Emma Ihrer

Wikipedia, Entziklopedia askea
Emma Ihrer

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRother
JaiotzaKłodzko, 1857ko urtarrilaren 3a
Herrialdea Prusiako Erresuma
HeriotzaBerlin, 1911ko urtarrilaren 8a (54 urte)
Hobiratze lekuaThe Socialists' Memorial (en) Itzuli
Hezkuntza
Hizkuntzakalemana
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria, sindikalista eta editorea
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata
Find a Grave: 185860927 Edit the value on Wikidata

Emma Ihrer, benetako izena Emma Rother (Klodzko, Polonia, 1857ko urtarrilaren 3a – Berlin, Alemania, 1911ko urtarrilaren 8a) alemaniar feminista eta sindikalista izan zen, Alemaniako emakumeen mugimendu proletarioaren sortzaile nagusia.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emma Rother 1857ko urtarrilaren 3an jaio zen Glatzen, Baja Silesian, zapatari baten alaba. Hezkuntza katoliko erromatar zorrotza eman zitzaion.[1] Gaztetatik Emmanuel Ihrerrekin ezkondu zen, bera baino hogeita bi urte zaharragoa zen botikariarekin. 1881ean Berlinera bizitzera joan zirenean,[2] kapela-lanean hasi zen. [1]

Testuinguru soziopolitikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emakumeak beren eskubiderik ez zuten sasoian jaio zen, eta 1850eko Elkarte Prusiarraren lege atzerakoiaren arabera, debekatu egiten zen emakumeek elkarte politikoetan parte hartzea. Agintariek nahi bezala defini zezaketen "politiko" hitza. 1878ko urrian, lege antisozialistetako lehen legeak Alderdi Sozialdemokratako kideei eta haien bazkideei modu arbitrarioan ukatu egin zien elkartzeko eskubidea. 1908ko maiatzaren 15eko Legera arte ez zieten emakumeei jarduera eta erakunde politikoetan parte hartzeko baimena eman. Emakumezko langileek aurre egin zieten, gizonezko langileen oposizioari (nahi ez zuten konpetentzia gisa ikusten baitzituzten), eta oinarrizko eskubide zibilak ukatzen zizkien estatu autoritarioari. [1]

Hasiera sindikalistak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"Nola handitu langileen moralitatea" gaiari buruz hitz egin zuen jendaurrean lehen aldiz. Prostituzioa langileen miseriaren zati bat besterik ez zela esan zuen eta antibizio-brigada kentzeko eskatu zuen, arazoaren zati bat baitzen.[1] 1883ko azaroaren 13an, Fr-Hilfsverein für Handarbeiterinnen sozialista eta feminista sortu zuen ("Eskuzko langileei laguntzeko elkartea"). Helburua bere kideak materialki eta espiritualki bultzatzea zen, beren interesak lantokian ordezkatzea, larrialdietako maileguak ematea eta ezintasunagatiko onurak ordaintzea. Ez zen beste planik gauzatu, emakumeen lan mota batzuetarako lantokiak ezartzeko, irakurketa gela bat eta jantoki bat ezartzeko, esaterako. Emmaren gogoberotasuna txikitu egin zen, elkarteak erreforma txikiak besterik ez zituela egiten ikusita. [1]

1885eko otsailaren 26an, Emma Ihrer, Marie Hofmann, Pauline Staegemann eta Gertrude Guillaume-Schackek Verein zur Wahrung der Interessen der Arbeiterinnen ("Langileen interesak babesteko elkartea") sortu zuten. Gizarteak, nagusiki, sendagileek eta abokatuek beren zerbitzuak dohainik eskaintzen zituzten laguntza-talde gisa funtzionatzen zuen.[2] Ihrer batzordeko idazkaria izan zen. Berlinen sukurtsal bat sortu zen eta antzeko erakundeak emakumeek sortu zituzten Reich osoan. Jantzigintzako langileak bereziki aktiboak izan ziren, eta euren eraginaren bidez erabaki zuen Reichstag-ek inkesta ofizial bat egitea, arropa eta barruko arropa industriako soldatei buruz. Elkarteak ziurtatu egin zuen, halaber, industria-kodean lan-materialekin egindako lukurreriaren aurkako xedapenak sartuko zirela. 1886ko apirilean, elkartea debekatu egin zuten, politikoa zela argudiatuta. Hofmann, Staegemann, Ihrer eta Johanna Jagert epaitu egin zituzten epaimahaietan. [1] Poliziak kluba indarrez desegin zuenean, mila kide baino gehiago zituen.[2]

