Zetena (konposatua)
| Zetena (konposatua) | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C2H2O |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| MolView | 3D eredua |
| Konposizioa | oxigeno, karbono eta hidrogeno |
| Mota | Zetena |
| Ezaugarriak | |
| Momentu dipolarra | 1,422 D |
| Fusio-puntua | −150 ℃ −151 ℃ |
| Irakite-puntua | −56 ℃ (760 Torr) −49,81 ℃ (101,325 kPa) |
| Fusio-entalpia | 1,422 D |
| Lurrun-presioa | 1 atm (20 ℃) |
| Masa molekularra | 42,011 Da eta 42,010564684 Da |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  0
4
0
|
| Denboran ponderatutako esposizio muga | 0,9 mg/m³ (10 h, baliorik ez) |
| Denbora laburreko esposizio muga | 3 mg/m³ (baliorik ez) |
| IDLH | 8,6 mg/m³ |
| Eragin dezake | ketene exposure (en)  |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | CCGKOQOJPYTBIH-UHFFFAOYSA-N |
| CAS zenbakia | 463-51-4 |
| ChemSpider | 9643 |
| PubChem | 10038 |
| Reaxys | 1098282 |
| Gmelin | 48003 |
| ChEBI | 24996 |
| RTECS zenbakia | OA7700000 |
| ZVG | 12700 |
| DSSTox zenbakia | OA7700000 |
| EC zenbakia | 207-336-9 |
| ECHA | 100.006.671 |
| Human Metabolome Database | HMDB0252013 |
| UNII | LEP3SM032A |
Zetena edo etenona konposatu organikoa da H2C=C=O formula duena zetenen familiakoa. Zetenarik sinpleena da. Erreaktibo garrantzitsua da azetilazioetan[1].
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Etenona gas oso erreaktiboa da (baldintza estandarretan) eta usain narritagarri akutua du. Tenperatura baxuetan baino ez da nahiko egonkorra (–80 °C). Beraz, beti prestatu behar da erabilera bakoitzerako, eta berehala usatu; bestela, dimerizazioa edo polimerizazio gertatzen da. Bere lotura bikoitzak direla eta, etenona oso erreaktiboa da[2].
Eter eta azetonatan disolbagarria da, eta ur eta alkoholetan deskonposatu egiten da.
Sintesia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zetena azido azetikoaren deshidratazio termikoz produzitzen da 700-750 C-tan trietil fosfatoa katalizatzaile gisa usatuz[3].
- CH3CO2H → CH2=C=O + H2O
Erabilera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eskuarki konposatu organikoak azetilatzeko baliatzen da.
Arriskuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ingurunean zetena-kontzentrazio handia egoteak gorputzeko hainbat atal narritatzea eragite du, hala nola begiak, sudurra, eztarria eta birikak. Animaliekin egin diren saioetan ikusi da 116 ppm nahikoa direla animalia-kopuru adierazgarria hiltzeko[4].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ zetena. .
- ↑ (Ingelesez) PubChem. «Ketene» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (kontsulta data: 2024-09-23).
- ↑ (Ingelesez) Wiley-VCH, ed. (2003-03-11). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:. ISBN 978-3-527-30385-4. (kontsulta data: 2024-09-23).
- ↑ (Ingelesez) Wooster, H. A.; Lushbaugh, C. C.; Redeman, C. E.. (1946-12). «The Inhalation Toxicity of Ketene and of Ketene Dimer» Journal of the American Chemical Society 68 (12): 2743–2743. doi:. ISSN 0002-7863. (kontsulta data: 2024-09-23).
