Ana Mariscal
| Ana Mariscal | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Ana María Rodríguez Arroyo |
| Jaiotza | Madril, 1923ko uztailaren 31 |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Madril, 1995eko martxoaren 28a (71 urte) |
| Hobiratze lekua | La Almudenaren hilerria |
| Familia | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea, film-zuzendaria, idazlea, gidoilaria, zinema aktorea eta zinema ekoizlea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
    | |
.svg){kind=small}
Ana Mariscal, jaiotzaz Ana María Rodríguez-Arroyo Mariscal (Madril, 1923ko uztailaren 31 - Ibíd., 1995eko martxoaren 28a) madrildar aktore, zuzendari eta ekoizlea izan zen. Kritikariek XX. mendeko europar zinemako zuzendaririk onenetakotzat jotzen dute.[1][2]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kasualitatez egin zuen debuta zineman: Zientzia Zehatzetako ikaslea zela, Luis Arroyo nebari lagundu zion, Luis Marquinaren El último husar (1940) hispaniar-italiar koprodukzio bat filmatzeko probetara; zuzendariak erreparatu eta filmeko bigarren rol femeninoa ematea erabaki zuen.[3]
1940 hamarkada[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtebete geroago, José Luis Sáenz de Herediaren Raza filmeko protagonista izan zen, Alfredo Mayorekin batera, eta uneko espainiar zinemako izar handienetako bat bihurtu zen. Hala, arrakasta handiz betetako ibilbidea hasi zuen pantaila handian, eta hamarkada bat baino gehiago iraun zuen.
.jpg)
Denbora horretan filmatu zituen, besteak beste, Luis Marquinaren Vidas cruzadas (1942); Mariano Pomboren Mañana como hoy (1947); Luis Luciaren La princesa de los Ursinos (1947); Ignacio F. Iquinoren El tambor del Bruch (1948); Antonio Románen Pacto de silencio, Manuel Murren Un hombre va por un camino (1949). Azken filmazio horretan Valentín Javier García-Fernández ezagutu zuen, eta harekin ezkondu zen 1954an.[4]
Pantaila handian agertzearekin batera, eszenatokiei buruzko interpretazio bikainak egin zituen, Luis Escobar-en eskutik, María Guerrero antzokian hamarkadaren hasieran egin baitzuen debuta. 1945ean, Ana Mariscalek José Zorrillaren Don Juan Tenorio egin zuen Valladoliden. Gauetan Inés andrea interpretatzen zuen, baina arratsaldeetan Don Juanen paperarekin ausartu zen, eta «lotsagabe»kotzat hartu zuten batzuek, eta haren aurkako epaiketa egin zen. Alfredo Marqueríeren esku-hartzeari esker 'onik atera' zen bere «ausardia»tik.[5][6]
1950 hamarkada[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Berrogeita hamarreko hamarkadaren hasieran, aktore gisa agertzen hasi zen, eta Bosco Films produkzio-etxea sortu zuen. Handik gutxira, bere filmetako gidoiak ekoizten, zuzentzen eta idazten hasi zen; Segundo López, aventurero urbano (1953); Misa en Compostela (1954); Con la vida hicieron fuego (1959). 1963an, El camino lanarekin, Miguel Delibesen eleberrian oinarritua eta oso baliabide gutxirekin filmatua, kameraren atzean egindako lanari kritika onak jasotzea lortu zuen.[7] Film hori berreskuratu egin zuen publiko zabalarentzat 2021ean, Cannesko zinemaldiaren historiako film klasikoen atalean aurkeztu baitzen, kopia digitalizatua erakutsiz.[8]
Bere filmez gain, beste batzuk filmatu zituen hainbat zuzendariren agindupean, nahiz eta oso noizean behin egin zituen; bere garaian eragin komertzial handia izan zuten filmetan parte hartu zuen, hala nola Luis Luciaren Jeromín (1953); José María Forqueren Un día perdido (1954) edo Luis Luciaren Morena Clara (1954).
