Mónica Ojeda

Wikipedia, Entziklopedia askea
Mónica Ojeda

Bizitza
JaiotzaGuayaquil1988ko maiatzaren 17a (35 urte)
Herrialdea Ekuador
BizilekuaMadril
Hezkuntza
HeziketaUniversidad Católica de Santiago de Guayaquil (en) Itzuli
Pompeu Fabra Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea, eleberrigilea, poeta eta unibertsitateko irakaslea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Genero artistikoaeleberria
olerkigintza
kontakizun laburra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa

Twitter: MonaOjedaF Edit the value on Wikidata

Mónica Ojeda Franco (Guayaquil, Ekuador, 1988ko maiatzaren 17a) ekuadortar idazlea da, literatura latinoamerikar garaikideko eleberrigile garrantzitsuenetakotzat jotzen dena.[1][2][3] 2017an 40 urtetik beherako 39 latinoamerikar idazleen onenak aipatzen dituen Bogotá39-2017 izeneko zerrendan sartu zuten.[4][5][6] 2021ean, gainera, Granta literatura-aldizkariak 35 urtetik beherako gaztelaniazko 25 idazle onenen artean zerrendaratu zuen.[4][7] Besteak beste, sari hauek jaso ditu: Príncipe Claus Next Generation saria eta ALBA Narrativa saria. Horrez gain, Mario Vargas Llosa Eleberriko Bi Urteko Sariko eta Dueroko Ribera Narratiba Laburreko Sariko finalisten artean dago.[8][9][10]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1988ko maiatzaren 17an jaio zen Guayaquilen, Guayas probintzian.[11][12] Txikitatik erakarri zuen literaturak; beraz, hamahiru urtetik aurrera hasi zen lehiaketetan parte hartzen eta zenbait kontakizun-lehiaketa irabazi zituen.[13] Goi-mailako ikasketak Santiago de Guayaquilgo Unibertsitate Katolikoan egin zituen, eta bertan lortu zuen gizarte komunikazioko lizentziadun titulua, literaturan aparteko aipamenarekin. Ondoren, literatura-sorkuntzan masterra egin zuen Bartzelonako Pompeu Fabra Unibertsitatean.[14]

Bere lehen eleberriak, La desfiguración Silva, ALBA Narrativa saria irabazi zuen 2014. urtean.[15][16] Epaimahaiak, Abdón Ubidia idazlea buru zuela, honako hauek goraipatu zituen bere erabakian:

«Idazketaren eta estiloaren maila segurua, narratiba konplexu eta burutua; arte garaikidearen hainbat alderditatik datozen hizkuntzen erabilera, eta testuari eransten zaizkion aforismo eta baliabide formalen aprobetxamendua».

Albako Kultur Funtsak argitaratu eta 2015ean Kubako Nazioarteko Liburu Azokan aurkeztu zuen lana.[17] Urte horretan bertan, Premio Nacional Desembarco de Poesía Emergente delakoa lortu zuen El ciclo de las piedras poema-liburuarengatik. Haurtzaroaren hauskortasuna aztertzen du.[18][19]

Nefandok, bere bigarren eleberriak, Miguel Donoso Pareja Eleberri Laburraren Sariaren ohorezko aipamena irabazi zuen 2015. urtean.[20] Ojedaren hitzetan, Nefandok «gorputzaren esperientzia zitalak, sexualitatearen inguruko esperientzia gatazkatsuak, gozamenerako ez ezik, indarkeriarako ere» aztertzen ditu.[21] Liburua Candaya argitaletxe espainiarrak argitaratu zuen 2016. urtean, eta El País egunkari espainiarrak «literatura latinoamerikarraren boom berria» deritzonaren hamar lan adierazgarrienetako bat izan zen.[22][23] Alberto Olmos idazle eta kritikariak goretsi egin zuen idazlana, eta «eleberri distiratsu eta gaixobera» gisa kalifikatu zuen, eta esan zuen «taktikotasun oro barkatu beharko zitzaiokeela hainbesteko talentua erakusteagatik».[24]

2018ko urtarrilean, Mandíbula eleberria argitaratu zuen. Literaturako irakasleak bahitu duen beldurrezko istorioekin obsesionatuta dagoen nerabe baten istorioa kontatu zuen.[25] Liburua argitaratu zeneko kritikak txalotu zuen, eta El País egunkariak "Une horretako nobeletako bat" izendatu zuen, 2018ko 50 liburu onenen zerrendako 12. postuan kokatu zuela.[26][27] Bestalde, Mario Vargas Llosa Biurteko Eleberri Sariko hamar finalistetako bat izan zen eleberria 2018ko edizioan.[28]

