Mirotz urdina

Mirotz urdina Accipitridae familiako hegazti falkoniformea da. Eskualde Paleartikoaren iparraldean bizi da eta negua Afrikan eta Indian igarotzen du. Tamainari dagokionez, ertaineko eta forma bereziki liraineko harraparia da. Hegoak luzeak, estuak eta puntazorrotzak ditu, isats luzea . Mirotz zuriarekin alderatuta handiagoa, errazagoa eta estilizatuagoa da. Bi sexuek oso lumaje desberdinak dituzte koloreari dagokionez, arrak nahiko argiak baitira; emeek, aldiz, mutilak baino askoz handiagoak eta astunagoak dira, eta tonu arreak dituzte.

Nolakoa da? (Morfologia)

40 eta 45 cm arteko luzera du, eta 97 eta 115 cm artekoa. Emea arra baino askoz astunagoa da (270-470 gr arra, eta 235-310 gr arra), 3 gr, baina ez du alde handirik. Mirotz urdinak dimorfismo sexual handia du, jarraian deskribatzen den bezala.

ARRA

Arraren goiko aldeak grisak dira (garondoa, bizkarra eta hegalen atzealdea). Beheko aldeak zuriak dira, eta bular eta eztarri zuriak dituzte.

Luma primarioak beltzak dira, eta sekundarioek banda beltz bat dute hegalaren goialdean, eta bi zerrenda beltz behealdean. Isatsa gris argia da, eta barra ilunxeagoak ditu, ez oso markatuak. Begi hori deigarriak eta moko beltza, argizari horiarekin. Hankak ere horiak dira.

EMEA

Emearen goiko aldeak (burua eta garondoa) marroi gorrixkak dira, eta orban zuri ugari ditu. Begi marroiak, eta, arra bezala, moko beltza, eta argizaria eta hanka horiak.

Emea eta mirotz zuria (Circus cyaneus) bereiztea are zailagoa da arrengan baino. Aske dagoen hegaztiaren ikusten den alde bakarra da mirotz zuriko emeak kolore zuriko hedadura handiagoa duela apezpiku txikiaren inguruan.

Habitata eta Distribuzioa

NON BIZI DA?

Mirotz urdinaren banaketa

Mirotz urdinaren habitatak mota guztietako eremu irekiak hartzen ditu, paduretatik eta zingiretatik hasi eta baso-soilgune handietaraino. Hala ere, Iberiar penintsulan zereal sail zabalak nahiago izaten dira, lurrean egiten baitute habia. 1.500 metrora arte ikusi da habia egiten, baina, oro har, arraroa izaten da 1.200 metrotik gora habia egitea. Espezie hau mendebaldeko Paleartiko osoan dago. Europako ia herrialde guztietan aurki daiteke populazio txiki bat, Norvegian izan ezik, han ez baitago. Ugaltze-eremua Ural mendietatik Portugaleraino hedatzen da. Afrikako iparraldean ere egiten du habia, batez ere Marokon. Britainiar uharteetan Ingalarretako hegoaldean baino ez dago. Espainian ia herrialde osoan egiten du habia, baina gutxi hego-ekialdean, eta oso gutxitan Kantauriko mendikatearen isurialde atlantikoan.

MIGRAZIOA

Negua igarotzen den lekuetarako migrazioa abuztuan hasten da, eta urriaren erdialdean amaitzen da. Europan habia egiten duten pertsonek Saharaz hegoaldeko Afrikan igaro ohi dute negua. Normalean ez dira Gineako golkotik haratago joaten, baina gizabanako batzuk Hegoafrikara ere irits daitezke. Asiako gizabanakoek Indiako azpikontinenterantz migratu ohi dute.

POPULAZIOA

Munduko biztanleria 150.000-200.000 gizabanako ingurukoa da (Birdlife, 2004). Espainian 4000-5000 bikote inguru kalkulatzen dira.

XX. mendearen hasieratik 40ko hamarkadara arte, Europako biztanleriak hazkunde handia izan zuen, bai biztanleriari dagokionez, bai habiak egiteko eremuei dagokienez (Danimarkan egin zuten habia lehen aldiz XX. mendearen lehen hamarkadan). Hegazti harrapari handiek gizakiaren eskuetan jasan zuten jazarpen handiaren ondorioz gertatu zen hori, eta horrek deuseztatu egin zuen mirotz urdinaren lehiaren zati handi bat.