Argentinan[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1954an ezkondu ondoren, bikotea Argentinara joan zen, eta han bi urte eman zituen. Anak hainbat filmetan lan egin zuen: Kurt Land-en En cárne viva, Bacará; Enrique Cahen Salaberryren Enigma de mujer; Edgardo Togniren Los maridos de mamá. Telebistan ere agertu zen, eta Luis R. Arroyo nebaren laguna zen, eta 13 urte zituela ezagutu zuen Federico García Lorcaren lanak interpretatu zituen antzokian.[9]
Espainarako itzulera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Espainiara itzulita, bere produktorearen filmetan lan egin zuen, eta noizean behin beste zuzendari batzuen lanetan paperak onartu zituen: Luis César Amadoriren La violetera (1958), edo La reina del Chantecler (1958). Interpretazio-eskolak ere eman zituen IIECen (Ikerketa eta Esperientzia Zinematografikoen Institutua), 1957 eta 1960 artean.[10]
Azken urteetan, ikuskizunen mundutik at bizi izan zen, eta literaturan jardun zuen buru-belarri. 1995eko urtarrilean Urrezko Domina eman zitzaion Arte Ederretako merezimenduari.[11]
1995eko martxoaren 28an hil zen, 71 urte zituela, Madrilgo ospitale batean, minbizia zuela eta. Hurrengo egunean lurperatu zuten La Almudenako hilerrian.[12]
Valentín Javier Gariko-Fernández senarra (produktorea eta argazkilaria) (1921-2012) 2012ko ekainean hil zen 91 urte zituela, eta La Almudenako hilerrian erraustu zuten.[13]
Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Kategoria | Filma |
|---|---|---|
| 1945 | Aktore nagusi onena | Una sombra en el jardínn |
| 1949 | Aktore nagusi onena | Un hombre va por el camino |
| 1950 | Aktore nagusi onena | De mujer a mujer |
*1995eko urtarrilean Urrezko Domina eman zitzaion Arte Ederretako merezimenduari.[11]
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Izenburua | Egiaztatua | Zuzendaria | Oharrak | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Egilea | Zuzendaria | Ekoizlea | ||||
| 1940 | El último húsar | Luis Marquina | Hispaniar-italiar koprodukzioa. Izenburu orijinala: Amore di ussaro. | |||
| 1940 | La florista de la reina | Eusebio Fernández Ardavín | Izen bereko antzerki obrakoa | |||
| 1942 | Raza | José Luis Sáenz de Heredia | ||||
| 1942 | ¡Qué contenta estoy! | Julio de Fleischner | ||||
| 1942 | Siempre mujeres | Carlos Arévalo | ||||
| 1942 | Vidas cruzadas | Luis Marquina | ||||
| 1943 | Cuarenta y ocho horas | José María Castellví | ||||
| 1944 | Cabeza de hierro | Ignacio F. Iquino | ||||
| 1945 | Una sombra en la ventana | Ignacio F. Iquino | Emakume aktore onenaren CEC saria | |||
| 1945 | ¡Culpable! | Ignacio F. Iquino | ||||
| 1945 | Viento de siglos | Enrique Gómez | ||||
| 1945 | El obstáculo | Ignacio F. Iquino | ||||
| 1947 | Dulcinea | Luis Arroyo | ||||
| 1947 | Noche sin cielo | Ignacio F. Iquino | ||||
| 1947 | La princesa de los Ursinos | Luis Lucia | ||||
| 1948 | El tambor del Bruch | Ignacio F. Iquino | ||||
| 1948 | Mañana como hoy | Mariano Pombo | ||||
| 1948 | La próxima vez que vivamos | Enrique Gómez | ||||
| 1948 | La vida encadenada | Antonio Román | ||||
| 1949 | Aquellas palabras | Luis Arroyo | ||||
| 1949 | Pacto de silencio | Antonio Román | ||||
| 1949 | Doce horas de vida | Francisco Rovira Beleta | ||||
| 1949 | Un hombre va por el camino | Manuel Mur Oti | Emakume aktore onenaren CEC saria | |||
| 1950 | De mujer a mujer | Luis Lucia | Emakume aktore onenaren CEC saria | |||
| 1950 | La fuente enterrada | Antonio Román | ||||
| 1951 | El gran galeoto | Rafael Gil | José Echegarayren izen bereko antzerki obran oinarritua | |||
| 1953 | Segundo López, aventurero urbano | Ana Mariscal | Coguionista | |||
| 1953 | Jeromín | Luis Lucia | Luis Colomaren izen bereko antzerki obran oinarritua | |||
| 1953 | Vértigo | Eusebio Fernández Ardavín | ||||
| 1954 | Misa en Compostela | Ana Mariscal | Dokumentala. Hitzak: Ana Mariscal | |||
| 1954 | Morena Clara | Luis Lucia | ||||
