Mosinee (Wisconsingo hiria)
| Mosinee | |
|---|---|
fourth-class city (en)  | |
 | |
| Administrazioa | |
| Estatu burujabe |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Estatua |  Wisconsin |
| Wisconsineko konderri | Marathon konderria (Wisconsin) |
| Posta kodea | 54455 |
| FIPS kodea | 55-54500 |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 44°47′30″N 89°42′19″W / 44.7917°N 89.7053°W |
 | |
 | |
| Azalera | 22.182982 km² |
| Mugakideak | Schofield (en) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 4.452 (2020ko apirilaren 1a) 464 (2010) |
| Dentsitatea | 200,69 bizt/km² |
| Etxebizitzak | 1.973 |
| mosinee.wi.us | |
Mosinee Ameriketako Estatu Batuetako hiri bat da, Wisconsin estatuan, Marathon konderrian. Wausauko eremu estatistikoaren parte da. 2020an 4.452 biztanle zituen. Izen bereko herriarekin egiten du muga.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Historia goiztiarra[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bertako biztanle tradizionalak ojibwe, potawatomi eta menominee herriak ziren[1]. Hala ere, izena Hochunk Mōsu hizkuntzan da, "Herrialde Hotza". Ojibweek 1837an utzi zioten lurraldea Ameriketako Estatu Batuei, lurralde gehienak Wisconsin bilakatuko ziren horretan saldu zituztenean, nahiz eta utzitako lurretan ehizan, arrantzan eta basa-arroza biltzen jarraitzeko eskubidea bermatu zitzaien[2]. Era berean, Potawatomitarrek uko egin zieten Wisconsinen 1833an egindako lur-erreklamazioei, eta Menomineetarrek eremu horretan lurraldea laga zuten 1836ko Zedroen Itunean[3][4]. Itun horiek bat etorri ziren John L. Moore kolono zuriak inguru horretan lehen zerrategia ezartzearekin, 1836an, eta eremu horretan asentamendu zuriak egiten hastea ahalbidetu zuten. Zura berehala industriarik garrantzitsuena bihurtu zen eta beste negozio eta kolono batzuk erakarri zituen hirira, garai hartan Little Bull Falls bezala ezagutzen zena. Fort Winnebago 1845ean itxi ondoren, familia mestizo batzuk Little Bull Fallsera joan ziren, eta 1857an hiria Wisconsin Ibaiko Bandaren buruzagi ojibwe baten omenez birbataiatu zuten. Deforestazioak zur-industriaren kolapsoa eragin zuen XX. mendearen hasieran, baina berehala paper-industriak ordezkatu zuen[5]. Aldameneko menominee hizkuntzan, hiriak Mōsāpnīw du izena, "han bakarrik bizi da", eta hori, ziurrenik, buruzagiaren izenaren hurbilpena izango da[6].
Gezurrezko inbasio komunista[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1950eko maiatzaren 1ean, bertako egoiliarrek, inbaditzaile komunista gisa jardunez, Mosineeren kontrola hartu zuten. Ekintza Amerikar Legioaren Wisconsineko Departamentuak antolatutako desfile landu baten parte zen. Komunistek arrastaka eraman zituzten Ralph E. Kronenwetter alkatea eta Carl Gewiss poliziaburua. Kronenwetter alkatea goizeko 10:15ean errenditu zen hiriko "Plaza Gorri" berrian, bizkarrean pistola bat zuela. Poliziaburuak aurre egin zion eta "akabatu" egin zuten.
Mosinee inguruan errepide kontrolak ezarri ziren, liburutegia "purgatu" zen, produktuen prezioak puztu ziren kolpeak iraun zuen bitartean eta bertako jatetxeek errusiar zekale-ogia eta patata zopa zerbitzatu zituzten bazkaritarako[7].
Maiatzaren 1eko gauean, Kronenwetter alkatea mitin batera iritsi zen, komunitatean demokrazia berrezartzeko, eta garuneko hemorragia bat izan zuen, inoiz konortea berreskuratu ez zuena. Bost egun geroago hil zen, 1950eko maiatzaren 6an, 49 urte zituela. Alkatearen medikuak esan zuen urduritasunak eta ahaleginak kolapsoa eragingo ziotela. Franklin Bakerrek, Amerikar Legioaren tokiko postuko komandanteak, esan zuen: "Kointzidentzia izugarria izan da"[8].
Will La Brew Bennett 72 urteko tokiko apaizak, komunisten inbasioan zehar, komunikabideei erakutsi zien nola ezkutatuko zuen bere Biblia elizako organoan komunistek hiria inbaditzen bazuten, eta beste egoiliar batzuekin "kontzentrazio esparru" batera eraman zuten txarrantxaz inguratuta, "Plaza Gorritik" gertu, bere ohean hilda aurkitu zuten 1950eko maiatzaren 7an, alkatea hil eta ordu batzuetara[9].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «State of Wisconsin Collection - Collection - UWDC - UW-Madison Libraries» search.library.wisc.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «Ojibwe Treaty Rights | Milwaukee Public Museum» www.mpm.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «Potawatomi Treaties and Treaty Rights | Milwaukee Public Museum» www.mpm.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «Menominee Treaties and Treaty Rights | Milwaukee Public Museum» www.mpm.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «Mosinee WI History, Mosinee Museums, Mosinee Historical Society» local.townsquarepublications.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «The Menominee Clans Story» www4.uwsp.edu (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ (Ingelesez) TIMES, Special to THE NEW YORK. (1950-05-02). «TOWN DESERTS U.S. FOR DAY IN SOVIET; THE 'COMMUNISTS' TAKE OVER A WISCONSIN MILL TOWN» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ (Ingelesez) «MAYOR, MINISTER DEAD AFTER MOCK RED COUP» The New York Times 1950-05-08 ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
- ↑ «CONELRAD | READ ALERT:» www.conelrad.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-04).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q1570170
Multimedia: Mosinee, Wisconsin / Q1570170