Narniako kronikak

Narniako kronikak
Jatorria
Egilea(k)	C. S. Lewis
Sorrera-urtea	1950
Argitaratze-data	1950
Izenburua	The Chronicles of Narnia
Jatorrizko herrialdea	Erresuma Batua
Ilustratzailea	Pauline Baynes
Honen izena darama	Narnia (en)
Ezaugarriak
Genero artistikoa	fantasia, children's fiction (en) eta Fantasia epikoa
Hizkuntza	Ingeles britainiarra
Deskribapena
Fikzioa
	ikusi Aslan (en) , Peter Pevensie (en) , Susan Pevensie (en) , Edmund Pevensie (en) , Lucy Pevensie (en) eta Prince Caspian (en) ;
Erabiltzen du	fantasy map (en)
Fikzio-unibertsoa	Narnia universe (en)
Argumentu nagusia	Bildungsromana

Narniako kronikak (ingelesezko jatorrizko titulua: The Chronicles of Narnia) gazteentzako liburuen heptalogia bat da, C. S. Lewis idazle eta irakasle anglo-irlandarrak 1950 eta 1956 artean idatzia, eta jatorrizko bertsioan Pauline Baynes-ek irudiztatua. Narniako abenturak kontatzen ditu. Egileak sortutako fantasia eta magiako lurraldea da Narnia, eta animalia hiztunak eta beste izaki mitologiko batzuk bizi dira bertan. Ongiaren eta gaizkiaren arteko betiko borrokan murgiltzen dira. Aslan, Narniako lurraldearen lehoi sortzailea, kontakizun guztien benetako protagonista da (Pevensie lau anaiak, Peter, Susan, Lucy eta Edmund, bi titulutan zuzenki agertu ez arren, hari gidaria dira).^[1] Liburu saga gazte literaturako klasikotzat jotzen da, eta autorearen lanik ezagunena da, 100 milioi ale baino gehiago saldu ditu eta 41 hizkuntza baino gehiagotara itzuli da. Euskaraz oraindik ez daude eskuragarri. Narniako kronikak hainbat aldiz egokitu dira, osorik edo zati batean, irratiaren, telebistaren, zinemaren eta antzerkiaren bidez. Gai kristau tradizional ugariz gain, telesailak mitologia grekoaren eta mitologia erromatarraren pertsonaiak eta ideiak hartzen ditu, baita maitagarri tradizional britainiar eta irlandarren ipuinak ere.

Zazpi liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Narniaren unibertsoa C.S.k sortutako fikzioa da. Gertaera biblikoetan eta Irlandako mitoetan oinarritutako Lewis. Haren ondarea 1950ean argitaratzen hasi ziren liburuetan banatzen da.^[2]

The Lion, the Witch and the Wardrobe[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Liburuaren aipamena

"Narnia: mundu izoztua; askatzeko zain dagoen lurra."

Lau haurrek armairu bat aurkitu dute Narniara sartzeko ate gisa erabiltzeko. Betiko neguan eta Eguberririk gabe izoztutako herrialdea da Narnia. Orduan, profezia zaharrak betez, haurrek (Aslan lehoiarekin batera) Sorgin Zuriaren tiraniatik (Jadis erregina) erresuma askatuko dute eta Narniako biztanle guztientzako uda, argia eta poza berreskuratuko dituzte.

1949ko udaberri borealean amaitu eta 1950ean argitaratu zen The Lion, the Witch and the Wardrobefilmak lau umeren (Peter, Susan, Edmund eta Lucy Pevensie) istorioa aurkezten du. Armairu magiko baten bidez, Narniako lur magiko, zoragarri eta garai batean baketsu izandakorako bidea aurkitu dute. Armairu magiko hau Kirke irakaslearen etxean dago.

Prince Caspian: The Return to Narnia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1949an hasi eta bukatu zuen (C.S. Lewisek 51 urte zituen). Bi urte geroago argitaratu zen, 1951n.

