Edukira joan

Millikanen esperimentua

Wikipedia, Entziklopedia askea
Millikanen esperimentu» orritik birbideratua)

Millikanen esperimentua Robert Andrews Millikan zientzialari estatubatuarrak 1909an egindako esperimentu oso ospetsu bati esaten zaio. Horrela deitua zientzialari honek egindako saiakuntzarik garrantzitsuena izan zelako, bakarra izan ez zen arren. Askotan olio tantaren esperimentua ere deitu ohi zaio.

Millikan-ek 1923ko Fisikako Nobel saria irabazi zuen esperimentu honengatik; gero azalduko den bazala, elektroiaren oinarrizko karga kuantizatu zuelako.

Esperimentua gasa dagoen kutxa baten barrena olio tantatxoak botatzean datza. Olio tanta hauek izugarri txikiak izan behar dira, mikrometroaren ordenakoak. Partikula hauek Stokesen legeak azaltzen duen bezala oso astiro, baina abiadura konstante eta uniformean jaitsiko dira. Behean, olio tanta aurretik prestatutako zulo batetik jausten da goranzko eremu elektriko aldakor batera. Tanta hauek, gasaren kontrako igurtzimendua dela eta, elektrikoki kargatzen dira.

Eremua aldakorra denez, handitu edo txikitu dezakegu olio tantaren pisua geldiarazteko. Orduan,

.


Bektore unitarioekin,

.
bertikaleko bektore unitarioa


Moduluekin

non indar elektrikoa den () ,
eta indar grabitatorioa () .


non

olio tantaren karga den
guk aukeratutako eremu elektrikoa,
olio tantaren masa,
grabitatearen azelerazioa.


Masa finkatzea oso zaila da tanta bakoitzaren neurriak apur bat ezberdinak baitira, beraz Stokesen legearekin erradioa kalkula dezakegu. Hala ere, hau kalkulatzeko beste datuak ezagutu behar dira.

tantaren jauste abiadura dela jakinik
tantaren erradioa izanda
olioaren dentsitatea izanik
gasaren dentsitatea
gasaren biskositatea,

beraz,


Ondoren, erradioa eta dentsitatea jakinik masa ere jakin izango dugu:

non tantaren bolumena den


Esfera baten bolumena dela dakigunez,

,


erradioa Stokesen legetik ateratakoarekin ordezkatuz:


Hasierako formulara itzuliz,

,

masa ordezkatuz:

Datu guztiak ezagutzen ditugu eta kalkulua baino ez da egin behar.

Esperimentuaren garrantziaren arrazoia bertan ondorioztatutako da.

Millikan konturatu zen lortzen zituen kargen balio guztiak zenbaki txiki baten multiploak zirela (gaur egun 1,602 × 10-19 C inguruan kuantizatuta dagoena alegia). Hortik karga kuantizatuta zegoela ondorioztatu zuen eta oinarrizko karga elektroiarena zela adierazi zuen.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]