Rosa Smester

Rosa Smester
Bizitza
Jaiotza	Santiago de los Caballeros, 1874ko abuztuaren 30a
Herrialdea	Dominikar Errepublika
Heriotza	1945eko otsailaren 15a (70 urte)
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, maisu/maistra eta feminista
Kidetza	Junta Patriótica de Damas (en)

Rosa Smester Marrero (Santiago de los Caballeros, Dominikar Errepublika, 1874ko abuztuaren 30a – 1945eko otsailaren 15a) maistra, feminista, idazlea eta dominikar nazionalismoaren defendatzailea izan zen. San Vicente de Paul Elkartea eta «Amante de la Luz» liburutegia (nazioaren lehen liburutegi publikoa) sortzen lagundu zuen. Bere herrialdean, Dominikar Errepublikan eta atzerrian, gai literario eta feministei buruzko hitzaldiak eman zituen, emakumearen eskubideak defendatuz.^[1]^[2]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Santiago de los Caballeros-en jaio zen, Dominikar Errepublikan, 1874ko abuztuaren 30ean. Gurasoak Paul Emmanuelen alaba (Pablo), Smester eta Dolores Trinidad (Dada), Marrero izan ziren.

Rosa Smesterrek lehen hezkuntza hasierak jaso zituen amarengandik. Juan Antonio Alix-en hamarrenak irakasten zizkion amak, eta gero berak errezitatzen zituen jendaurrean gozokien eta diruaren truke. Handik urte batzuetara, Santiagoko nesken eskolan hasi zen, eta Socorro Sánchezen eta Jaguar Rodríguezen orientazioa jaso zuen. Nerabe zela, Salvador Cucurullo irakasle italiarraren prestakuntza jaso zuen.

Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maistra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rosa Smerterrek 1897an ekin zion irakasle-lanari, etxean haurrei frantsesezko eskolak emanez. 1900erako Santiagoko Andereñoen Goi Eskolako irakasle laguntzaile izendatu zuten, eta eskola partikular bati eutsi zion. Urtebete geroago, sintaxi, literatura, historia eta frantses irakasgaietako irakasle izendatu zuten.1911rako, eskola partikular bat ireki zuen Montecristin, lehen Santiagon sortutakoaren izen bera zuena. Hiri horretan Goi Eskolako 'anormal' maistra ere izan zen.^[3]

1916an maistra arruntaren titulua eman zioten. Montecristiko Goi Eskola Normaleko maistra gisa, maistra arrunten lehen taldea prestatu zuen eta Montecristiko Andereñoen Goi Eskola zuzendu zuen.^[4] 1922an San Vicente de Paul Elkartea sortu zuen eta izen bera zuen 1923koaren babespean egon zen.

Parisen bizi izan zen, 1927tik 1937ra bitartean, eta semeari lagundu zion Europan ikasten. Han, gainera, andereño-institutu bat zuzendu zuen eta klase partikularrak eman zituen. Dominikar Errepublikara itzuli zenean, 1934, maistra-postua hartu zuen Francisco Spaillat Liceo Ullisesen 1939ra arte.

Idazle[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amerikako Estatu Batuetako marineek Dominikar Errepublika okupatu zutenean, 1916-1924 bitartean, Rosa Smesterrek okupazioaren aurka idatzi zuen prentsa nazionalean. Gainera, Damen Aberri Batzordeko kidea izan zen, eta atzerriko indarrei Dominikar lurretatik alde egiteko eskatu zien. Ez zuen ingelesez hitz egin nahi izan, beste erresistentzia-mota bat bezala, esanez hizkuntza horretan hitz egiten bazuen estatubatuarrek bere burua ere hartuko zuketelakoan.

Estatu Batuetako 1916ko esku-hartzearen aurka agertu zen Santiago eta Bartzelonako aldizkari literarioetan argitaratutako kazetaritza-lan gogorren bidez, eta hitzaldiak eman zituen Montecristin, Ateneos Amantes de la luz izenekoetan; Puerto Platako Sociedad Renovacion izenekoan; Bartzelonako emakumeen ekintzan eta emakume frantsesen batasunean. Azken bi talde horietako kide izan zen.^[5]

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Santo Domingon kale batek bere izena du. Eugenio Deschamps kalean hasi eta Aída Cartagena Portalatín kaleraino, pareko kaleak dira Olof Palme eta Mercedes Mota kaleak.^[6]
Montecristi hirian, Dominikar Errepublikan, Benito Monción etorbidean, # 33, Rosa Smester Oinarrizko Eskola dago.^[7]