Kuku-praka

Kuku-praka
	Kuku-prakaren lore mordoa; Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Lamiales
Familia	Plantaginaceae
Leinua	Digitalideae
Generoa	Digitalis
Espeziea	Digitalis purpurea; L.

Kuku-praka (Digitalis purpurea) Scrophulariaceae familiako landare belarkara da, jatorriz Europakoa eta Afrikako iparraldekoa. Ezaguna da lore ikusgarriak dituelako eta oso toxikoa izan daitekeelako, bertatik eratortzen baita digitalina sendagaia.

Kuku-prakaz gain, euskaraz beste hainbat izen ere erabiltzen dira landare hori izendatzeko, hala nola titara-lorea, asto-lorea, txilintxa, kuku-porrua^[1]. Ez da kuku-belarra izenekoarekin nahastu behar, hori Aquilegia vulgaris izendatzeko erabiltzen baita^[2].

Ezaugarriak

Lore mota hori 5 cm-ko luzera izatera iristen da. Petaloen kolorea horiaren eta arrosa biziaren artekoa izaten da, eta barruko zatia purpura da. Angiospermoa da.

Ugalketa

Digitalis purpurea bi urtetan garatzen da; lehenengo urtean, muskildu ondoren, arrosatxo bat, hosto basalekin, obalekin eta hagindunekin ekoizten du. Bigarren urtean zehar, 0,50 eta 2,50 metro bitarteko zurtoina garatzen du, hosto sesiletaz eta zimurrez estalita.

Ekain eta irail bitartean loratzen dira, iparraldeko hemisferioan. Polinizazioa erleen bitartez gauzatzen da.

Klima epela eta itzalean egon nahiago du, eta lur azido eta hezeetan.

Azpiespezieak

Digitalis purpurea espeziearen hiru azpiespezieak hauek dira:

D. p. subsp. purpurea – Europako leku gehienetan
D. p. subsp. heywoodii – Iberiar penintsulan
D. p. subsp. mariana – Iberiar penintsulan

Sendabelarra

Oso toxikoa izan daiteke (10g hosto lehor edo 40g hosto fresko hilgarriak dira gizakiarentzat^[3]); bertatik digitalina edo digitoxina ekoizten dira, tonikardiako gisan erabiltzen direnak. Substantzia horiek glikosido kardiotonikoak dira, bihotz arritmia eta takikardiaren tratamenduan erabiliak. Kuku-praka horia baino estimatuagoa da, printzipio aktibo gehiago dituelako.

Azukre konplexuak (heterosidoak) ditu, horien artean digitoxina, digoxigenina, gitixosidoa, digitalosidoa, sapogenina, digitonina eta digitoflavina. Substantzia horiek bihotz-giharren taupadak egokitzen, mantsotzen eta indartzen dituzte. Industria farmazeutikoak Digitalis lanata kuku-prakaren digoxina erabiltzen du izatekoz, espezieak, jatorriz Balkanetakoa, izotza jasaten duelako eta printzipio aktibo horretan aberatsa delako^[4].

Irudiak

Digitalis purpurea
Digitalis purpurea
Digitalis purpurea
Digitalis purpurea
Digitalis purpurea.

Erreferentziak

↑ Euskara eta natura
↑ Hiztegi batua
↑ Pierre Lieutaghi. Digitale. ..
↑ Y. Gaillard, M. Cheze, G. Pépin. (2001eko abendua). «Intoxications humaines par les végétaux supérieurs : revue de la littérature» Annales de Biologie Clinique: 764...

Kanpo estekak

Kukuprakak taupadak bizkor artikulua Argia.com gunean

Datuak: Q157555
Multimedia: Digitalis purpurea / Q157555
Espezieak: Digitalis purpurea

[1] Euskara eta natura

[2] Hiztegi batua

[3] Pierre Lieutaghi. Digitale. ..

[4] Y. Gaillard, M. Cheze, G. Pépin. (2001eko abendua). «Intoxications humaines par les végétaux supérieurs : revue de la littérature» Annales de Biologie Clinique: 764...

[1]

[2]

[3]

[4]