Paratioi

Paratioi
Formula kimikoa	C10H14NO5PS
SMILES kanonikoa	[N+(=O)[O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView	[N+(=O)[O-] 3D eredua]
Konposizioa	fosforo eta karbono
Mota	konposatu kimiko
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,27 g/cm³ (20 °C)
Disolbagarritasuna	0,001 g/100 g (ur, 20 °C)
Fusio-puntua	6 °C
Irakite-puntua	375 °C (760 Torr)
Lurrun-presioa	0 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	291,033 Da
Erabilera
Rola	acetylcholinesterase inhibitor (en) eta kantzerigeno
Arriskuak
NFPA 704	1 4 2
Denboran ponderatutako esposizio muga	0,05 mg/m³ (10 h, baliorik ez); 0,1 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Flash-puntua	200 °C
IDLH	10 mg/m³
Eragin dezake	parathion exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	LCCNCVORNKJIRZ-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	56-38-2
ChemSpider	13844817
PubChem	991
Reaxys	2059093
Gmelin	27928
ChEMBL	CHEMBL261919
RTECS zenbakia	TF4550000
ZVG	11320
DSSTox zenbakia	TF4550000
EC zenbakia	200-271-7
ECHA	100.000.247
MeSH	D010278
Human Metabolome Database	HMDB0001355
KNApSAcK	C00053633
UNII	61G466064D
KEGG	C06604

Paratioia konposatu organikoa da C₁₀H₁₄NO₅PS formula duena organofosfatoen familiakoa. Intsektizida eta akarizida gisa baliatu izan da. Bizidunontzat oso toxikoa denez estatu gehienetan erabiltzea debekatuta edo erabilera oso mugatuta dago^[1]. Solido zuria da, nahiz eta komertzialki ustel usaineko likido marroi gisa saldu ohi den^[2].

Sintesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paratioia azido dietil ditiofosforikoa kloratuz sintetizatzen da industrialki. Lehen urrats gisa dietitiofosforil kloruroa eratzen da.

${\ce {2 (C2H5O)2P(S)SH + 3 Cl2-> (C2H5O)2P(S)Cl + S2Cl2 + 2 HCl}}$

Ondoren kloruroa sodio 4-nitrofenolatoz tratatzen da palatioia lortzeko. ${\ce {(C2H5O)2P(S)Cl + NaOC6H4NO2 -> (C2H5O)2P(S)OC6H4NO2 + NaCl}}$

Toxikotasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paratioia kolinesterasa inhibiltzailea da. Nerbio-sistemari eragin dio azetilkolinaesterasa inhibituz. Larruazalean edo mukosen zehar xurgatuz edo ahoratuz barneratzen da gorputzean. Xurgatutako paratioia oso azkar paraoxoira metabolizatzen da. Horrek buruko minak, konbultsioak, ikusmen-galerak, botagura, sabeleko minak, beherako larriak, dispneak, konorte-galera, birika-edemak eta arnasketa etetea eragin ditzake. Pozoitzea zenbait astez edo hilabetez luza daiteke. Atropina da antidotorik egokiena.

Paratioiak eta gainerako organofosfatoek pozoitze ugari eragiten dituzte laborarien artean mundu osoan^[3].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Parathion | Medical Management Guidelines | Toxic Substance Portal | ATSDR» wwwn.cdc.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
↑ (Ingelesez) PubChem. «Parathion» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
↑ Litchfield, Melville H.. (2005). «Estimates of acute pesticide poisoning in agricultural workers in less developed countries» Toxicological Reviews 24 (4): 271–278. doi:10.2165/00139709-200524040-00006. ISSN 1176-2551. PMID 16499408. (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q412556
Multimedia: Parathion / Q412556

[1] «Parathion | Medical Management Guidelines | Toxic Substance Portal | ATSDR» wwwn.cdc.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).

[2] (Ingelesez) PubChem. «Parathion» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).

[3] Litchfield, Melville H.. (2005). «Estimates of acute pesticide poisoning in agricultural workers in less developed countries» Toxicological Reviews 24 (4): 271–278. doi:10.2165/00139709-200524040-00006. ISSN 1176-2551. PMID 16499408. (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).

[1]

[2]

[3]