1949ko udazken borealean amaitua eta 1951n argitaratua, Caspian printzeak Pevensie anaiek Narniara egindako bigarren bidaiaren historia kontatzen digu. Bidaia horretan jakin dutenez, gure munduan urtebete bakarrik igaro arren, Narnian 1300 pasa dira. Itzultzean, Miraz de Telmar errege gaiztoak Narniaren kontrola hartu duela jakin dute. Bere legeak Narniako izaki magiko guztiak suntsitzea lortu duela dirudi, baina oraindik asko daude ezkutatuta. Lau haurrek Caspian gazteari lagunduko diote pizti hiztunen armada antolatzen, eta, Aslan lehoi handiaren laguntzarekin, Narnia beste behin askatuko dute. Haurrak gure mundura itzultzen direnean, aditzera ematen da anaia zaharrak (Peter eta Susan) ez direla Narniara itzuliko, ez baitira haurrak eta behar zuten guztia ikasi baitute.

The Voyage of the Dawn Treader[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1950ean amaitu eta 1952an argitaratu zen liburu hau, eta bertan, Edmund eta Lucy Pevensieren itzulera kontatzen da Narniako lurraldeetara, Eustace lehengusu gogaikarriaren laguntzarekin. Han, Caspian X erregea eta Reepicheep sagu leiala lagunduko dituzte itsasoan barnako bidaian, Mirazek, Caspianen osaba gaiztoak, tronua lapurtu zuenean erbesteratu zituzten zazpi loreak aurkitzeko. Bidaia luze horrek uharte ezezagunetako kontu miresgarri eta arrisku ugari dakarzkie, hala nola Aslan herrialderanzko irteera munduaren amaieran. Azkenean, Lucy eta Edmund Pevensie konturatu dira ez direla Narniara itzuliko, bere bi anaia zaharrenekin gertatu zen bezala (Susan eta Peter); hala ere, Eustace lehengusua berriro itzuliko da, The Silver Chair libruan kontatutakoaren arabera.

The Silver Chair[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1951ko udaberri borealean amaitu eta 1953an argitaratu zen liburu hau, Pevensie anairik gabeko lehenbizikoa. Oraingo honetan, Narniara itzultzeko deitu dio Aslanek Eustaceri, Jill Pole klase-lagunarekin batera. Desagertuta dagoen Rilian printzea, Caspianen semea, aurkitzeko lau gako garrantzitsu eman dizkio Aslanek Jilli. Hala ere, bidaiako abenturetan arrastoak ahaztuz doaz.' Eustacek eta Jillek arrisku askori egin behar diote aurre (erraldoiak eta lur azpiko mundua), Rilian aurkitu eta suge bihurtzeko gai den sorgin baten sorginkeriatik askatu aurretik. Narniako Ramandu Reinaren alaba hil zuen sorginak.

The Horse and His Boy[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1950eko udaberri borealean amaitua eta 1954an argitaratua, Bree zaldi hiztunaren eta Shasta Narniako hegoaldeko erresuma batean, Calormen bizi zen mutilaren istorioa kontatzen du. Elkar ezagutzen dutenean, Narniara itzuli eta askatasuna berreskuratzea erabaki dute. Bidean Aravis tarkina eta Hwin behorra ezagutu dituzte, haiekin batera joango direnak. Bidaian konturatu dira Narnia inbaditzeko asmotan dabiltzala kalorreak, eta gerra baten alarmari ekin diote. Kronika hori Pevensie anaien erregealdian gertatzen da, Narniako (Urrezko Aroa) errege eta erregina gisa, inbaditzaileak garaitzen baitituzte. Azkenean, Shasta konturatu da Archenlandeko erregearen semea dela, eta benetako izena Cor da. Aslanek kalorimoaren printzea asto bihurtu du bere idiosinkrasia eta hipokrisia direla eta, hitz-jario txarrak dituelako eta, batez ere, ez sinesteagatik.

