Dili

Koordenatuak: 8°33′13″S 125°34′42″E / 8.5536°S 125.5783°E / -8.5536; 125.5783
Wikipedia, Entziklopedia askea
Dili
Dili
Díli
hiriburua
Administrazioa
Herrialdea Ekialdeko Timor
Municipality of East Timor Dili municipality
Izen ofizialaDili
Díli
Jatorrizko izenaDili
Díli
Geografia
Koordenatuak8°33′13″S 125°34′42″E / 8.5536°S 125.5783°E / -8.5536; 125.5783
Map
Azalera178.62 km²
Altuera11 m
Demografia
Biztanleria222.323 (2015)
28.760 (2010)
Dentsitatea1.244,67 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1520 (egutegi gregorianoa)
Ordu eremuaUTC+09:00
Hiri senidetuakCoimbra, Darwin, Lisboa, Canberra eta Sydney

Dili[1] (portugesez: Díli) Ekialdeko Timorko hiriburu eta hiri nagusia da. Timor uharteko iparraldeko kostaldean dago.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sabanako klima (Aw) dauka, Köppen sailkapenaren arabera.

    Datu klimatikoak (Dili, 1914–1963)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 36.0 35.5 36.6 36.0 35.7 36.5 34.1 35.0 34.0 34.5 36.0 35.5 36.6
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 31.3 31.1 31.2 31.5 31.3 30.7 30.2 30.1 30.3 30.5 31.4 31.1 30.9
Batez besteko tenperatura (ºC) 27.7 27.6 27.4 27.4 27.0 26.8 25.5 25.1 25.4 26.0 27.2 27.4 26.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 24.1 24.1 23.5 23.5 22.8 21.9 20.8 20.1 20.5 21.5 23.0 23.6 22.4
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) 19.0 16.2 16.5 18.2 13.2 14.5 12.4 11.8 13.4 16.1 18.0 16.7 11.8
Pilatutako prezipitazioa (mm) 139.5 138.7 132.7 104.3 74.9 58.4 20.1 12.1 9.0 12.8 61.4 144.9 908.8
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm) 13 13 11 9 6 4 3 1 1 2 6 11 80
Eguzki orduak 189.1 161.0 235.6 234.0 266.6 246.0 272.8 291.4 288.0 297.6 270.0 220.1 2972.2
Hezetasuna (%) 80 82 80 77 75 72 71 70 71 72 73 77 75
Iturria: Deutscher Wetterdienst[2]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Portugesek sortu zuten Dili hiria 1520. urtean. 1769. urtean Timor Portugesa herrialdeko hiriburu izendatu zuten, Lifau ordezkatuz; izan ere, holandarrek sarri erasotzen zuten gaur egun Oecusse enklabea den lurraldean zegoen lehengo Lifau hiriburua.

Bigarren Mundu Gerran japoniarrek euren menpe hartu zuten Dili hiria. Bestalde, 1975. urteko azaroko 28an Ekialdeko Timorrek aldebakarreko independentzia-aldarrikapena egin zuen, Portugaldik askatuz. Edozein modutan ere, handik egun batzuetara, abenduaren 7an Indonesiako armadak Dili hartu zuen. Ondorioz, 1976. urteko uztailaren 17an Indonesiak Ekialdeko Timor osoa inbaditu eta beretu zuen, lurraldeari Timor Timur izena emanez; Dili zen lurraldeko hiriburua. Hala ere, 1999. urtera arte etengabe gertatu dira sarraskiak Ekialdeko Timorren, 1991. urtean Diliko sarraskia gertatu zen, eta orduan hasi zen Ekialdeko Timor nazioarteko babesa hartzen. 1999. urtean autodeterminazio-prozesuari ekin zioten, eta 2002. urtean Ekialdeko Timorrek independentzia aldarrikatu zuen; maiatzaren 20an Dili estatu berriko hiriburu izendatu zuten.

Banaketa administratiboa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dili hiria Dili udalerriko hiriburua da; besteak beste, Atauro uhartea eta Dili ondoko beste hiri batzuk daude udalerrian. Hiria hogeita sei sukotan (suco) banatuta dago; horietatik hemezortzi hiri-eremukoak dira.

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dilin dago Ekialdeko Timorko porturik handiena; merkataritza-gune garrantzitsuena ere Dilin dago.

Garraioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Portuaz gain, merkataritzarako eta helburu militarretarako Nicolau Lobato aireportua dago Dilin.

Senidetutako hiriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]