2020an, Ribera del Duero Narratiba Laburraren Sariaren seigarren edizioko finalista hautatu zuten, Las voladoras ipuin-liburuarekin. Genero indarkeria, abortua, sexualitatea eta erlijioa aztertzen ditu, Andeetako gotiko gisa definitu zuen estilo batean.[29][30][31][32] Las voladoras beste arrakasta kritiko bat izan zen Ojedarentzat, eta El País, El Mundo eta The New York Times egunkariek, besteak beste, urteko libururik onenetakotzat hartu zuten.[33][34][35]

2021ean, Granta aldizkariak gaztelaniazko 25 idazle gazte onenen artean aukeratu zuen.[36]

Estiloa eta gai errepikariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ojedaren narratibaren ezaugarri nagusia beldurrarekin, oinazearekin eta gaiztotasunarekin lotutako emozioen azterketa poetikoa da, bereziki familian eta botere-harremanetan.[37][38][39][40] Tabutzat hartzen diren gaiak ere lantzen dira, besteak beste, intzestua, haur-pornografia eta adingabeen sexu-esnatzea.[41][42][43] Kritikak bere lana Latinoamerikako gotiko berriaren barruan sailkatu du, Mariana Enriquez eta Michelle Roche Rodriguez egileekin batera.[44][45]

Bere lanean errepikatzen den beste gai bat femeninoaren eta munstroaren arteko erlazioa da.[46]

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Claudia Apablaza (Txile) eta Mónica Ojeda (Ekuador) idazleak Santiagon 2018ko Nazioarteko Liburu Azokan.
Montserrat Martorell (Txile) eta Mónica Ojeda (Ekuador), Familia, tradizioak eta gainbehera elkarrizketan, Santiagoko 2018ko Nazioarteko Liburu Azokan (Lily Garafulic aretoa, azaroaren 7a).

Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • La desfiguración Silva (2014)
  • Nefando (2016)
  • Mandíbula (2018)
  • Chamanes eléctricos en la fiesta del sol (2024)

Poesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • El ciclo de las piedras(2015)
  • Historia de la leche (2019)[47]