The Magician's Nephew[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1954ko negu borealean amaitu zen, eta 1955ean argitaratu zen. Liburu honek Narniaren munduaren printzipioak kontatzen ditu: bi haur, Digory eta Polly, magikoki eramaten dituzte Andrew osabak (Digoryren osaba) sortutako eraztun magiko batzuetatik, eta mago zela zioten. Eraztunen bidez, baso batera iristen dira. Han, hainbat mundutara eramaten duten ur-putzuak daude. Charnen mundu bitxiaren amaiera ezagutu ondoren, Jadis, Sorgin Zuria, esnatu dute nahi gabe, eta basora haiekin joateko asaldatu ditu. Iluntasuna besterik ez zegoen mundu batean sartzean, Narnia sortzeko prozesua ikusi dute. Aslanen, lehoiaren, abesti gozo batekin hasten da.

The Last Battle[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1953ko udaberri borealean amaitu eta 1956an argitaratu zen liburu hau, Carnegie Medal dominaren irabazlea, Narniako munduaren amaierako kronika da. Digory, Polly, Jill, Eustace, Edmund, Lucy eta Peter Narniara itzuli dira inbaditzaileengandik eta Aslan faltsu batetik salbatzeko. Susan ez da itzuli, orain kosmetikoak, mutil-lagunak eta nesken gauzak bakarrik interesatzen baitzaizkio. Narniara joan dira protagonistak, hil diren istripu batean.' Baina Susan, haiekin ez joatean, ez da hiltzen, eta hori izan daiteke Narniara ez iristearen arrazoi nagusia (Aslanek esan die han edo Itzalen Herrialdera joaten direla hildako guztiak). Egia esan, Narniak ez du inoiz amore ematen, benetakotzat zeukaten Narnia egiazkoaren kopia bat besterik ez baitzen. Beraz, Narnia ez da inoiz amaitzen; aitzitik, benetako Narniaren historiaren hasiera da, "Narnia Berria" izenekoa.

Liburua	Noiz argitaratua	Barne kronologia
Liburua	Noiz argitaratua	Lurra	Narnia
The Lion, the Witch and the Wardrobe	1950	1940	1000–1015
Prince Caspian	1951	1941	2303
The Voyage of the Dawn Treader	1952	Summer 1942	2306–2307
The Silver Chair	1953	Autumn 1942	2356
The Horse and His Boy	1954	[1940]	1014
The Magician's Nephew	1955	1900	1
The Last Battle	1956	1949	2555

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Daigle-Williamson, Marsha (2015). Reflecting the Eternal: Dante's Divine Comedy in the Novels of C. S. Lewis. Peabody, MA: Hendrickson Publishers. ISBN 978-1-61970-665-1.
Dorsett, Lyle W.; Mead, Marjorie Lamp (1995). C. S. Lewis: Letters to Children. Touchstone. ISBN 0-684-82372-1.
Ford, Paul (2005). Companion to Narnia: A Complete Guide to the Magical World of C.S. Lewis's The Chronicles of Narnia (Revised ed.). San Francisco: Harper. ISBN 978-0-06-079127-8.
Green, Roger Lancelyn; Hooper, Walter (2002). C. S. Lewis: A Biography (Fully revised & expanded ed.). HarperCollins. ISBN 0-00-715714-2.
Hardy, Elizabeth Baird (2007). Milton, Spenser and The Chronicles of Narnia: literary sources for the C. S. Lewis novels. McFarland & Company, Inc. ISBN 978-0-7864-2876-2.
Hooper, Walter (2007). The Collected Letters of C. S. Lewis, Volume III. HarperSanFrancisco. ISBN 978-0-06-081922-4.
Schakel, Peter (1979). Reading with the Heart: The Way into Narnia. Grand Rapids: William B. Eerdmans. ISBN 978-0-8028-1814-0.
Ward, Michael (2008). Planet Narnia: The Seven Heavens in the Imagination of C. S. Lewis. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-531387-1.