Venezuelako krisia

Venezuelako krisia
Mota	gertaera ; socioeconomic crisis (en) ; krisi politiko
Denbora-tarte	2010(e)ko hamarkada -
Data	XXI. mendea
Kokaleku	Venezuela
Herrialdea	Venezuela
Kausa	2013–present economic crisis in Venezuela (en) ; corruption in Venezuela (en) ; shortages in Venezuela (en) ; crime in Venezuela (en) ; Kontzientzia preso
Honen ondorioa	langabezia ; Gosete ; Bolivarian diaspora (en) ; 2014–23 Venezuelan protests (en) ; 2017 Venezuelan protests (en) ; Venezuelan migration crisis (en)

Venezuelako krisia herrialdeak 2013. urtearen hasieratik pairatzen duen krisi politiko, ekonomiko eta sozialari egiten dio erreferentzia.

Herrialdearentzat, krisiak hainbat arazo ekonomikoen pilaketa ekarri zituen: finantza krisia, oinarrizko produktuen eta botiken eskasia, enpresa pribatuen itxierak eragindako langabeziaren gorakada eta eskualdeko beste herrialdeetarako migrazio masiboa.^[1] Era berean, bankuek enpresa pribatuari emandako kredituaren murrizketa, hiperinflazioa eragin zuen gobernu zentralak Venezuelako Banku Zentralaren (BCV) bidez egindako diru-politikaren esku-hartzea, ustelkeria politikoa, produktibitatearen eta lehiakortasunaren narriadura, petrolioaren prezioen beherakada (industria honek Venezuelan izan duen krisirik handiena eragin zuena) eta beste arazo batzuek krisia larriagotzea eragin dute.^[2]

Krisiak bi protesta mugimendu sozial gogor sortu ditu, bata 2014an eta bestea 2017an. Nazio Batuen Giza Eskubideetarako Goi Mandatariaren Bulegoaren arabera, polizia-aparatuek eta para-polizialek gogor zapaldu zituzten protestak, eta parte-hartzaileen giza eskubideak behin eta berriz urratu zituzten, arrazoi politikoengatik hainbat biktima eta preso utziz.^[3]

Aldi honetan bertan Venezuelak krisi politiko sakona jasan du. 2015eko abenduan, oposizioak eserlekuen bi herenak eskuratu zituen Asanblea Nazionalean.^[3] 2016ko urtarrilean, Auzitegi Gorenak- 2015eko abenduan chavismoaren aldeko Asanblea Nazionalak hautatua- Amazonas estatuko diputatuen aukeraketan irregulartasunak aipatuz, Asanblea Nazional berria "men egin gabe" zegoela deklaratu zuen eta bere erabaki guztiei balio juridikoa ukatu zien.^[3] Urte horretan bertan, Batasun Demokratikoaren Mahaia alderdiak (MUD) Nicolás Maduro presidentearen aurkako errebokazio-erreferendum bat hasi zuen, eta 2016ko urrian Hauteskunde Kontseilu Nazionalak (CNE) mugarik gabe bertan behera utzi zuen erreferenduma.^[3]