Goma (hiria)
| Goma | |
|---|---|
| hiria | |
,_Photo_by_Sascha_Grabow.jpg) | |
| Administrazioa | |
| Estatu burujabe |  Kongoko Errepublika Demokratikoa |
| Kongoko Errepublika Demokratikoko probintzia | Ipar Kivu |
| Posta kodea | 611 |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 1°40′46″S 29°14′01″E / 1.6794°S 29.2336°E |
 | |
| Azalera | 75,2 km² |
| Demografia | |
| Biztanleria | 249.862 (2005) 781.875 (2024) Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaAdierazpen errorea: Hitz ezezaguna "br" (2005) |
| Dentsitatea | 3.323 bizt/km² |
| Informazio gehigarria | |
| Ordu eremua | Central Africa Time (en)  |
Goma Kongoko Errepublika Demokratikoko ekialdeko hiria da, eta Ipar Kivu probintziako hiriburua. Kivu aintziraren iparraldeko ertzean dago, Ruandako Gisenyi hiritik hurbil, eta Nyiragongo sumenditik 13–18 kilometrora. Hiri eremuak 696.918 biztanle zituen 2025 hasieran[1], eta 249.862 biztanle 2004an.[2]
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hiriak sabanako klima dauka, Aw Köppen sailkapenaren arabera.[3]
 Datu klimatikoak (Goma) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 25.6 | 25.7 | 25.7 | 25.4 | 25.3 | 25.3 | 25.2 | 25.8 | 25.9 | 25.7 | 25.3 | 25.4 | 25.5 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 20 | 20.1 | 20.1 | 20 | 19.9 | 19.4 | 19.7 | 19.8 | 19.8 | 19.9 | 19.7 | 19.9 | 19.9 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 14.4 | 14.6 | 14.6 | 14.7 | 14.6 | 13.6 | 13.1 | 13.9 | 14 | 14.2 | 14.1 | 14.4 | 14.2 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 94 | 84 | 117 | 119 | 108 | 55 | 29 | 70 | 117 | 143 | 138 | 118 | 1192 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 16 | 16 | 19 | 22 | 18 | 8 | 6 | 8 | 15 | 20 | 22 | 19 | 189 |
| Iturria (1): climate-data.org[3] | |||||||||||||
| Iturria (2): weather2travel, euri egunak eta eguzkia[4] | |||||||||||||
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1994ko Ruandako genozidioaren ondoren, milaka hutuk egin zuten ihes Kongora, errepresalien beldur. Goman ezarritako errefuxiatu zelaiak milioi bat lagun hartu zituen.[5] Jende pilaketak, janari eta sendagai faltak eta 1994ko uztailean hedatu zen kolera izurriteak milaka pertsonaren heriotza eragin zuten.[6] Kongoko Lehen Gerrak (1996–1997) eta Kongoko Bigarren Gerrak (1998-2003) gogor kolpatu zituzten Goma eta bertako errefuxiatu zelaiak.
Geroztik ere etengabeak izan dira Ipar Kivu probintzian hainbat talde armaturekin izan diren gatazkak eta haien ondorio humanitario larriak. Batez ere, M23 talde errebelde nagusiak hiria hartu duenean, 2012ko azaroko matxinadan[7] eta 2025eko urtarrilean[8].
Bulkanismoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2002ko urtarrilaren 17an, bete-betean harrapatu zuen hiria Nyiragongo sumendiaren erupzioak. 245 lagun inguru hil ziren, eta 500.000 pertsonek ihes egin zuten bertatik.[9]
Erupzio gehiago egon dira Nyiragongo sumendian, 2021ean[10], eta Nyamuragira sumendian, 2023an[11]. Kivu lakua, bestalde, erupzio limnikoak ("laku lehergarrien fenomenoa")[12] gertatzeko arrisku handikoa da, hondoan dagoen CO2 eta metano kontzentrazioengatik.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Goma, Democratic Republic of the Congo Population (2025) - Population Stat» populationstat.com (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
- ↑ Democratic Republic of the Congo: Cities & Towns. citypopulation.de (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ a b Climate: Goma - Climate graph, Temperature graph, Climate table. climate-data.org (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ Goma Climate and Weather Averages, Congo-Kinshasa. weather2travel.com (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ The long wait – the Rwandan refugees in Zaire. radionetherlandsarchives.org (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ Ruandar errefuxiatuen kanpamentuak hilerri erraldoi bihurtzen ari dira. Euskaldunon Egunkaria, 1994ko uztailak 24, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ «Kongon, Goma hiriaren kontrola hartu dute M23 Mugimenduko matxinoek» Berria 2012-11-21 (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
- ↑ «Kongoko Errepublika Demokratikoko matxinoek esan dute Goma hiria hartu dutela» Berria 2025-01-27 (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
- ↑ Gomatik ihes egin duten 500.000 lagunak sorostea da premiazko lana. Euskaldunon Egunkaria, 2002ko urtarrilak 20, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2019-07-29).
- ↑ (Frantsesez) «Eruption du volcan Nyiragongo : 15 morts (Officiel)» Radio Okapi 2021-05-23 (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
- ↑ (Ingelesez) «Global Volcanism Program | Report on Nyamulagira (DR Congo) — 17 May-23 May 2023» volcano.si.edu (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
- ↑ «BBC - Science & Nature - Horizon - Killer Lakes» www.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2025-03-23).
