Lankide:Joxan Garaialde/Monoceros

Wikipedia, Entziklopedia askea

Ezaugarri nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Konstelazioak interes handiko hainbat aldagai ditu. Horrela, S Monocerotis (15 Monocerotis) bi izar oso beroz osatutako sistema bitar masiboa da —O7V eta O9.5V espektral motakoak— 25 urteko orbita-periodoarekin[1]. Zentzu horretan, Plaskett-en izarra (HD 47129) deritzona ezagutzen den sistema bitar masiboenetako bat da, eta osagaietako bakoitza 50 eguzki-masatik hurbil dagoen masara irits daiteke[2]. R Monocerotis T Tauri izar masibo baina oso gaztea ere bada, NGC 2261 igorpen eta islapen nebulosa mistoaren amaieran kokatuta dagoena, "Hubble Nebulosa Aldakorra" izenez ere ezaguna. Era berean, V700 Monocerotis (MWC 147) Herbig Be izar gazte bat da, oraindik sekuentzia nagusian sartu ez dena eta akreztatze fasean dagoena[3]. Beste aldetik, V838 Monocerotis supererraldoi gorri bat da, zeinak, 2002an, jatorria oso ezaguna ez den leherketa handi bat jasan zuen[4].

Monocerosek eguzkiz kanpoko planetak dituzten hainbat izar ditu: HD 52265 —Citalá izenekoa—[5] G0V motako nano horia da, Jupiter baino masa bera edo handiagoa duen planeta duena, eta HD 46375, berriz, bitarra da, zeinaren osagai nagusiaren inguruan mugitzen den planeta batek 72,6 orduoro osatzen duen bere orbita[6].

Canis Major-eko mugatik gertu, M50 kumulu irekia dago, 1772an Charles Messier-ek aurkitu zuena, nahiz eta ziurrenik Giovanni Cassini astronomo italiarrak lehenago behatu zuen[7]. Lurretik 2900 argi urtera dago[8]. NGC 2232 B2V motako 10 Monocerotis izarran zentratutako beste kumulu ireki distiratsu bat da[9]. Gould-en gerrikoan dago, 1060 argi-urteko distantziara[8].

Arroseta Nebulosa —NGC izendapen ezberdinekin, hala nola 2237, 2238, 2239 eta 2246— HII eskualde handi eta esferikoa da. NGC 2244 (Caldwell 50) kumulu irekia estuki lotuta dago nebulosa horrekin, inguruko gasetik sortu baitzen duela milioi urte gutxi batzuk[10]. Bere bi izar nagusiak O mota espektralekoak dira.

Hubble teleskopioarekin lortutako Laukizuzen Gorriaren Nebulosaren irudia

NGC 2264 izendapenak bi objektu ezberdin biltzen ditu: Gabonetako Zuhaitz Kluster izenez ezagutzen den multzo irekia eta Kono Nebulosa. Nebulosa zazpi argi-urteko luzera du, eta 2.500 argi-urtera dago[11]. NGC 2264 barruan, beste bi objektu, elur-maluta-multzoa eta azeri-larruaren nebulosa, barne hartzen dira[12].

Monocerosen baitan kokatuta ere, NGC 2346 Tximeleta Nebulosa bezala ezagutzen den nebulosa planetarioa dago. Bere erdigunean, izar bitar bat dago, zeinaren orbita-periodoa 16,00 ± 0,03 egunekoa den[13]. Era berean, Nebulosa Laukizuzen Gorria (bere forma ezaugarriengatik eta Lurretik duen itxurazko koloreagatik) izendatutako protonebulosa planetarioa da. 1973an aurkitua, bere erdian, HD 44179 izarra dago, bitarra ere. Guregandik 2.300 argi urtera dago, gutxi gorabehera[14] [[Kategoria:Konstelazioak]]

  1. ↑ 15 Monocerotis (Stars, Jim Kaler)
  2. ↑ Plaskett's Star (HR 2422 Monocerotis) (Stars, Jim Kaler)
  3. ↑ Kraus, Stefan; Preibisch, Thomas; Ohnaka, Keiichi. (2008). «Detection of an inner gaseous component in a Herbig Be star accretion disk: Near- and mid-infrared spectro-interferometry and radiative transfer modeling of MWC 147» The Astrophysical Journal 676 (1) pp. 490-508.
  4. ↑ «The Enigmatic V838 Mon As An Illustration of the Current Capabilities of Amateur-Professional Collaboration Within the AAVSO» AAVSO.
  5. ↑ Approved names (IAU)
  6. ↑ Marcy, Geoffrey W.; Butler, R. Paul; Vogt, Steven S.. (2000). «Sub-Saturn Planetary Candidates of HD 16141 and HD 46375» The Astrophysical Journal Letters 536 (1): L43–L46.  doi:10.1086/312723. Bibcode: 2000ApJ...536L..43M..
  7. ↑ Messier 50 (SEDS.org)
  8. ↑ a b Kharchenko, N. V.; Piskunov, A. E.; Röser, S.; Schilbach, E.; Scholz, R.-D.. (2005). «Astrophysical parameters of Galactic open clusters» Astronomy and Astrophysics 438 (3): 1163–1173.  doi:10.1051/0004-6361:20042523. Bibcode: 2005A&A...438.1163K..
  9. ↑ 10 Mon -- Variable Star of beta Cep type (SIMBAD)
  10. ↑ «NGC 2244: A Star Cluster in the Rosette Nebula» Astronomy Picture of the Day (NASA) 21 de febrero de 2021.
  11. ↑ «Cone Nebula (NGC 2264): Star-Forming Pillar of Gas and Dust» Hubblesite.
  12. ↑ Monoceros (Constellation Guide)
  13. ↑ Brown, Alex J.; Jones, David; Boffin, Henri M. J.; Van Winckel, Hans. (2019). «On the post-common-envelope central star of the planetary nebula NGC 2346» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 482 (4): 4951–4955.  doi:10.1093/mnras/sty2986. Bibcode: 2019MNRAS.482.4951B..
  14. ↑ «Hubble Frames a Unique Red Rectangle» Hubble (NASA) 8 de abril de 2016.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lankide:Joxan_Garaialde/Monoceros&oldid=9091123"(e)tik eskuratuta