Isabel Andreu de Aguilar
| Isabel Andreu de Aguilar | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Fajardo (en)  , 1887ko azaroaren 27a | ||
| Herrialdea |  Puerto Rico | ||
| Heriotza | 1948ko apirilaren 7a (60 urte) | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | University of Puerto Rico (en) Columbia Unibertsitatea | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | idazlea, hezitzailea, filantropoa, aktibista eta sufragettea | ||
  | |||
Isabel Andreu de Aguilar, sortzez Isabel Andreu y Blanco (Fajardo, Puerto Rico, 1887ko azaroaren 15a - 1948ko apirilaren 7a) Puerto Ricoko idazle, hezitzaile, filantropo, sufragista eta aktibista zen. Puerto Ricoko Unibertsitateko Liga feminista sortzen parte hartu zuen, eta Emakume Graduatuen Elkartearen sortzaileetariko bat izan zen. Puerto Ricoko Emakume Sufragisten Elkarteko bigarren presidentea zen, eta boto-eskubidea lortu ondoren senaturako hautagai gisa aurkeztu zen lehen emakumeetako bat.
Lehen urteak eta hezkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Isabel Andreu y Blanco 1887ko azaroaren 15ean sortu zen,Fajardon, Puerto Ricon. Bere gurasoak Cristóbal Andreu Comendador eta Blanca Irene Blanco Guzmán ziren.[1] Irla Espainiako barruti administratibo zen garaian jaio zen, eta bere aita, jatorriz Mallorcakoa, Fajardoko alkate bihurtu zen.[2] Bere ama Puerto Ricokoa zen jatorriz. Lehen hezkuntzan ikasi ondoren, 1902an irakasle-eskolara joateko beka bat lortu zuen.[1] 1907an graduatu zen Puerto Ricoko Unibertsitateko irakasle-eskolan.[3]
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Andreu irakasle gisa hasi zen lanean unibertsitatean afiliatutako ereduzko eskolan, baina berehala itzuli zen etxera, Fajardora, eta han jarraitu zuen irakasten. 1917an, Carnegie liburutegia sortu zenean, administrazio-kontseiluko kide izendatu zuten. Urte berean, Liga Femínea Puertorriqueñako presidenteorde bihurtu zen, Ana Roquek (1853-1933) sortua. Liga saiatu zen emakumeen boto-eskubidea lortzen, eta Antonio Rafael Barceló senatariak ez zuenean kasua eztabaidatu nahi izan, Andreu, María L. Ashford eta Milagros Benet de Mewton-ek Washingtonera (DC) joan ziren beren kausa defendatzera. 1921ean, erakundeak izena aldatu zuen, eta Liga Social Sufragista bihurtu zen, eta bere plataforma emakumeen sufragioari zabaldu zion, parte-hartze zibiko eta politiko erabatekoa lortzeko. 1924an, Andreuk, Rosario Belber, Maria Cadilla de Martínez, Luisa Callejo, Beatriz Lasalle, Ana López de Vélez, Roqué eta Amina Tió de Malaretekin Liga utzi zuten arrazoi ideologikoak tarteko. Hurrengo urtean, Roquek eta Andreuk Asociación Puertorriqueña de Mujeres Sufragistas sortu zuten. Banaketa ideologikoaren funtsezko puntua zen ea botoak emakumeei sufragio unibertsala eman behar zien, edo ea ikasitako emakumeei mugatu behar zitzaien. Andreu eta Roqué hezkuntza bozkatzeko ezinbesteko baldintzatzat zuen aldean zeuden.[4] 1925ean, Puerto Ricoko Unibertsitateko Administrazio Kontseiluko kide izendatu zuten Andreu.
1929an, Andreu Emakume Sufragisten Elkarteko presidente hautatu zuten, eta ikasitako emakumeen aldeko botoa lortu zuten.[1] 1932an, Andreu Alderdi Liberaleko senatari aukeratu zuten, aurkeztu zen lehen emakumea. Aukeraketa galdu zuenean, Andreu eskolara itzuli zen, eta Puerto Ricoko Unibertsitatean hezkuntza-lizentziatura bat amaitu zuen, 1935ean.[5][6] Geroago, Columbiako Unibertsitatean soziologia ikasi zuen, eta, ondotik, Arte Espezializatuetan Helduen Hezkuntzan Masterra lortu zuen.[7][1] 1936an, Andreuk eta beste emakume profesional batzuek Puerto Ricoko Unibertsitateko Emakume Graduatuen Elkartea sortu zuten, bertako kideen eta unibertsitatearen garapen profesionala, akademikoa eta kulturala hobetzeko.[3] 1930 eta 1940 hamarkadetan, liburutegian eta unibertsitatean jarraitu zuen, baita hitzaldi publikoetan eta hainbat gairi buruzko idatzietan ere, hala nola hezkuntzan, emakumeen eskubideetan eta helduen alfabetatzean.[8][9] Andreu 1948ko apirilaren 7an hil zen, eta, hil ondoren, Puerto Ricoko Unibertsitateko eraikin bati bere izena jarri zioten, baita San Juan kale bati ere.[1][10]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e Grupo Editorial EPRL 2010.
- ↑ Morris 1995, 21 orr. .
- ↑ a b Roy-Féquière 2004, 77 orr. .
- ↑ Barceló-Miller 2015, 131 orr. .
- ↑ Barceló-Miller 2015, 138 orr. .
- ↑ Grant 1932, 89 orr. .
- ↑ Barnard Bulletin 1935, 2 orr. .
- ↑ Roy-Féquière 2004, 93 orr. .
- ↑ The Brooklyn Daily Eagle 1943, 19 orr. .
- ↑ The Terre Haute Star 1958, 2 orr. .
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- María de Fátima Barceló-Miller, Puerto Rican Women's History : New Perspectives, London, England, Routledge, 2015, 240 p. (ISBN 978-1-317-46160-9, lire en ligne), « Halfhearted Solidarity: Women Workers and the Women's Suffrage Movement in Puerto Rico During the 1920s »
- Grant, Frances R.. (2 octobre 1932). «Porto Rican Women Out for Reform» Brooklyn Eagle Magazine (Brooklyn, New York).
- Grupo Editorial EPRL. (8 juillet 2010). Andreu de Aguilar, Isabel. Fundación Puertorriqueña de las Humanidades.
- Nancy Morris, Puerto Rico : Culture, Politics, and Identity, Westport, Connecticut, Praeger/Greenwood, 1995, 205 p. (ISBN 978-0-275-95452-9, lire en ligne)
- Magali Roy-Féquière, Women, Creole Identity, and Intellectual Life in Early Twentieth-century Puerto Rico, Philadelphia, Pennsylvania, Temple University Press, 2004, 310 p. (ISBN 978-1-59213-231-7, lire en ligne)
- «Template:Dr-make parameter Txantiloi:Param must be y, d, c, or m D. M. Sharpe» The Terre Haute Star (Terre Haute, Indiana) 15 août 1958 The Terre Haute Star1958.
- IAT–Institute Advanced Technology San Juan. San Juan, Puerto Rico: Venues San Juan 2016 Advanced Technology Institute2016.
- «Spanish Department» Barnard Bulletin (Brooklyn, New York) 19 novembre 1935 Barnard Bulletin1935.
- «To Discuss Puerto Rico» The Brooklyn Daily Eagle (Brooklyn, New York) 23 mai 1943 The Brooklyn Daily Eagle1943.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q15949615
Multimedia: Isabel Andreu de Aguilar / Q15949615