Malayo-polinesiar hizkuntzak

Malayo-polinesiar hizkuntzak
Mendebaldeko malayo-polinesiar hizkuntzak.      Filipinetako hizkuntzak      Borneoko hizkuntzak      Sonda-Sulawesiko hizkuntzak      Erdialdeko malayo-polinesiarrak      Halmahera–Cenderawasih      Mendebaldeko Ozeanikoak
Datu orokorrak
Hiztunak	385,5 milioi
Eskualdea	Hego-ekialdeko Asia eta Pazifikoa
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza Austro-Tai hizkuntzak austronesiar hizkuntzak
Hizkuntza kodeak
Glottolog	mala1545
Linguist List	mlpo
IETF	poz

Malayo-polinesiar hizkuntzak austronesiarra deituriko hizkuntza familiaren azpitalde bat da. Hizkuntza hauen eremua guztiz zabala da: Malaysia, Indonesia eta Filipinak osorik, eta Vietnam, Kanbodia, Taiwan, Madagaskar eta Ozeano Barearen Hego eta Erdialdeko uharteetako zatiak. Hala, familia hau munduko hedatuenetariko bat da bai geografia hedaduragatik bai hiztunen kopuruagatik.

Bi adar bereizten dira: mendebaldeko edo indonesiar hizkuntzena eta ekialdekoa edo ozeanikoa. Nagusia mendebaldekoa da, 200 hizkuntza inguruk osaturik dago eta horien artean garrantzitsuenak lehen edo bigarren hizkuntza gisa erabiliak dira: malaysiera (15 milioi hiztun), indonesiera (160 milioi), javera (100 milioi) eta tagaloa (65 milioi). Ekialdekoak, ordea, 300 inguru dira, guztira milioi bat hiztun besterik biltzen ez dutelarik.

Malayo-polinesiar hizkuntza batzuen taula konparatiboa

Euskara	Malgaxe (Madagaskar)	Ma'anyan (Indonesia)	Malaysiera (Indonesia, Malaysia)	Antzinako-javera (Indonesia)	Cebuera (Filipinak)	Tagalo (Filipinak)	Futunera (Wallis eta Futuna)	Protohizkuntza komuna
Bat	isa, iray	isa, erai	satu	-sa, tunggal	usa	isa	tasi	*esa, *isa
Bi	roa	rueh	dua	rwa, ro	duha	dalawa	rua	*duha
Hiru	telo	telu	tiga	telu	tulo	tatlo	tolu, toru	*telu
Ni, nire	(iz)aho, -ko	aku, -ku	aku, -ku	ako, -ko	ako, -ko-	akô, akin	au, avau, -ku	*i-aku
Hi, hire	ianao, -nao	hanyu, -nyu	engkau, -kau	ko, ngko, kowe	ikaw, -kaw	ikaw, iyo	akoe, kee	*i-kahu
Hura, haren	izy, -ny	hanye, -nye	ia, dia, -nya	sira	siya	siya, niya	o-ia, ia	*si-ia
Zeru	lanitra	langit	langit	langit	langit	idem	rangi	*langit
Ilargi, hil	volana	wulan	bulan	wulan	bulan	buwan	mirama	*bulan
Eguzki	masoandro	mateandrau	matahari	ari	adlaw	arâw	la	*ha(n)daw
Egun	andro	andrau	hari	dina	adlaw	araw	ao, aso	*qalejaw
Gau	alina	(ka)malem	malam	wengi	gab’i	gabi	bo, poo’uli	*bengi
Urte	taona	taun	tahun	tahun	tu'ig	taôn	tau	*taqun
Lur	tany	tane	tanah	tanah	yuta	lupa	kere, kele	*tanaq, *taneq
Ur, (aintzira)	rano, (farihy)	ranu, (danaw)	air, (danau)	wway, (ranu)	tubig, (lanaw)	tubig, (ilog)	wvai, (namo)	*danum, (*wai)
Euri	orana	uran	hujan	udan	ulan	ùlan	ua	*quzan
Harri	vato	watu	batu	watu	bato	batô	fatu	*batu
Su	afo	apuy	api	apuy	kalayo	apôy	afi	*hapuy
Egur, baso	hazo, -kazo, ala	kakaw, jumpun	kayu, hutan	alas	lasang	kahôy, gubat	la’au, 'ara	*kayuh, *alas
Hosto	ravina	rawen	daun	ron	dahon	dahon	rau, lau	*dahun
Fruitu	voa	wua	buah	wwah	bunga	bûnga	fua	*buaq
Soka	tady	tadi	tali	tali	pisi	lubid	taula, vava	*talih
Txori	vorona	wurung	burung	manuk	langgam	ibon	manu	*manuk
Izen	anarana	ngaran	(nama) ngaran	jeneng	ngalan	pangalan	ingoa	*ngayan
Giza-	olona	ulun	orang, (ulun)	uwong	tawo	taò	tangata	*tau
Gizon	(lehi)lahy	upu	laki-laki	lanang	lalaki	lalake	tane	*laki
Andre	(vehi)vavy,viavy	wawey	bini (épouse)	wadon, wedok	babaye	babae	fafine	*bahi
Ume	(z)anaka, zaza	ia	anak	anak	bata	batà	tama	*anak
Buru	loha	ulu'	hulu	hulu	ulo	ulô	uru, ulu	*qulu
Ile	volo	wulu	bulu	bulu	buhôk	balahibo, buhok	fulu, furu	*buhek
Azal	hoditra	kudit	kulit	kulit	panit	balât	kili, kiri	*kulit
Etxe	trano, (levo), vala	lewu	balai (pavillon)	bale	balay	bahay	fale	*humaq,*balay
Teilatu	tafo	hapau	atap	atep	atup	bùbông	ato, inaki	*qatep
Bide	lalana	lalan	jalan	dalan	dalan	daân	ala, retu	*zalan
Jan	(mi)hinana, homana	kuman	makan	mangan	mokaon	kàin	kai, omaki	*kaen
Edan	misotro, (minona)	ngo’ot	minum	ngombe	moinum	inòm	inu	*inum
Egosi / Egosia	(ma)handro / masaka	nandruk	(me)masak	masak	(mag)luto	lutò	hkavi	*tanek,*zakan
Erre	(mi)tono	nutung	(mem)bakar	tunu	sunugon	ihaw	tungia, tutu	*tunu
Lo egin	(ma)tory, mandry	mandre	tidur	turu	katurog	tulog	moe, moerua	*tidu(r)
Bizi, bizidun	velona	belum	hidup	urip	mabuhi	mabuhay, buhay	mouri	*ma-hudip
Hil, hila	maty	matey	mati	mati	mamatay	mamatay, patay	mate	*matay
Hil (iragankor)	mamono	manuh	(mem)bunuh	mateni	mopatay	pumatay	jiaka mate	*bunuq
Bero	(ma)fana	malaing	panas	mapanas	init, alimuot	init, banas	mafana	*ma-panas
Txuri	fotsy	mahilak	putih	putih	buti	pùti	hkengo, tea	*ma-putiq
Beltz	mainty	maintem	hitam	ireng	itum	itim	uli, uri	*ma-qitem
Berri	vao	wa’u	baru	anyar	bag'ô	bago	fou	*ma-baqu
Hau, hori	ity, iny, iry	iti, iru	ini, itu	iki, iku	kini, kana	ito, èto	tenei, tena	*i-ni, *i-na

Kanpo estekak

• Datuak: Q143158
• Multimedia: Malayo-Polynesian languages / Q143158