Edukira joan

Paratioi

Wikipedia, Entziklopedia askea
Paratioi
Formula kimikoaC10H14NO5PS
SMILES kanonikoa[N+(=O)[O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView[N+(=O)[O-] 3D eredua]
Konposizioafosforo eta karbono
Motakonposatu kimiko
Ezaugarriak
Dentsitatea
1,27 g/cm³ (20 °C)
Disolbagarritasuna0,001 g/100 g (ur, 20 °C)
Fusio-puntua6 °C
Irakite-puntua375 °C (760 Torr)
Lurrun-presioa0 mmHg (20 °C)
Masa molekularra291,033 Da
Erabilera
Rolaacetylcholinesterase inhibitor (en) Itzuli eta kantzerigeno
Arriskuak
NFPA 704
1
4
2
Denboran ponderatutako esposizio muga0,05 mg/m³ (10 h, baliorik ez)
0,1 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Flash-puntua200 °C
IDLH10 mg/m³
Eragin dezakeparathion exposure (en) Itzuli
Identifikatzaileak
InChlKeyLCCNCVORNKJIRZ-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia56-38-2
ChemSpider13844817
PubChem991
Reaxys2059093
Gmelin27928
ChEMBLCHEMBL261919
RTECS zenbakiaTF4550000
ZVG11320
DSSTox zenbakiaTF4550000
EC zenbakia200-271-7
ECHA100.000.247
MeSHD010278
Human Metabolome DatabaseHMDB0001355
KNApSAcKC00053633
UNII61G466064D
KEGGC06604

Paratioia konposatu organikoa da C10H14NO5PS formula duena organofosfatoen familiakoa. Intsektizida eta akarizida gisa baliatu izan da. Bizidunontzat oso toxikoa denez estatu gehienetan erabiltzea debekatuta edo erabilera oso mugatuta dago[1]. Solido zuria da, nahiz eta komertzialki ustel usaineko likido marroi gisa saldu ohi den[2].

Paratioia azido dietil ditiofosforikoa kloratuz sintetizatzen da industrialki. Lehen urrats gisa dietitiofosforil kloruroa eratzen da.

Ondoren kloruroa sodio 4-nitrofenolatoz tratatzen da palatioia lortzeko.

Paratioia kolinesterasa inhibiltzailea da. Nerbio-sistemari eragin dio azetilkolinaesterasa inhibituz. Larruazalean edo mukosen zehar xurgatuz edo ahoratuz barneratzen da gorputzean. Xurgatutako paratioia oso azkar paraoxoira metabolizatzen da. Horrek buruko minak, konbultsioak, ikusmen-galerak, botagura, sabeleko minak, beherako larriak, dispneak, konorte-galera, birika-edemak eta arnasketa etetea eragin ditzake. Pozoitzea zenbait astez edo hilabetez luza daiteke. Atropina da antidotorik egokiena.

Paratioiak eta gainerako organofosfatoek pozoitze ugari eragiten dituzte laborarien artean mundu osoan[3].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. «Parathion | Medical Management Guidelines | Toxic Substance Portal | ATSDR» wwwn.cdc.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  2. (Ingelesez) PubChem. «Parathion» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  3. Litchfield, Melville H.. (2005). «Estimates of acute pesticide poisoning in agricultural workers in less developed countries» Toxicological Reviews 24 (4): 271–278.  doi:10.2165/00139709-200524040-00006. ISSN 1176-2551. PMID 16499408. (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]