Apuliako frankoproventzera

Apuliako frankoproventzera
Datu orokorrak
UNESCO sailkapena	3: arriskuan
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; indoeuropar hizkuntzak; hizkuntza italikoak; hizkuntza erromantzeak; mendebaldeko hizkuntza erromantzeak; hizkuntza galo-iberiarrak; hizkuntza galo-erromantzeak; Gallo-Rhaetian (en) ; Frankoprovenzera
Hizkuntza kodeak
Glottolog	faet1240
Linguist List	frp-fae
UNESCO	351

Apuliako frankoproventzera (mintzairaren hiztunentzat Faetar edo Faetar-Cigliàje eta italieraz Faetano-Cellese) frankoproventzeraren aldaera bat da, eta bi komunitate txikitan hitz egiten da: Foggia probintzian Apuliako erregioan, Italiako hegoaldean oso urruti eta isolatuta Proventzatik: Faeto eta Celle de San Vito dira herri horiek, eta badira migrari komunitateak mintzaira gorde dutenak, bereziki Kanadan,Toronton eta Brantforden.^[1]

Jatorria

Frankoproventzeraren ahaidetasuna argia da, baina inguruko mintzaira italo-erromantzeekin ere antzekotasun asko ditu halaber. Faeto eta Celle di San Vito Italiako gainerako haranetatik isolatuta daude Dauniako mendiengatik, baina kontaktua egon da.

Hizkuntza komunitate honen hasiera historikoa XIII. mendean kokatzen da. Soldadu talde frantziar-proventzal bat Apuliara bidali zuten Napoliko Erresumara, non 1266ko Beneventoko guduan parte hartu zute. Guduaren ondoren, soldadu batzuk han geratu ziren eta komunitateak ezarri zituzten. Celle di San Vito mendiko monasterio gisa fundatu zen, toki isolatuan inguruko malaria agerraldi bat ebitatzeko, eta geroxeago Faeto 1268ko uztailaren 8an edo 1274ko urriaren 20an, iturri desberdinen arabera, Karlos I. Napolikoaren Anjouren dekretu baten bidez.

2000. urteaz geroztik, gutxienez bi hiztegi eta hizkuntza italieraz deskribatzen duen gramatika bat argitaratu dira. Ingelesez, frantsesez eta italieraz ere asko ikasi da, gutxiengo hizkuntza gisa, ukipenean dagoen hizkuntza gisa eta beste hizkuntza franko-proventzal batzuekin konparatzeko.

Hiztegi konparaketa

Faetar	frantsesa	italiera	Euskaraz
bów	bois	legna	egur
cemmìse	chemise	camicia	alkandora
cjannù	chez nous	casa nostra	norberaren etxea
figljètte	fillette	bambina	neskato
ma ttànte	ma tante	mia zia	nire izeba
mu nùnchj	mon oncle	mio zio	nire osaba
nfan	enfant	bambini	haur
pa bbun	pas bon	non buono	ez da ona
ra	rat	topo	arratoi / sagu
rén	rien	niente	ezer ez
rescìn	raisin	uva	mahats
scìj	six	sei	sei
sètte	cette	questa	zazpi
trése	treize	tredici	hamahiru
vìtte	huit	otto	zortzi
wàje	voix	voce	ahots

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) Perta, Carmela. (2008-11). «Can Language Politics Ensure Languages Survival? Evidence from Italy» Language and Linguistics Compass 2 (6): 1216–1224. doi:10.1111/j.1749-818X.2008.00080.x. ISSN 1749-818X. (Noiz kontsultatua: 2023-11-24).

Bibliografia

Rubino, Vincenzo et al. 2007. Dizionario Italiano-Francoprovenzale (F-I) di Faeto. Sportello Linguistico Francoprovenzale. Foggia.

Bitonti, Alessandro. 2012. Luoghe, lingue, contatto: Italiano, dialetti, e francoprovenzale in Puglia. Tesi. Università di Lecce.

Kanpo estekak

Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, Ingelesezko Wikipediako «Faetar language» artikulutik itzuli da; zehazki, 2023-11-12ko bertsio honetatik. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.

Datuak: Q3064408
Multimedia: Faetar language / Q3064408

[1] (Ingelesez) Perta, Carmela. (2008-11). «Can Language Politics Ensure Languages Survival? Evidence from Italy» Language and Linguistics Compass 2 (6): 1216–1224. doi:10.1111/j.1749-818X.2008.00080.x. ISSN 1749-818X. (Noiz kontsultatua: 2023-11-24).

[1]