Parisko Kodexa

Parisko Kodexa. Codex Peresianus
	Pariseko Kodexaren orriak.
Datuak
Idazlea	(Espainiar konkista baino lehen)
Generoa	Erlijioa, iragarpenak
Hizkuntza	maia
Herrialdea	Chiapas
Orrialdeak	11
Formatua	24 × 13 zm, 1,43 metroko luzeraz.
Euskaraz
Izenburua	Pariseko Kodexa

Parisko Kodexa edo Codex Peresianus XIII. mendeko eskuizkribu maia da. Kultura horren hiru kodex bakarrik ezagutzen dira (laugarren batek, Grolier Kodexa, haren benekotasunaren inguruan zalantzak sortzen ditu espezialisten artean, eta hura izan zen aurkitu zen bigarrena; lehendabizikoa Dresdengo Kodexa izan zen. Kodex hori Palenque hiri historikoan agertu zen, Chiapasen. «Amatl» edo amate izeneko bertako paperaz eginda dago. Hamaika orri ditu eta akordeoi moduan tolestuta daude. Neurriak hauexek dira: 24 × 13 cm, 1,43 metroko luzeraz. Gaur egun Frantziako Liburutegi Nazionalean dago. Kodex horren edukia erlijiosoa eta profetikoa da. Haren kontserbazio egoera ez da oso ona eta, horren ondorioz, debekatuta dago haren erabilera zuzena.

Aurkikuntzaren historia

Ohikoa denez, liburu horren inguruan oso datu gutxi ezagutzen dira. Ezagutzen diren maia kodexak lau dira, eta Parisko Kodexa aurkitu zen bigarrena izan zen. Antza denez, erlijioko errituak biltzen ditu eta, aldi berean, iragarpen profetikoak. Eskuizkribuaren atzealdean iragarpenen almanaka bat dago, Urte Berriko zeremoniak eta 364 egunko zodiako egutegia.

Kodexaren gaineko lehenengo informazio historikoa 1832koa da. Urte horretan, Parisko Liburutegi Nazionalaren katalogoetan « Fonds Mexicain no 2 » izenburupean ageri zen. 1859an León de Rosny ikertzaileak baztertuta zeuden beste paperen artean gaztelaniazko inskripzio bat zekarren eskuizkribu hau topatu zuen: azalean «...que fue... o de...Perez » irakur zitekeen.^[1] Rosnyk maia kodex zela ikusi zuen eta Codex Peresianus izena eman zion, azalean aipatzen zen Pérez hori aspaldiko jabe bat izan litekeelako. Denboraz Pariseko Kodexa izenaz geratu da Liburutegi Nazionalean, Perez izeneko beste kodexarekin ez nahasteko.

Bitxikeria moduan, eskuinetik ezkerrera irakurri behar da.

Erreferentziak

↑ Léon de Rosny, Essai sur le déchiffrement de l'écriture hiératique d'Amérique centrale, 1876. Datu hori Claude Baudez et Sydney Picasso egileek jaso zuten beste liburu honetan: Les cités perdues des Mayas, Découvertes Gallimard, 146 or.

Bibliografia

Arqueología Mexicana aldizkaria: "Códices prehispánicos" mongrafikoa. IV.liburukia, 23.zk. 2.berrinprimatzea, Mexiko Hiria, 2002.

Kanpo estekak

(Frantsesez) Eskuizkribu osoa Frantziako Liburutegi Nazionalaren helbide honetan aztertu daiteke: Gallica.
(Ingelesez) Kodex honen orrialde guztiak: [1].

Datuak: Q1106158
Multimedia: Paris Codex / Q1106158

Ikus, gainera

[1] Léon de Rosny, Essai sur le déchiffrement de l'écriture hiératique d'Amérique centrale, 1876. Datu hori Claude Baudez et Sydney Picasso egileek jaso zuten beste liburu honetan: Les cités perdues des Mayas, Découvertes Gallimard, 146 or.

[1]