Otso gorri

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Canis rufus» orritik birbideratua)
Otso gorri
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaChordata
KlaseaMammalia
OrdenaCarnivora
FamiliaCanidae
GeneroaCanis
EspezieaCanis lupus
Azpiespeziea Canis lupus rufus
[[John James Audubon, John Bachman|]], 1851
Banaketa mapa
Ipar Amerikako Canis generoko espezieen banaketa.

Otso gorria (Canis rufus) Ameriketako Estatu Batuetako hego-ekialdeko espezie bat da, Canis generokoa. Koiotearen (Canis latrans) eta otso arruntaren (Canis lupus) arteko tamaina du.[1]

Otso gorriaren sailkapen taxonomikoa polemikoa izan da ia mende batez: aditu batzuek espezie bereizitzat hartzen zuten, orain sailkatuta dagoen bezala (Canis rufus); beste batzuek, otso grisaren azpiespezietzat (Canis lupus rufus); eta beste batzuek otso arruntaren eta koiotearen arteko hibridotzat (Canis lupus × Canis latrans). Hori dela eta, batzuetan, arriskuan dauden espezieen zerrendetatik kanpo uzten dute, nahiz eta bizirik geratzen diren otso gorrien kopuruak oso-oso txikiak diren.[2][3] 1973ko Galzorian dauden Estatu Batuetako Espezieen Legean jasota dagoenez, Ameriketako Estatu Batuetako Arrantzaren eta Basa Biziaren Zerbitzuak gaur egun otso gorria galzorian dagoela aitortzen du, eta espezie babestutzat izendatuta dago.[4] 1996. urteaz geroztik, Naturaren Kontserbaziorako Nazioarteko Erakundeak otso gorria arrisku larrian dagoen espezietzat jo du, baina ez dago jasota arriskuan dauden espezieen CITESen eranskinetan.[5]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otso gorriak, jatorrian, Estatu Batuetako hego-ekialdean eta erdi-hegoaldean bizi ziren, muga hauen barruan: ekialdean, Ozeano Atlantikoraino; mendebaldean, Texasko erdiguneraino, Oklahomako hego-ekialderaino eta Illinoisko hego-mendebalderaino; iparraldean, Ohio ibaiaren haraneraino, Pensilvaniako iparralderaino, New Yorkeko hegoalderaino, eta Kanadako Ontarioko hego muturreraino; eta hegoaldean, Mexikoko golkoraino.[6] Otso gorria ia erabat galdu zen XX. mendearen erdialdean, harrapariak kontrolatzeko programa erasokorrak, habitat-suntsitzea eta koioteekin hibridazio zabala zirela kausa. 1960ko hamarkadaren amaieran, kantitate txikitan zirauen Ameriketako Estatu Batuetako golkoko kostaldean; zehazki, Luisianako mendebaldean eta Texasko ekialdean.

Bizirik iraun zuten haietako hamalau hautatu zituzten, itxian haziko zuten populazio bat sortzeko. 1974tik 1980ra bitartean ugaldu zituzten, Point Defianceko Zoo eta Akuarioan (Tacoma, Washington estatua). 1978an, Hego Carolinako kostaldearen parean, Bull uhartera egindako lekualdatze esperimental arrakastatsuaren ondoren, 1980an otso gorria naturan erabat galdua zela deklaratu zen. 1987an, animalia gatibuak Ipar Carolinako Albemle penintsulako Alligator Ibaiaren Basa Bizitzaren Babesleku Nazionalera askatu zituzten; eta bi urte geroago bigarren askapen bat egin zuten, geroztik desegina, Great Smoky Mountains Parke Nazionalean.[7] 1987tik 1994ra bitartean askatutako 63 otso gorrietatik, populazioa 100-120 banakora handitua zen 2012an, baina AEBetako Arrantzaren eta Basa Bizitzaren Zerbitzuak ez zuenez legea betearazten, populazioa 40 banakora murriztua zen 2018an, 14 ingurura 2019an, eta 8 ingurura 2021eko urrian.[8][9][10][11]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) Paradiso, J.L.; Nowak, R.M.. (1971). A Report on the Taxonomic Status and Distribution of the Red Wolf. 145 U.S. Department of the Interior.
  2. ↑ Paradiso, J.L.; Nowak, R.M.. (1972). «Canis rufus» Mammalian Species 22 (22): 1–4.  doi:10.2307/3503948..
  3. ↑ Woodward, D. W. (1980), The Red Wolf, FWS
  4. ↑ «Red wolf (Canis rufus)» Environmental Conservation Online System (U.S. Fish & Wildlife Service).
  5. ↑ «Appendices» CITES.
  6. ↑ Hinton, Joseph W.; Chamberlain, Michael J.; Rabon Jr., David R.. (August 2013). «Red Wolf (Canis rufus) Recovery: A review with suggestions for future research» Animals 3 (3): 722–724.  doi:10.3390/ani3030722. OCLC .4494459 PMID 26479530..
  7. ↑ Hendry, D.. (2007). «Red Wolf Restoration: A 20 year journey» International Wolf Center 17: 4..
  8. ↑ Gese, Eric M.; Knowlton, Fred F.; Adams, Jennifer R.; Beck, Karen; Fuller, Todd K.; Murray, Dennis L.; Steury, Todd D.; Stoskopf, Michael K. et al.. (2015). «Managing hybridization of a recovering endangered species: The red wolf Canis rufus as a case study» Current Zoology 611: 191–205.  doi:10.1093/czoolo/61.1.191..
  9. ↑ (Ingelesez) «Government: Wild red wolf population could soon be wiped out» www.msn.com.
  10. ↑ (Ingelesez) «Report: 20,000 Square miles of Red Wolf habitat is open for urgently needed reintroductions» Center for Biological Diversity.
  11. ↑ Red Wolf | Wolf Conservation Center. 10 December 2018.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Otso_gorri&oldid=9003715"(e)tik eskuratuta