Lider sindikala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1889an, Ihrer eta Clara Zetkin (1857-1933) SPDren ordezkari izan ziren Parisko Nazioarteko Kongresu Sozialistan. Kongresu hori Bigarren Nazioarteko fundazio-biltzarra izan zen.[3] Emakumeen enpleguaren aurkako bereizkeriaren aurkako mozio bat aurkeztu zuten, emakumeek mugimendu sindikalean eskubide berberak izango zituztela ziurtatzen zuena.[2] 1890eko udazkenean, Prusiako gobernuak lege antisozialistak indargabetu zituen, eta horrek lan sindikala interferentzia gutxirekin egitea ahalbidetu zuen. 1890eko azaroaren 16tik 17ra Alemaniako sindikatuen lehen konferentzia historikoa egin zen, eta Generalkommission der Gewerkschaften Deutschlands ("Sindikatu Alemaniarren Batzorde Orokorra") sortu zen. Ihrer-ek estatutuetan emakumeen izendapena onartzen zela nabarmendu zuen, [lower-alpha 1], eta emakume bakarra aukeratu zuten Batzorde Orokorreko zazpi pertsonako batzordean. Prentsan oso errekonozitua izan zen, "emakume sozialisten arteko asalduraren arima" zela-eta. [1]

Ihrerrek SPDa sortu eta hamarkada batzuetara oraindik ez zela emakume proletarioen masa-mugimendurik konturatu zen, alderdi barruan nagusitasun maskulinoaren usteen eta lege-oztopoen ondorioz.[4] Ihrerrek Die Arbeiterin (La trabajadora) astekaria sortu zuen. Lehen alea 1891ko urtarrilean agertu zen, baina arrakasta txikia izan zuen.[5] Astekari hori Die Staatsbürgerin (The Citizeness) iragankorraren ondorengoa izan zen, Gertrude Guillaume-Schackek sortua eta 1886ko ekainean debekatua.[6] 1892ko urtarrilean, astekaria hondamen finantzarioari aurre egin behar izan zion etaSPDko afiliatua zen Dietz-Verlag-ek Clara Zetkinen esku jarri zuen.[7] Zetkinek, kargua hartu zuenean, izena aldatu zion, aurrerantzean Die Gleichheit (Igualdad).[8] Izenburuek iradokitzen dutenez, The Citizeness eskubide politikoen bila zebiltzan emakumeei zuzenduta zegoen, The Woman Worker emakume proletarioei eta Berdintasuna erabateko eskubide-berdintasunaren bila zebiltzan emakumeei.[5] 1900ean, Ihrerren izena desagertu egin zen egunkaritik.[5]

Ihrerrek beste gizarte feminista batzuk sortu zituen, oro har sozialistak zirenak, eta horrek poliziarekin arazo ia etengabeak ekarri zituen.[2] 1893an, Ihrer-ek Alemaniako langile-erakundeen jatorriari eta garapenari buruzko liburuxka argitaratu zuen, eta 1898an, klase-borrokako langileei buruzko artikulua argitaratu zuen.[1] 1900eko SPDren konferentzian, Ihrer-ek , berdintasun-printzipio sozialdemokrata teorikoa izan barik, praktikan jartzea eskatu zuen.[5] 1903an, Ihrer industria-langileen elkarte bateko lehendakari izendatu zuten. 1904an, emakumeen batzorde sindikal bat eratu zen, Ihrer presidente zela, emakumeen lana sustatzeko eta Kongresuan erabaki egokiak ezartzen laguntzeko. Neskameen antolaketa sortzen lagundu zuen, Alemaniako Etxeko Langileen Sindikatua [1], eta 'Lore, Luma eta Hostoetako' Langileen Sindikatuko lehendakari izan zen.

Emma Ihrerren hilobia Berlingo Zentralfriedhof Friedrichsfelden

1911ko urtarrilaren 8an hil zen Berlinen. Bere hilobia Berlin-Lichtenbergen dago Friedrichsfelde (Sozialisten Memoriala) hilerri zentralean, Gudrunstraße.[1]

Eztabaidak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniako lehen elkarte bakezalea Königsbergeko Kongregazio Libreko Julius Rupp-ek sortu zuen 1850ean. Emma Ihrer-ek aktiboki parte hartu zuen Free Religious Congregation-en 1870 eta 1880ko hamarkadetan, baita Berlingo emakume sozialisten lehen erakundeen beste sortzaile batzuek ere, hala nola Ottilie Baader eta Agnes Wabnitz.[9] 1892aren amaiera aldera, Ihrer-ek publikoki adierazi zuen gerra batean proletalgoak burgesiaren seme-alabek baino askoz gehiago sufrituko zuela.[1]

Ihrer ez zegoen ados Zetkinen eta feminista burgesen arteko lankidetzarik ezaren ildo gogorrarekin. Lily Brauni lagundu zion 1897an, SPDren aurkako emakume erreformisten erakunde bat proposatu zuenean, erakunde burgesekin lankidetzan arituko zena emakumeen sufragioaren aldeko borrokan. Gertrud David, Helma Steinbach, Henriette Fürth eta beste lider feminista sozialista batzuk ere Braunen jarreraren alde agertu ziren.[10]