Ipuinak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2014: Alba Narrativa saria, La desfiguracion Silva lanarengatik
  • 2015: Urrezko Poesiaren Lehorreratze Sari Nazionala, El ciclo de las piedras lanarengatik
  • 2015: Ohorezko aipamena Corta Miguel Donoso Pareja eleberri labur sarian Nefando lanarengatik
  • 2017: Bogotá39 zerrendan hautatua
  • 2018: Mario Vargas Llosa nobelaren biurteko sariko finalista, Mandíbula lanarengatik
  • 2019: Príncipe Claus Next Generation saria[49]
  • 2020: Ribera del Duero narratiba laburraren sarian finalista Las voladoras lanarengatik
  • 2021: Granta aldizkari literario eta editorialak gaztelaniazko 25 narratzaile onenetakotzat hartua.[50]
  • 2022: National Book Award for Translated Literatureko finalista Mandíbula lanarengatik.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Iwasaki, Fernando. (2020-11-28). «Recomendaciones de libros: «Las voladoras», de Mónica Ojeda» ABC.
  2. Reyes, Alex. (31 de mayo de 2020). «Mónica Ojeda: “Me siento atraída por una escritura que profundice en las experiencias extremas del ser humano”» El Universal.
  3. Pardo, Carlos. (11 de junio de 2018). «Carne de mi carne» El País.
  4. a b Igartua Aristondo, Amaia. (2021-05-02). «Mónica Ojeda, idazlea: «Lengoaia berez da ekintza gatazkatsua»» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  5. «El otro ‘boom’ latinoamericano es femenino» El País 14 de agosto de 2017.
  6. «Bogotá39-2017: presentan la lista de los 39 mejores escritores de ficción de América Latina menores de 40 años» BBC 5 de mayo de 2017.
  7. (Gaztelaniaz) BBC. (2021-04-08). Granta: los 25 escritores en español menores de 35 años que no debes perderte, según la prestigiosa revista. (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  8. «Escritora guayaquileña será premiada en Cuba» Expreso 15 de noviembre de 2015.
  9. «Magela Baudoin, Marcelo Luján y Mónica Ojeda, entre los finalistas del Premio Ribera del Duero» El País 18 de febrero de 2020.
  10. «Ecuatoriana Mónica Ojeda, finalista en bienal mexicana» El Universo 16 de febrero de 2019.
  11. «Mónica Ojeda relata los horrores de la deep web y la psique humana» La Razón 2020-06-26.
  12. «El otro ‘boom’ latinoamericano es femenino» El País 14 de agosto de 2017.
  13. Gigena, Daniel. (2021-01-29). «La escritora ecuatoriana Mónica Ojeda habla del éxito de Las voladoras» Página/12.
  14. «Mónica Ojeda Franco» Revista Hogar 2014.
  15. «Escritora guayaquileña será premiada en Cuba» Expreso 15 de noviembre de 2015.
  16. «En Cuba se premiará a escritora ecuatoriana Mónica Ojeda» El Universo 14 de febrero de 2015.
  17. «Ecuatoriana gana el premio Alba Narrativa en FIL cubana» El Telégrafo 25 de abril de 2017.
  18. «Nefando: La literatura no puede distraerse con elefantes» El Telégrafo 26 de diciembre de 2016.
  19. «Para Mónica Ojeda la poesía es una zona de desborde» El Comercio 25 de noviembre de 2015.
  20. «Juan Pablo Castro ganó el concurso de novela corta Miguel Donoso Pareja» El Universo 7 de octubre de 2015.
  21. Castro, Antón. (14 de octubre de 2016). «"La literatura es un cigarrillo que quema la mano"» Heraldo de Aragón.
  22. «Mónica Ojeda y su novela “Nefando”: gritos de silencio» El Espectador 14 de febrero de 2018.
  23. «Los diez libros del otro ‘boom’ latinoamericano que tienes que leer» El País 14 de agosto de 2017.
  24. Olmos, Alberto. (12 de octubre de 2016). «'Nefando', el libro valiente que da más miedo (y asco) que una peli japonesa» El Confidencial.
  25. «'Mandíbula' es una novela que explora lo femenino-monstruoso» El Comercio 7 de marzo de 2018.
  26. Rodríguez Marcos, Javier. (30 de mayo de 2018). «¿Quién demonios es Mónica Ojeda?» El País.
  27. «Libro de la guayaquileña Mónica Ojeda entre lo mejor de 2018, según crítica internacional» La República 15 de diciembre de 2018.
  28. «Ecuatoriana Mónica Ojeda, finalista en bienal mexicana» El Universo 16 de febrero de 2019.
  29. Seoane, Andrés. (31 de agosto de 2020). «Una ‘rentrée’ ambiciosa para recuperar el apetito lector» El Cultural.
  30. «Magela Baudoin, Marcelo Luján y Mónica Ojeda, entre los finalistas del Premio Ribera del Duero» El País 18 de febrero de 2020.
  31. Zambrano, Jéssica. (18 de febrero de 2020). «Ojeda, Baudoin y Erlés entre finalistas del Premio Ribera del Duero» El Telégrafo.
  32. «Libro de la escritora ecuatoriana Mónica Ojeda es finalista de prestigioso premio en España» El Comercio 20 de febrero de 2020.
  33. «Los 30 mejores libros de literatura en español de 2020» El Mundo 2020-12-17.
  34. «Los 50 mejores libros de 2020» El País 2020-12-19.
  35. Carrión, Jorge. (2020-12-20). «Diez lecturas en español para sobrevivir a una pandemia» The New York Times.
  36. «‘Granta’ consagra la literatura del español diverso» El País 7 de abril de 2021.
  37. Martín Rodrigo, Inés. (30 de septiembre de 2018). «Mónica Ojeda: «Mi madre creyó que mi primer cuento lo había copiado de algún libro de la biblioteca»» ABC.
  38. García, Alexander. (18 de diciembre de 2018). «Mónica Ojeda y María Fernanda Ampuero celebraron en una charla momento glorioso de la literatura ecuatoriana» El Comercio.
  39. Iglesia, Ana María. (27 de marzo de 2018). «María Fernanda Ampuero: "En la realidad está el germen del terror"» The Objective.
  40. «Ojeda y Ampuero narran desde y sobre el horror» El Telégrafo 30 de marzo de 2018.
  41. «Mónica Ojeda expone la ferocidad de una familia con ‘Caninos’» La Hora 27 de febrero de 2018.
  42. «Mónica Ojeda: 'Hay que llevar la escritura a la zona del tabú'» El Comercio 19 de octubre de 2017.
  43. Toranzos, Mariella. (18 de diciembre de 2016). «Nefando, una historia que rompe tabúes» Expreso.
  44. «Gótico latinoamericano» La Vanguardia 2021-10-16.
  45. Madrid, Carlos. (4 de julio de 2021). «Raíces y desinencias del nuevo gótico latinoamericano» www.elsaltodiario.com (Madrid).
  46. Txantiloi:Es-EC daniela-cevallos. (0001-11-30). «'Mandíbula' es una novela que explora lo femenino-monstruoso» El Comercio (Noiz kontsultatua: 2024-02-22).
  47. Ojeda lanza nuevo poemario. 13 de diciembre de 2019, C4 or..
  48. Seoane, Andrés. (31 de agosto de 2020). «Una ‘rentrée’ ambiciosa para recuperar el apetito lector» El Cultural.
  49. «Escritora Mónica Ojeda recibe el premio Prince Claus 2019 Next Generation» El Universo 2019-09-05.
  50. ««Los mejores narradores jóvenes en español 2»» Granta 2021-03-26.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]