Bosgarren indar

Fisikan, naturan ezagutzen diren elkarrekintza guztien oinarria osatzen duten funtsezko lau elkarrekintza behatu dira (oinarrizko indar ere deitzen zaie): indar grabitazionalak, elektromagnetikoak, elkarrekintza nuklear bortitzak eta elkarrekintza nuklear ahulak. Teoria espekulatibo batzuek bosgarren indar bat proposatu dute teoria horiekin bat ez datozen zenbait behaketa anomalo azaltzeko. Bosgarren indar horren ezaugarriak garatzen ari den hipotesiaren araberakoak dira. Askok indar bat postulatzen dute, gutxi gorabehera, grabitate-indarra (i.e., elektromagnetismoa edo indar nuklearrak baino askoz ahulagoa da), eskala kosmologikoetan milimetro bat baino gutxiagoko tartean. Beste proposamen bat indar ahul berri bat da, W-ren eta Z-ren bosoien bidez neurtua.

Bosgarren indarraren bilaketa handitu egin da azken hamarkadetan, kosmologian aurkikuntzak egin baitira, gaur egungo teoriek azaltzen ez dituztenak. Konturatu dira unibertsoaren masa gehiena materia ilun izeneko materiaren forma ezezagun batek azaltzen duela. Fisikari gehienek uste dute aurkitu gabeko partikula subatomiko berriak direla materia iluna, baina batzuek uste dute oinarrizko indar ezezagun batekin lotuta egon daitekeela.^[1] Bestalde, berriki jakin da unibertsoaren hedapena azkartzen ari dela, eta fenomeno hori energia ilun izeneko energia-forma bati esleitu zaio. Fisikari batzuek uste dute energia ilun mota bat, kintesentzia izeneko energia iluna, bosgarren indarra izan daitekeela.^[2]^[3]^[4]