Sridhara

Sridhara
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	শ্রীধর আচার্য
Jaiotza	Bengala, 870
Heriotza	930 (59/60 urte)
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta filosofoa
Lan nabarmenak	ikusi Trisatika (en) Patiganita (en)

Sridhara, Śrīdhara, Śrīdharācāryya edo Śrīdhara Ācāryya (c. 870 - c. 930) Indiako matematikari, sanskritoko pandita eta filosofoa izan zen. Aljebraren aplikazio praktikoei buruz idazteagatik ezaguna da eta ekuazio koadratikoak ebazteko formula ematen lehenetariko bat izan zen. Hainbat mendetan kokatzen saiatu bada ere, gaur egun teoriarik hedatuena 900. urte inguruan loratu zela da .

Biografia eta lan nabarmena

Bhuriśreṣṭi (Bhurisriṣṭi edo Bhurśuṭ) hegoaldeko Rādha, gaur egungo Hugli (Mendebaldeko Bengala) herrian jaio zen. Bere aitaren izena Baladevācārya zen eta amaren izena Acchoka Bai. Bere aita sanskritoko filosofo eta aditua zen. Aryabhata II.ak (X. mendea), Abhayadeva Surik (1050. urtearen inguruan) eta Bhaskara II.ak (c. 1150) aipatzen dute.

Bi tratatu ezagun idatzi zituen, Trishatika (edo Trisatika, 'Patigitasara' ere deitua) eta Patigatana (edo Patiganita, bengaleraz: পাটীগণিত). Pataganitasara Patiganitaren laburpen laburragoa da. Patiganitaren kopia bat (Kaxmir-n) gorde da, bertsotan idatzita dago, ez du frogarik ematen eta partzialki bakarrik kontserbatu da (Pataganitasara-k falta denaren laburpena ematen du).

Besteak beste, oinarrizko eragiketa aritmetikoak (zeroaren erabilera barne), erro karratuen kalkulua ("Sridhar Niyam" erregela) eta erro kuboak, zenbaki osoetan eta zenbaki arrazionaletan banatuta, eta poligono lau batzuen azaleretarako arauak jasotzen dira, serie eta konbinazioetarako formulak. Tratamendua eguneroko hainbat arlotan arazoak konpontzean oinarritzen da. Testua neurrien eta moneten tratamenduarekin hasten da eta poligonoen edukia maneiatzeko erdian mozten da.

Beste hiru lan ere egotzi dizkiote, Bījaganita, Navasatī eta Bṛhatpati.

Ekarpen nabarmenak

• Zeroa azaldu zuen eta honakoa idatzi zuen: «Zero edozein zenbakiri gehitzen bazaio, batura zenbaki bera da; edozein zenbakiri zero kentzen bazaio, zenbakia aldatu gabe geratzen da; zero edozein zenbakirekin biderkatzen bada, biderkadura zero da'.
• Zatiki bat zatitzearen kasuan, zatikiaren alderantzizkoarekin zatikia biderkatzeko metodoa aurkitu zuen.
• Aljebraren aplikazio praktikoei buruz idatzi zuen.
• Aljebra eta aritmetika bereizi zituen.
• Ekuazio koadratikoa ebazteko formula eman zuen lehen matematikarietako bat izan zen:

$x={\frac {-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac\ }}}{2a}}$

Kanpo estekak

• J. J. O'Connor y E. F. Robertson. (2000ko azaroa). Sridhara. University of St Andrews.
• Sridharacarya-ren data . S. Srikanta Sastri, The Jaina Antiquary (1948ko urtarrila).

• Datuak: Q2315324