Korradu-belar
Korradu-belar | |
---|---|
![]() | |
Sailkapen zientifikoa | |
Erreinua | Plantae |
Ordena | Ranunculales |
Familia | Ranunculaceae |
Leinua | Ranunculeae |
Generoa | Ficaria |
Espeziea | Ficaria verna |
Korradu-belarra (Ranunculus ficaria) Ranunculaceae familiako landare-espeziea da, Europan eta mendebaldeko Asian jatorria duena.
Hemorroideak sendatzeko sendabelar moduan erabiltzen dute,[1] eta bi aldaera ditu:
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tamaina txikiko belarkara iraunkorra da, sustrai tututsuak ditu, ardatz-itxurakoa, gainazalean ia loditzeak dituena. Hostoak, luze peziolatuak. 8 x 9 cm-koak, linbo obatu-kordatuarekin, osoa edo krenatuak, berde ilun distiratsuak dira, askotan zuriz edo purpuraz zikinduak. Zurtoinaren puntan sortzen diren lore bakartiak; hermafroditak, aktinomorfoak, 6 cm-tik gorako diametrokoak, 3 sepaloko periantoa, 7-13 petalo hori distiratsuak, fruitua hazi bakar bat duen akenio globular bat da. Neguan loratzen da, otsailaren erdialdetik eta udaberritik aurrera. [2]
Kultibo asko garatu dira hibridatzeko duen erraztasunagatik.[3]

Banaketa eta habita
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Europa osoan banatzen da, baita eskualde mediterraneoan ere, Ipar Amerikan landare inbaditzaile gisa sartua. Itzalpe eta hezegune freskoetan, belardietan, belar-eremuetan, nitrofilo eremuetan, ibaiertzetan eta baso freskoetan aurkitzen da, oro har (hariztietan, pagadietan…), edozein altitudetan, baldin eta baldintzak egokiak badira.[2]
Taxonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Landare hau Carlos Linneok deskribatu zuen eta 1753an Species Plantarum-en Ranunculus ficaria bezala argitaratu zuen.[4] Urte batzuk geroago, 1762an, Willian Hudsonek berriro deskribatu zuen Flora Anglica-n argitaratu zuen Ficaria verna bezala, ustez sinonimia zuelarik. 2012an egindako eta argitaratutako ikerketek espezie hau Ficalia generoan sailkatu zuten, beraz, Hudsonek proposatutako izena onartu da.[5]

Zitologia
Espezie honen eta bere taxon infraespezifikoen kromosoma kopurua hau da: 24. [6][7]
Erabilerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Landare apaingarri gisa lorezaintzan erabili ohi da. leku askotan espezie inbaditzaile bihurtzen da.[8]
Gastronomian
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hosto samurrak, zurtoinak eta kimuak entsaladetan jan daitezke. Hala ere, landareak fruitua ematen duenean toxiko bihurtzen da.[8]
Medikuntza tradizionalean
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Konpozizio kimikoa eta toxikotasuna
Landareak laktona oleaginoso lurrunkor bat du, protoanemonina izenekoa, eta zatiren bat hautsi edo xehatzen denean askatzen da. Kontaktu bidezko dermatitisa eragiten duen konposatu narritagarria da. Hala ere, landare lehortuek edo egosita terapeutikoki erabiltzen direnek efektu hori galdu egiten dute. [9] Hederagenina eta azido oleanolikoa duten saponinak ere baditu.[10]
Propietate astringenteak eta demulzenteak ditu. Hemorroideen aurka eraginkortzat jotzen da, propietate basokonstriktorengatik.[11]Hemostatikoa da.[12] Eskorbutoaren aurka ere erabili izan da, bere hostoek C bitamina asko dutelako.
Izen arruntak gaztelaniaz
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Botón de oro, celedonia, celidonia menor, celidonia minor, celidonis menor, centaura menor, centella, escrofularia menor, ficaria, hierba centella, hierba centella menor, hierba de las almorranas, hierba de los chapazales, hierbas de las almorranas, morronera, ojos de diosa, ranúnculo, verruguera, yerba centella menor, yerba de las almorranas.[7] [13]
Galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ botanical.com
- ↑ a b Sell, P. D. (1994). «Ranunculus ficaria L. sensu lato» (en inglés). Consultado el 4 de noviembre de 2020..
- ↑ «Ficaria verna». JEARRARD'S HERBAL (en inglés). Consultado el 28 de enero de 2021..
- ↑ «Ranunculus ficaria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 15 de diciembre de 2012..
- ↑ «Ficaria verna». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 28 de enero de 2021..
- ↑ Aportación al conocimiento cariológico del género Ranunculus L. subgénero ficaria (Schaeffer) L. Benson en la Península Ibérica. Diosdado, J. C. & J. Pastor. Acta Bot. Malacitana 18: 77-88 (1993)..
- ↑ a b «Ranunculus ficaria». Real Jardín Botánico: Flora Ibérica. Consultado el 23 de mayo de 2011..
- ↑ a b «Glogal Invasive Species Database». ISSG (en inglés). Consultado el 28 de enero de 2021..
- ↑ Barceloux, Donald G. (2008). John Wiley & Sons, ed. Medical Toxicology of Natural Substances. p. 691. ISBN 9780471727613..
- ↑ Jeffrey B. Harborne, Herbert Baxter. John Wiley & Sons, ed. Chemical Dictionary of Economic Plants (en inglés). p. 29. ISBN 9780471492269..
- ↑ Ben-Erik van Wyk, Michael Wink (2018). CABI, ed. Medicinal Plants of the World(en inglés). p. 467. ISBN 9781786393258..
- ↑ Ranunculus ficaria ó Ficaria vernaasturnatura.com. Consultado el 27 de enero de 2021..
- ↑ «Ranunculus ficaria». Real Jardín Botánico: Proyecto Anthos (Requiere búsqueda interna). Consultado el 15 de diciembre de 2012..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
![]() |
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |