Colegio Norteamericano (Donostia)

Colegio Norteamericano (Donostia)
Datuak
Mota	eskola
Herrialdea	Gipuzkoa
Historia
Sorrera	1881
Desagerpena	1898

Colegio Norteamericano (Ipar Amerikako ikastetxea) Alice Gulick pedagogo protestanteak Donostian 1881an sortu zuen hezkuntza erakundea izan zen. Emakumeei zuzendutako eskola eta barnetegia zituen. Prestigio handiko ikastetxea izan zen.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gulick senar-emaztea 1872an iritsi zen Espainiara «misio ebanjeliko» bat aurrera eramateko asmoz. Espainian erlijio askatasuna onartu zenez, bertara joatea erabaki zuten. Lehenengo Santanderren kokatu ziren, eta geroago, 1881ean, Donostian, Euskal Herrian. Santanderren, «apur bat isolatuta» zeudela sentitzen zuten, eta Donostian, Madrildik Parisera zihoan bidean kokatzen ziren. Bertan, oinarrizko eskola bat eta barnetegi bat sortu zituen Gulickek: Colegio Norteamericano, egungo Askatasunaren etornidearen 40. zenbakian. Hasieran, eskola protestanteetarako irakasleak prestatzen zituen batez ere, ikastetxe publikoetan ezin baitzuten lanik egin, ezinbestekoa baitzen erlijio katolikoa irakastea.^[1] Laster ikastetxe protestantea ezagutzera eman zen eta espainiar estatu osotik matrikulatzen ziren emakumeak.^[2]

Poliki-poliki, barnetegia ikastetxe ospetsu bihurtu zen. Hezkuntza irakaskuntza aktiboan oinarritzen zen, ohiko metodo memoristikoetatik oso urrun. Ikasten irakasten zitzaien, arazoak konpontzen, logikoki pentsatzen. Heziketa fisikoa, jolasak, txangoak, natura balioestea eta zuzenean ikastea bultzatzen ziren, modu praktikoan, laborategietan eta landan. Artea katedraletan eta museoetan ikasten zen, eta literatura, egileen lanak irakurriz. Testuliburuaren memorizazioa eta ondorengo azterketa ez ziren egiten. Hori guztia «benetako berrikuntza pedagogikoa» zen garai hartan, eta are gehiago, emakumeen kasuan.^[1]

Eskolako ikasleek Madrilgo Unibertsitate Zentralean egin behar zituzten azterketak. 1895 eta 1897 artean egindako 22 azterketetatik 20 Bikain, Bikain 1 eta Gainditu 1 lortu zituzten. Epaimahaikideek harriturik galdetu zutenean nork prestatu zituen, harrotasunez erantzun zuten: «Emakumeak !» Emakumezko irakasle batzuk Estatu Batuetan emakumeen hezkuntzaren arloan ospe handiena zuten erakundeetatik zetozen, Mount Holyoke College, Wellesley, Smith, Vassar eta abarretako graduatuak, emakumearen goi-mailako hezkuntzaren aitzindariak. Esther Alonso, Juliana Campo eta Marina Rodriguez horietako ikasleak izan ziren. Lehenengo biak Filosofia eta Letretan lizentziatu ziren, 1897an. Hirugarrenak, Farmaziako lizentziadun gradua lortu zuen, 1900. urtean. Hirurek zuten komunean Alice Gulickek Donostian sortutako Colegio Norteamericanoko ikasleak izan zirela.^[3]^[1]

Gulick sendiak Donostian mota askotako gatazkak ezagutu zuen, arrazoi erlijiosoak medio, hau da, protestateak izategatik. Horrela azaldu zuen emakumeak berak hirian gertatutako bat: «Atzo arratsaldean, ikastetxe horrekin [Colegio Norteamericano] zerikusia zuten neska batzuek, Hernani kaletik zihoazela, San Bartolome komentuko ikastetxetik irteten ari ziren neskato batzuekin topo egin zuten. Neska horiek, jendaila batekin batera, haien atzetik korrika joan ziren, eta harriekin eta eskura zuten guztiarekin kanporatu zituzten. Garrasi handiz jazarri ondoren, herrira erretiratzera behartu zituzten». Honela amaitzen zuen kronikak: «Zorionez, hain ekintza gaitzesgarriak ez dira ohikoak gure hiri kultuan».^[4]^[1]

1898ko apirilaren 21ean, Espainiako Gerra deklaratu zen Estatu Batuekin, eta ikastetxeak Donostiako Askatasunaren Hiribideko ateak itxi behar izan zituen, Biarritzera aldi baterako mugituz. Ondoren, egoitza inauguratu zen Madrilen, Instituto Internacional izenarekin. Ia bi hamarkada igaro ziren, eta denbora horretan ehunka emakume trebatu ziren modernitatearen barruan, hiriko esperientzia pedagogiko paregabe horri esker. Horietako batzuk Espainiako lehen emakume unibertsitarioen parte izan ziren. ^[1]