| 1955 | En carne viva | Enrique Cahen Salaberry | Argentinar pelikula | |||
| 1955 | Un día perdido | José María Forqué | ||||
| 1955 | Bacará | Kurt Land | Argentinar pelikula | |||
| 1956 | De noche también se duerme | Enrique Carreras | Argentinar pelikula | |||
| 1956 | Los maridos de mamá | Edgardo Togni | Argentinar pelikula | |||
| 1956 | Enigma de mujer | Enrique Cahen Salaberry | Argentinar pelikula | |||
| 1958 | La violetera | Luis César Amadori | ||||
| 1958 | Hay que bañar al nene | Edgardo Togni | Argentinar pelikula | |||
| 1958 | Patio andaluz | Jorge Griñán | ||||
| 1958 | Carlota | Enrique Cahen Salaberry | Miguel Mihuraren izen bereko lanean oinarritua | |||
| 1959 | Juego de niños | Enrique Cahen Salaberry | Víctor Ruiz Iriarteren izen bereko lanean oinarritua | |||
| 1959 | Con la vida hicieron fuego | Ana Mariscal | Elkarrizketak. | |||
| 1959 | El magistrado | Luigi Zampa | Hispaniar-italiar koprodukzioa. Izenburu orijinala: Il magistrato | |||
| 1960 | La quiniela | Ana Mariscal | ||||
| 1961 | Hola, muchacho | Ana Mariscal | ||||
| 1962 | Feria en Sevilla | Ana Mariscal | ||||
| 1962 | La reina del Chantecler | Rafael Gil | ||||
| 1962 | Occidente y sabotaje | Ana Mariscal | Gidoilarikide | |||
| 1963 | El camino | Ana Mariscal | Miguel Delibesen lehen zinema.egokitzapena. | |||
| 1964 | La otra mujer | François Villiers | Hispaniar-frantziarkoprodukzioa. Izenburu orijinala: L'autre femme | |||
| 1966 | Los duendes de Andalucía | Ana Mariscal | Gidoilarikide | |||
| 1966 | Vestida de novia | Ana Mariscal | Gidoilarikide | |||
| 1968 | El paseíllo | Ana Mariscal | Gidoilarikide | |||
| 1987 | El polizón del Ulises | Javier Aguirre | Ana María Matuteren izen bereko haurrentzako kontaketa batean oinarritua | |||
Telebista[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Platea hogareña, Juan Carlos Thorryrekin batera, Amaren senarrak.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «De delante a detrás de la cámara» Filmotech.
- ↑ Cousins, Mark. (2018). «Women Make Film: A New Road Movie Through Cinema» Women Make Film - Documental.
- ↑ Borau, J.L.: Diccionario..., pág. 544.
- ↑ «La actriz Ana Mariscal se ha casado», en hemeroteca.abc.es.(16/05/1954).
- ↑ «El día que Don Juan fue ella», en www.elnortedecastilla.es. 2/enero/2018.
- ↑ «Ana María Rodríguez Arroyo» Real Academia de la Historia.
- ↑ Martínez Torres, Augusto. (28 de marzo de 1995). Fallece la actriz y directora de cine Ana Mariscal. .
- ↑ «Ana Mariscal, España en femenino.» Festival de Cannes- La selección Cannes Classics 2021 23 de junio de 2021.
- ↑ Madrid Diario. .
- ↑ «Ana Mariscal: una mujer marcada» en cvc.cervantes.es.
- ↑ a b Anuncio oficial en www.boe.es.
- ↑ «Fallece la actriz y directora de cine Ana Mariscal», en elpais.com.
- ↑ Esquela online en www.rememori.com.
- ↑ «Medallas del CEC a la producción española de 1945» Círculo de Escritores Cinematográficos.
- ↑ «Medallas del CEC a la producción española de 1949» CEC.
- ↑ «Premios del CEC a la producción española de 1950» CEC.
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- BORAU, José Luis (dir.) (1998). Diccionario del cine español. Madrid: Alianza Editorial. p. 544-5. ISBN 978-84-2065-257-3.
- GREGORI, Antonio: El cine español en sus directores, orr. 238-254. Ediciones Cátedra, Madril, 2009. ISBN ά376-2614-7
- MARISCAL, Ana (1984). Cincuenta años de teatro en Madrid. Madrid: El Avapiés. p. 172. ISBN 978-84-86280-04-8.
- — (1943). Mi vida. Madrid: Ed. Astros.
- MARTÍNEZ TEJEDOR, María Concepción (2016). Directoras pioneras del cine español. Madrid: Fundación FirstTeam. pp. 59-72; 106-222. ISBN 978-84-608-3879-1.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ana Mariscal Espainiako zinemaren gauean. 15 minututik 97ra
- Ana Mariscal Internet Movie Databasen (ingelesez).
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q482943
Multimedia: Ana Mariscal / Q482943