Manuel Larrañaga “Pitxitxi”, Luis Mora, Jose Elorza, Fernando Zufiría, José Luis Unzueta, Patxi Murgoitio, Agustin Aranzabal eta Agapito Fuentes. Oñatitik, berriz, Jesús Mª Urcelai eta Antonio Maiztegi etorri ziren. Mutilen entrenatzailea Enrique San Nicolás zen, eta neskena, berriz, José Mª Martinez de San Vicente.          

Entrenamenduak haur-kategoriako 12-13 urteko neska-mutilekin hasten ziren. Goiko kategorietako atletak beren errendimendurik handienera iritsi zirenean, Bergarako atletismoa Estatuan nabarmentzen hasi zen, eta Espainiako txapeldunak eman zituen hainbat modalitatetan:

Agustin Loidi disko-jaurtiketan

Jose Acedo hesi-lasterketan (hainbat distantzia eta kategoriatan)

Jose Luis Garmendia, txapeldunordea disko-jaurtiketan

Valentin Gantxegi, jubeniletako eta junior kategoriako txapelduna Mugertza Nazioarteko Krosean, eta Euskal Herriko txapelduna krosean eta 3.000 metroko lasterketan.

Garai hartako atletak hainbat espezialitatetan aritzen ziren, eta probintzian eta eskualdean lehiatzen ziren. Honako hauek izan ziren:

Emakumeen artean, Pili Arin aitzindaria luzera-jauzian eta pisu-jaurtiketan aritu zen, eta arestian aipatutako neska taldeak jauzietan, lasterketetan eta krosean parte hartu zuen (adibidez, Rosa Otxandianok 800 metroetan eta 400 metro hesietan, eta Begoña Zuñigak ere 800 metroko lasterketan).

Mutilen artean, honako hauek: Juan Alberdi, Ruperto Alberdi, Jesús Aranguren, Agustin Aranzabal, Arregi, Ismael Arrieta, José I. Ignacio Badiola, José Ignacio Beistegi, Miguel Angel Beistegim Bedia, José Luis Campos, José Ramón Campos, Felipe Setien, Juanjo Celaya, Jose Mª Elorza, Joshe Elorza, Josean Escribano, José Ramón Etxeberria, Luis Mª Egidazu, Andrés Fernández, Miguel Angel Fernández, Agapito Fuentes, Valentín Gantxegi, Iraola, Heriz, Antonio Herzog, Miguel Angel Ibarzabal, José Luis Iglesias, Manolo Larrañaga, Jesús Larrea, Julián Lázaro, José Ramón López, Antonio Maiztegi, Luis Mª Markiegi, José Mª Martínez de San Vicente, José Mª Martínez, Jesús Mendia, Mendiaratz, Luis Mora, Patxi Murgoitio, Joaquín Nuñez, Rafael Ogeta, Eduardo Romero, Luis Tomás Royo, José Mª Rubio, Javier Sotil, Xabier Ugarte, Julio Unamuno, José Luis Unzueta, Jesús Mª Urcelai, Iñigo Zaitegi eta Fernando Zufiria.

Entrenamenduak astean hirutan izaten ziren (eta igande goizean, lehiaketarik ez bazegoen).

Sarrerak saltzeko erabiltzen ez zen eta biltegi gisa balio zuen txabola/txarteldegi bat zegoen. Bertan, pisu-jaurtiketako bolak, diskoak, xabalinak eta abar gordetzen ziren, baita entrenatzeko arropa erabilia, izerdiz betetako kamisetak, galtzerdiak eta abar ere (“tigrero” deitzen zioten leku horri). Indar-entrenamenduko aparatuetan eskasia ere oso handia zen (gabezia, hobeto esanda), eta, beti bezala, atleten taldeak, José Mª Rubioren aginduetara eta Oinarrizko Eskolan eskuratutako jakintza mekanikoak aplikatuz, halterofiliako banku bat egin zuen “tigreroaren” ondoan. Zementuarekin lurperatutako U formako altzairuzko bi profilekin egin zuten. Profilek arteka bat zuten luzera osoan, 1,50 metroko luzera zuen burdinazko barraren higidura ahalbidetzeko. Halaber, 10 eta 20 kiloko disko batzuk zulatu zituzten. Amaitzeko, zur lodiko banku bat egin zuten, bertan ariketak etzanda egin ahal izateko.                  

60ko hamarkadaren amaieran, Gipuzkoako Atletismo Federazioak diru-laguntza bat eman zuen futbol-zelaiaren inguruetan gimnasio bat eraikitzeko, aldagelak eta dutxak barne. Bertan, horma-barrak eta koltxoiak instalatu ziren, eta lekua baliagarria izan zen egun euritsuetan entrenatzeko. Hala ere, handik gutxira, pilotaleku txiki bihurtu zen. Horma-barrak kendu zituzten, eta pilotariak entrenatzeko erabiltzen hasi zen: Oregitarrak, Jokin Etxaniz…

Garai hartan Bergarako atletismoak lortu zituen arrakasten erakusgarri, orduko Gorputz Hezkuntza eta Kiroleko delegatu nazional José Antonio Elola-Olasok atletismoko estadio bat eraikitzeko aurrekontu-partida bat planteatu zuen Bergaran. Premiak eta etorkizuneko erabilera aztertu ondoren, estadio baten ordez bi igerileku eraikitzea erabaki zen: bata estalia eta bestea agerikoa. Erabaki horri esker, maila horretako instalazioak zituen lehen udalerrietako bat izan zen Bergara, baina atletismoaren kaltetan. Berriz ere, ezinbestekoak ziren instalazioak lortu gabe geratu zen atletismoaren jarduera. Zeuden instalazioak ez ziren nahikoak, eta oso arazo handiak zeuden entrenatzeko. Jaurtitzaileei entrenamendua mugatu zitzaien, jaurtiketek futbol-zelaiko soropila hondatzen zutelako. Acedo trenbideetan entrenatzen zen, pertika-jauzilariek zurezko pertikak zituzten, eta, koltxoirik ez zutenez gero, hormaren kontra egin behar zuten jauzi. Geroago, federazioak aluminiozko pertikak eta koltxoiak ekarri zituen.

Baldintza horietan ere, Enrique San Nicolásek eta haren laguntzaileek atleta talde handi bat entrenatzen jarraitu zuten.

Kanpo estekak

• Datuak: Q57982282