Galtzeko arriskuari dagokionez, 2017an egindako erroldaren emaitzak konparatuz (4.269-5.360 bikote habiagile), 2006an egindako erroldaren emaitzekin (5.818-6.934 bikote), 1.500 bikoteko populazio ugaltzailearen beherakada adierazten da, eta horrek %23tik %27ra bitarteko beherakada dakar espeziearentzat: hamarkada bakar batean laurden bat gutxiago. Espainia Europa osoko mirotz urdina biltzen duen herrialdea da.

   Ba al dakizu   

Mirotzek dieta askotarikoa dute. Elikagai gustukoenak ornodun txikiak dira, bereziki saguak eta lursaguak, baina sugandilak, sugeak eta mota guztietako hegazti txiki eta ertainak ere jaten dituzte. Dieta hori intsektu kopuru handiekin osatzen dute, eta horien artean matxinsaltoak ugari dira. Bitxikeria gisa, otarrainen kontsumitzaile handiak dira, negualdian funtsezkoa den elikagai-iturria.

Elikadura

Mirotz urdinaren elikadurak mikrougaztunak, intsektu handiak, anfibio anfibio eta narrasti txikiak eta tamaina txikiko hegaztiak ditu. Ehiza-metodoa altuera txikiko hegaldia eta soroen gaineko abiadura uniformea da.

HABIA ETA ARRAUTZA

Mirotz urdina

Habia lurrean egiten da beti, leku irekietan, belar lehorrarekin eta zereal-zurtoinekin. Habia eraikitzeko lana, urtero berria egiten dena, emeak egiten du ia erabat, arrak sarritan materiala ematen duen arren. Arrautzak apirilaren amaieran edo maiatzaren hasieran erruten dira, eta bi eta bost arrautza artean erruten dira; ohikoenak hiru arrautza izaten dira. Arrautza urdin oso zurbila da, ia zuria, 32x41 mm ingurukoa. Inkubazioa emearen zeregin esklusiboa da, eta garai horretan arra arduratzen da elikagaiak ekartzeaz. Hori egunean bospasei aldiz gertatzen da inkubazioan, eta zazpi-hamar aldiz oilaskoak arrautzatik ateratakoan. Mirotzetan ohikoa denez, arrak airean pasatzen dio harrapakina emeari. Hau arraren bila irteten da habiara hurbiltzen ikusten duenean. Bere azpian dago, eta harrapakina botatzen du emeak hegaz jaso dezan. Inkubazio-aldiak hogeita hamar egun inguru irauten du. Eklosiotik berrogei egunera, oilaskoak hegan egiteko gai dira. Hala ere, emea oilaskoengandik gertu egongo da migrazioaren unera arte.

Gehiago jakiteko?

Mirotz urdinek dieta askotarikoa dute. Elikagai gustukoenak ornodun txikiak dira, bereziki saguak eta lursaguak, baina sugandilak, sugeak eta mota guztietako hegazti txiki eta ertainak ere jaten dituzte. Dieta hori intsektu kopuru handiekin osatzen dute, eta horien artean matxinsaltoak ugari dira. Bitxikeria gisa, otarrainen kontsumitzaile handiak dira, negualdian funtsezkoa den elikagai-iturria.

Mirotzek migrazioak egiten dituzte afrikar kontinentera, normalean martxoa eta apirila bitartean. Beste harrapari batzuk ez bezala, ez dira Gibraltarko itsasartearen inguruan soilik biltzen Afrikara migratzeko, harrapari horiek itsasoan distantzia luzeak egiteko gai baitira.

Bibliografia

Alcalde, S. (2023, 29 enero). Curiosidades sobre el aguilucho cenizo, ave del año 2023. www.nationalgeographic.com.es. https://www.nationalgeographic.com.es/ciencia/curiosidades-sobre-aguilucho-cenizo-ave-ano-2023_19420

colaboradores de Wikipedia. (2024, 27 marzo). Circus pygargus. Wikipedia, la Enciclopedia Libre. https://es.wikipedia.org/wiki/Circus_pygargus

Gensbøl, Benny (1989). Collins guide to the Birds of Prey of Britain and Europe North Africa and the Middle East, William Collins Sons and Co Ltd. ISBN 0-00-219176-8

International Union for Conservation of Nature. «Circus pygargus in the 2007 IUCN Red List of Threatened Species» (en inglés). Consultado el 20 de abril de 2008.