Purdah

Wikipedia, Entziklopedia askea
Txadri tradizionala daramaten afganistango bi emakume.
Nikabarekin bi emakume.
Hijabarekin hiru emakume Frantzian

Purdah edo pardaa (urduz: پردہ‎, hindiz: पर्दा; hitzez hitz, "gortina" esan nahi du) gizonei emakumeak ikustea galarazten dien praktika da.[1][2]

Purdahk bi forma hartzen ditu: sexuen arteko bereizketa fisikoa eta emakumeek beren gorputzak estali eta formak ezkutatzeko duten betebeharra. Purdah hainbat formatan existitzen da komunitate hinduetan eta musulmanetan, batez ere indiar azpikontinentean[3] eta herrialde arabiarretan.[4] Purdahren berezko jantzia burka da.[5] Burka, antzekotasun handiak izan arren, ez da nahastu behar txadriarekin, duela milurteko bat baino gehiagotik Afganistango emakumeen jantzi tradizionala denarekin, eta nikabarekin, Golkoko herrialde batzuetan, emakumeen eta jantzi tradizionala denarekin.[6]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Segur aski Persian garatu zen purdahren praktika, eta gero zabaldu zen inguruko herrialdeetan. Asiria zaharreko emakumeak barruan gelditzen ziren, itzalean. VII. mendean, musulmanek Persia konkistatu eta purdah bere erlijiora egokitu zuten. Denborarekin, purdahri lotutako legeak gogortu egin ziren. Britainiarren mendean, praktika oso hedatua zen indiar azpikontinenteko musulmanen artean.

Praktika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eraikin baten barruko bereizketa fisikoa hormek, gortinek eta pantailek gauzatu dezakete. Etxebizitzen alde erreserbatu horiek zenanak (haremak) dira. Purdah hertsiki aplikatzeak mugatu egiten ditu etxetik kanpoko emakumeen jarduera pertsonalak, sozialak eta ekonomikoak.

Klase sozial apalenetako emakumeak dira purdah gutxien aplikatzen dutenak, lanera joateko irten beharra baitute.* Egia esan, ingurune aberatsetan eta intelektualetan ere aurkitzen dira praktika honi iskin egiten dioten emakumeak.

Purdah praktikatzen duten herrialdeak eta erregimenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Purdah zorrotz aplikatu izan da Afganistango talibanen erregimenean, non emakumeek purdah oso bat ikusi behar izan baitzuten jendaurrean. Hurbileko gizonezkoak bakarrik daude baimenduta emakumeak purdahtik kanpo ikusteko. Beste gizarte batzuetan, purdah garai erlijioso garrantzitsu batzuetan baino ez da praktikatzen.

Herrialde arabiar islamiarretan, hala nola Saudi Arabian, purdah kultura-ohitura bat da, hertsiki erlijiosoa baino gehiago: izan ere, hijaba baino ez da nahitaezkoa ulemen iritzi nagusiaren arabera. Are Arabiar Emirerri Batuetan ere, non emirerri batzuetan emakumeek gonak eta arropa modernoa eraman baititzakete, emakume horiek purdah behatzen dute. Garrantzitsua da hijaba eta purdah bereiztea. Izan ere, hijabak tradizio islamikoa du, moral fisiko eta psikologikoan oinarritua, eta purdah ez dator nahitaez bat islamarekin. Izan ere, ez da zuzenean aipatzen ez Koranean ez Sunnan. Printzipio hori berriki agertu da Golkoko monarkietan eta talibanen erregimenean, eta, beraz, ez da testu tradizionaletan aipatzen.*

Kritikak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Indiako komunitatean bertan kritikatu izan da purdah; adibidez, The Sultana's Dream (Sultanaren ametsa) eleberrian, Rokeya Sakhawat Hussain bengalar feministak 1905ean idatzia.

Purdah emakumeen aurkako zapalkuntzatzat eta patriarkatuaren adierazpentzat jo daiteke, emakumeak purdahn sartu dituzten Indiako musulmanak esaterako, emakumeak kanpoko mundutik urrun edukita.

Orain oso polemikoa da, baina herrialde musulmanetan hainbat modutan praktikatzen da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) por. (2021-07-07). ¿Qué es Purdah? - Spiegato. (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).
  2. ↑ (Ingelesez) «Purdah | Veil, Seclusion & Gender Roles | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).
  3. ↑ (Ingelesez) Jain, Simmi. (2003). Encyclopaedia of Indian Women Through the Ages: The middle ages. Gyan Publishing House ISBN 978-81-7835-116-2. (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).
  4. ↑ (Ingelesez) Gupta, Om. (2006-04). Encyclopaedia of India, Pakistan and Bangladesh. Gyan Publishing House ISBN 978-81-8205-389-2. (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).
  5. ↑ Interview accordée à "20minutes.fr", le 16/07/08, par Olivier Roy, Spécialiste de l'islam et politologue français
  6. ↑ Schuon, Frithjof. (1998). Understanding Islam. Bloomington, Ind. : World Wisdom Books ISBN 978-0-941532-24-2. (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • (Ingelesez) Leila Ahmed, Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate. New Haven, C.T.: Yale University Press, 1992.
  • (Ingelesez) Sehmina Chopra, Learning About Islam: Liberation by the Veil. 1998ko martxoaren 3a.
  • (Ingelesez) Fatima Mernissi, The Veil and the Male Elite. New York, N.Y.: Addison-Wesley Publishing Co., 1987.
  • (Ingelesez) Bo Utas (ed.), Women in Islamic Societies. New York, N.Y.: Olive Branch Press, 1983.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Purdah&oldid=9677504"(e)tik eskuratuta