1905ean, Reichstag-en aldeko SPDko diputatu Edmund Fischer-ek artikulu bat idatzi zuen, non hauxe esaten baitzuen "sozialki osasungaitz, kaltegarri... kapitalismoaren gaitz bat zela, kapitalismoa abolitzean desagertuko zena". [8] Ihrerrek artikuluari eraso egin zion, baina ez zegoen ados Fischer-ek emakumeak batez ere emazte eta ama gisa zuen ezaugarriekin. Berak hauxe idatzi zuen: "Amatasuna aitatasuna bezain bizi-helburu txikia da". Haren iritziz, Fischerren familia-bizitza egonkorraren ideala ez zen lortuko "emakumeak bere lanari uko eginez eta bere energia fisikoa eta mentala etxean bakarrik erabiliz... , baizik eta elementu guztien lankidetzaren bidez, batez ere gizonen bidez, seme-alaben hazkuntzan parte-hartuta". Zera galdetu zuen, ea zergatik baloratu behar zituzten emakumeek etxeko lanak, gizonek aintzat hartzen ez bazituzten.[11]

Emma Ihrer plaka , Berlin

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2018ko urtarrilaren 3an, Emma Ihrerren 161. urtebetetzea Doodle batekin islatu zuen Googlek.[12]
  • Emma-Ihrer-Straße ("Emma Ihrer kalea") Berlinen, Bad Oldesloe[13] eta Velten[14] bere omenez izendatu zituzten.[15]
  • Alemaniako posta-zerbitzuak zigilu bat kaleratu zuen.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Badia, Gilbert (1993). Clara Zetkin, féministe sans frontières (en francés). Editions de l'Atelier. ISBN 978-2-7082-3008-8. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua
  • Canning, Kathleen (2002). Languages of Labor and Gender: Female Factory Work in Germany, 1850-1914. University of Michigan Press. ISBN 0-472-08766-5. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua
  • Evans, Richard J. (1990). Proletarians and Politics: Socialism, Protest and the Working Class in Germany Before the First World War. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-05652-0. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua . 
  • Marik, Soma (2008). Reinterrogating the Classical Marxist Discourses of Revolutionary Democracy. Aakar Books. ISBN 978-81-89833-34-3. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua . 
  • Müller, Karin. (2007). Emma Ihrer. SPD.
  • Mutert, Susanne (1996). «Femmes et syndicats en Bavière». Métiers, corporations, syndicalismes (en francés). Presses Univ. du Mirail. ISBN 978-2-85816-289-5. 2014ko azaroaren 4an kontsultatua . 
  • Steenson, Gary P. (15 de julio de 1981). Not One Man Not One Penny. University of Pittsburgh Pre. ISBN 978-0-8229-7424-6. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua . 
  • von Gélieu, Claudia. (2007). «Sie kannte nicht den Ehrgeiz, der an erster Stelle stehen will. Emma Ihrer (1857–1911) zum 150. Geburtstag.» Jahrbuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung (NDZ Neue Zeitungsverwaltung) (III) ISSN 1610-093X..
  • Weir, Todd H. (21 de abril de 2014). Secularism and Religion in Nineteenth-Century Germany: The Rise of the Fourth Confession. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-04156-1. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua . 
  • Zelfel, Alexandra (2004). Erziehen - die Politik von Frauen: Erziehungsdiskurse im Spiegel von Frauenzeitschriften im ausgehenden 19. Jahrhundert. Julius Klinkhardt. ISBN 978-3-7815-1358-7. 2014ko azaroaren 5ean kontsultatua . 

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Müller 2007.
  2. ↑ a b c d e von Gélieu 2007.
  3. ↑ Steenson 1981.
  4. ↑ Marik 2008.
  5. ↑ a b c d Badia 1993.
  6. ↑ Mutert 1996.
  7. ↑ Zelfel 2004.
  8. ↑ a b (Frantsesez) Zancarini-Fournel, Michelle. (1996). Métiers, corporations, syndicalismes. Presses Univ. du Mirail ISBN 978-2-85816-289-5. (Noiz kontsultatua: 2022-03-11).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Emma Ihrer. 2022-01-24 (Noiz kontsultatua: 2022-03-11).
  10. ↑ (Ingelesez) Ltd, Palgrave Macmillan; Evans, Richard J.. (1990). Proletarians and Politics: Socialism, Protest and the Working Class in Germany Before the First World War. Palgrave Macmillan ISBN 978-0-312-05652-0. (Noiz kontsultatua: 2022-03-11).
  11. ↑ (Ingelesez) Canning, Kathleen. (2002). Languages of Labor and Gender: Female Factory Work in Germany, 1850-1914. University of Michigan Press ISBN 978-0-472-08766-2. (Noiz kontsultatua: 2022-03-11).
  12. ↑ «161 aniversario del nacimiento de Emma Ihrer» www.google.com.
  13. ↑ «Emma-Ihrer-Straße in Bad Oldesloe - neue-strassen.de» Neue Straßen 2017-07-11.
  14. ↑ «Emma-Ihrer-Straße in 16727 Velten (Brandenburg)» onlinestreet.de.
  15. ↑ kaupertmedia. «Emma-Ihrer-Straße 3-39 in Berlin - KAUPERTS» berlin.kauperts.de.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Emma_Ihrer&oldid=9531678"(e)tik eskuratuta