Fasti

Fastiak, latinezko fasti, egutegi erromatarrak dira, gureganaino iritsi direnak harrian grabatuak. Cayo Mario eta Sila garaietan, fasti deitu zitzaien kontsulen izena zuten zerrendei, baita jaiei buruzko zerrenda batzuei ere.

Egutegi erromatarra bi zatitan banatzen zen: dies fasti (pretoreak justizia administratzeko egokiak ziren egunak) eta dies nefasti (egintza judizialak egitea debekatzen zen egunak, eta jainko-jainkosei zegozkienak). Urtero egin ondoren, erromatar herriari ezagutarazten zitzaion, hainbat eraikinetako hormetan itsatsita, hala nola Regian (Apezpikuen (pontifex) Elkargoaren egoitzan) edo Erromako foroko Rostran. Hala, negozioetarako, hauteskunde-bileretarako, festetarako, zori txarreko egunak eta jai mugikorretarako zeuden egunen berri ematen zieten herritarrei.

Hileko egunak hiru erreferentzietatik abiatuta kalkulatzen ziren: calendas, nonas eta idus, eta beti atzeraka eginez data horietatik aurrera: "Apirileko idusak baino 3 egun lehenago", "maiatzaren noak baino 4 egun lehenago", etab.

Oso garrantzitsuak izan dira Erromako Historia berreraikitzeko.

Fasti kontsularrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fasti kontsularrak gertaera historiko garrantzitsuen zerrendak ziren, kontsulek beren gobernuan urtero idazten zituztenak. Zerrenda horietan, Erromaren eta Inperioaren historiarako garrantzitsuak ziren eta urte kontsular horren barruan gertatutakogertakari eta ekintza guztiak aipatzen ziren, magistratu berrien hautaketa barne. Kontsulak behartuta zeuden txosten horiek mantentzera eta urtero senatuari aurkeztera.

Fasti triunfalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

K.a. 12. urtean argitaratu zen magistratuek gerletan lortutako garaipenen handien (triumphus) urteko zerrenda bat da. Jeneral nagusien zerrenda du, Erromako fundaziotik Augustoren agintaldira arte. Erromako Museo Kapitolinoetako inskripzio zabal batean (Fasti Capitolini) gordetzen da^[1].