Helena Cortesina

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Helena Cortesina

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakElena Cortés Altabas
JaiotzaValentzia1903ko uztailaren 17a
Herrialdea Espainia
HeriotzaBuenos Aires1984ko martxoaren 7a (80 urte)
Hobiratze lekuaLa Chacarita hilerria
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakaktorea, film-zuzendaria, zinema ekoizlea eta dantzaria

IMDB: nm0181317 Find a Grave: 31366966 Edit the value on Wikidata

Helena Cortesina edo 'valentziar Venusa', jaiotzaz Elena Manuela Dolores Cortés Altab (Cabanyal, Valentzia, 1903ko uztailaren 17aBuenos Aires, 1984ko martxoaren 7a) dantzaria, kupletista, zinema- eta antzerki-aktorea eta Espainiako lehen emakume zinema-zuzendarietako bat izan zen. 1923an "Flor de España edo La historia de un torero" filma egin zuen, eta 1918an "Thais" filma zuzendu zuen Elena Jordirekin batera, Espainiako zinemaren aitzindarietako bat izan zen.[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Valentzian jaio zen 1903ko uztailaren 17an —zenbait iturriren arabera, Cabanyal-Canyamelarren jaio zen. Bi ahizpa gutxienez izan zituen, Ofelia eta Angélica, lehen film mutua egiten lagundu baitzioten. Oso ezaguna izan zen XX. mendeko bigarren hamarkadatik eta laugarrenera, "Venus valenciana" ezizenarekin; ezizen hori geroago Carmen Gimeno Presencia vedetteak ere erabili zuen.[2]

Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oso goiz hasi zuen bere dantzari ibilbidea: 1916an, jada iragarri zen prentsan bere emanaldia, bariete ikuskizun batean.[3]

1920an, José Buchsek zuzendutako La venganza del marino film baten paper txiki batean egin zuen debuta zineman. Gero, zuzendari beraren La inaccesible filmeko aktore nagusia izan zen.[4][5]

Lehen emakume zinemagilea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtebete geroago bere produkzio-etxea sortu zuen (Cortesina Films), eta 1922an José María Granada klerigo-dramaturgoaren gidoiarekin, Flor de España edo La historia de un torero film mutua egin zuen, Espainiako emakue zinemagile batek egindako lehen filma.[6] Madrilen eta Aranjuezen filmatu zen, eta bertan Helena bera aritu zen Ofelia eta Angelica ahizpekin batera.[4]

1922ko abenduaren 12an estreinatu zen filma lehenik Bartzelonan eta ondoren, Madrilen.[7] 1929an artean Bartzelonako pantailetan emititu zutela jakin arren, produkzio-etxea film bakar hori egin ondoren likidatu zen.[8][9] 2015. urtean, filmaren partitura —Mario Bretonek, Tomás Bretónen semeak— berreskuratu eta aztertu egin zuen, eta filma berreraikitzeko balio izan zuen.[10]

Aktore[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1930ean, Martínez Sierrarekin batera, María Lejárragak Triangulo lana interpretatu zuen, Catalina Barcenarekin batera.[11]

1933an Buenos Airesera joan zen Manuel Fontanals lankide sentimental eta eszenografoarekin. Lola Membrives-en konpainian García Lorcaren zenbait obra interpretatuz jardun zuen, horietako batzuk Lorcak berak zuzenduak.[12]

Espainiako Gerra zibila hastean, Kultura Defendatzeko Intelektual Antifaxisten Aliantzarekin elkartu zen.[9] Cortesina Argentinara itzuli zen, ordukoan erbesteratu gisa, eta antzerki- eta zinema-aktore jarraitu zuen. 1938an, Edmundo Guibourg-ek zuzendutako Bodas de sangre filmean parte hartu zuen, Margarita Xirgú, Amelia de la Torre edo Enrique Diosdado bezalako erbesteratuekin batera.[13]

1940an, Andrés Mejutorekin batera, Cortesina-Mejuto konpainia sortu zuen, eta 1950eko hamarkadan Espainiara itzuli zen noizean behin, film batzuetako bigarren mailako paperetan agertuz.[14]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1984an hil zen Buenos Airesen. Gorpuzkiak Chacaritako hilerrian daude.

Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zuzendari[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Flor de España edo La historia de un torero (1921)

Aktore[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • La venganza del marino (José Buchs, 1920)
  • La inaccesible (José Buchs, 1920)
  • Bodas de sangre (1938)
  • La dama duende (1945)
  • María Rosa (1946)
  • Los tres mosqueteros (1946)
  • A sangre fría (1947)
  • La niña de fuego (1952)
  • Intriga en el escenario (1953)
  • El ojo de la cerradura (1966)

Konpositore[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • A sangre fría

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2022an, Alacanteko Enpresaburuen, Profesionalen eta Zuzendarien Elkarteak Helena Cortesina Film Laburren 1. Lehiaketa deitu zuen, Berdintasunaren aldeko Emakumeak Elkartearen bidez eta Probintziako Diputazioaren eta PromotsAlicanteren babesarekin.[15] Cristina Guillén zuzendariaren Emilia film laburrak jaso zuen lehen saria.[16]

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Julio Pérez Perucha. Historia General del Cine, Vol. 5: Cine español: 1918-1929. Ed.Cátedra, Madrid, 1997. ISBN 978-84-376-1540-0
  2. Helena Cortesina. .
  3. Espectáculo en el Teatro Novedades, en La Vanguardia. (21/08/1916), pág. 8.
  4. a b Zaldivar, Nerea. (2020-01-12). «Helena Cortesina, la primera mujer en España en rodar una película» El Regidor de Cine | rodajes, datos, curiosidades y mucho más.
  5. Página de la película en IMDb. (En inglés).
  6. Mateo Hidalgo, Javier. (2015). «Flor de España o la vida de un torero. Una partitura para el cine mudo español» Síneris. Revista de Musicología.
  7. Noticia del estreno en Madrid, en ABC (13/02/1923), pág, 20.
  8. Hemeroteca de La Vanguardia, (13/11/1929), pág. 17.
  9. a b «CVC. Rinconete. Cine y televisión. Mujeres en la historia del cine español (3). Helena Cortesina: pionera en tiempos de cine mudo (II), por Irene Otero.» cvc.cervantes.es.
  10. Flor de España o la vida de un torero. Una partitura para el cine mudo español – Síneris. Revista de Música. .
  11. Estreno en el Infanta Beatriz, anunciado en ABC. (07/02/1930), pág. 46.
  12. Zecchi, B.: Dos pioneras..., pág. 386.
  13. «CVC. Rinconete. Cine y televisión. Películas de exiliados (2). «Bodas de sangre» (Edmundo Guibourg, 1938), por Luis E. Parés.» cvc.cervantes.es.
  14. Helena Cortesina, www.paraquetuveas.com.
  15. S.L, EDICIONES PLAZA. «Más de 200 cortos se presentan al Certamen Helena Cortesina sobre el papel de la mujer en el cine» Alicanteplaza.
  16. S.L, EDICIONES PLAZA. «'Emilia', de Cristina Guillén, gana el primer certamen de cortometrajes Helena Cortesina» Alicanteplaza.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]