Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoa
.jpg)
| 👨👨👦👦 Biztanleak 607.292 |
🔎 Azalera 266.000 km² |
🏙️ Hiriburua Aaiun |
📷 Argazkiak ikusi |
🗺️ |
.svg)
Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoa (SEAD) Mendebaldeko Saharako lurraldearen burujabetza aldarrikatzen duen estatu bat da, nazioartean onarpen gutxi duena. Gaur egun, lurralde honen zati handi bat Marokok okupatzen du. Afrikako iparraldean dago, eta mugakide dituen herrialdeak honakoak dira: Maroko iparraldean, Aljeria ipar-ekialdean, eta Mauritania ekialde eta hegoaldean.
SEAD Fronte Polisarioak sortu zuen 1976an. Fronte Polisarioa Mendebaldeko Sahararen independentziaren alde borrokatzen den saharar mugimendu nazionalista bat da. Fronte Polisarioa 1973an sortu zen, estatu independente bat sortzeko helburuarekin. SEADen independentzia 80 bat herrialdek aitortu dute une batean edo bestean, bereziki Afrikan eta Latinoamerikan. Hala ere, herrialde eta nazioarteko erakunde askok, Nazio Batuen Erakundeak adibidez, ez dute SEADen independentzia aitortu.
Mendebaldeko Sahararen kontrola bi taldek dute, Marokok eta Fronte Polisarioak. Marokok lurralde osoa beretzat aldarrikatzen du eta babes-harresi bat eraiki du bertan. Fronte Polisarioak harresiaren ekialdean geratzen den lurra kontrolatzen du.
Gatazka luze honek kezka humanitarioak piztu ditu, hala nola Aljeriako errefuxitau-esparruetan bizi diren iheslari sahararren egoera larria. Egon dira arazo humanitario hauek konpontzeko saiakerak, baina oraindik ez da irtenbide politikorik lortu Mendebaldeko Saharako gatazkarentzat.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lurralde hau espainiarren kolonia izan zen 1884tik 1976ra arte. Espainiarrek 1976 hasieran lurraldetik alde egin ostean, Fronte Polisarioak errepublikaren independentzia aldarrikatu, erbestean gobernu bat ezarri eta Maroko eta Mauritaniaren aurka borrokatu zen lurraldea bereganatzeko. Fronte Polisarioa Aljerian finkatutako erakunde politiko-militarra da, gehienbat sahararrez, Mendebaldeko Saharako biztanle nomada indigenez, osatutakoa.
Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoa aldarrikatzearekin, Fronte Polisarioaren eta Marokoren arteko gerra luze bat hasi zen. Mauritania ere gatazka horren parte zen, baina Mendebaldeko Saharako lurrak beretzat aldarrikatzeari utzi egin zion 1979an. Marokok Mauritaniaren zatia bereganatu eta lurralde osoa hartu nahi izan zuen. Fronte Polisarioa urte luzez egon zen borroka bizian marokoar armadaren aurka, bereziki 1970eko eta 1980ko hamarkadetan.
Gatazka argitu gabe egon da hainbat hamarkadatan, noizbehinkako erasoekin eta irtenbide politiko bat lortzeko saiakerekin. Lurraldeak Marokoko parte edo herrialde independente izan behar zuen erabakitzeko erreferendum bat egin behar zuten 1992an, baina behin eta berriz atzeratu zuten. Hassan II.aren ondoren bere seme Mohammed VI.a Marokoko errege bihurtu zenean 1999an, marokoarrek erreferenduma egiteko planak bertan behera utzi zituzten, horrelakorik egiteko asmorik ez zutela argudiatuz. Nazio Batuek gatazkari irtenbide bat bilatzeko egindako ahaleginek ez dute konponbiderik lortu, eta lurraldearen egoera aldatu gabe geratu da.