2001eko hegoaldeko Peruko lurrikara

2001eko hegoaldeko Peruko lurrikara
Mota	lurrikara
Data	2001eko ekainaren 23a
Herrialdea	Peru
Lurrikararen momentu sismikoa	8,4
Sakonera bertikal	33 km

2001eko hegoaldeko Peruko lurrikara ekainaren 23an, arratsaldeko 15:33:14an (20:33:14 UTC) izan zen. Epizentroa Arequipako Ocoñatik gertu izan zen eta Ritcher eskalan 8,4ko indarra izan zuen.^[1] Peruko Arequipa, Moquegua eta Tacna departamenduei, Txileko Arica eta Parinacota eta Tarapacá eskualdeei eta Boliviako La Paz eta Oruro departamenduei eragin zien, 40.000 km²-ko azalera hartuz.^[2] Hau izan zen Peruko lurrikararik suntsitzaileena 1970eko Áncasheko hondamendiaz geroztik, eta munduko lurrikararik handiena Rat uharteetako lurrikaraz geroztik.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lurrikara Nazca eta Hego Amerikako plaken arteko mugan gertatu zen. Bi plakek bat egiten dute bata bestearekin, urtean 78 mm inguruko abiaduran. Lurrikara bi plaken arteko interfazean izandako bulkada gisa gertatu zen, Nazcako plaka Hego Amerikako plakaren azpitik azpiratzen denean. Peruko hegoaldeko kostaldeak lurrikara oso handien historia du, bereziki Moquegua, Arequipa, Tacna.^[3]

Kalteak, ondorioak eta kaltetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lurrikarak 102 pertsona hil zituen, ondorengo tsunamiaren ondorioz hil ziren 26 barne. Azken horrek 70 pertsona ere desagertzea eragin zuen. Hildakoen kopurua, gutxienez, partziala izan zen, tsunamiak sasoiz kanpoko hiri turistiko gehienak kaltetu zituelako, eta itsasikarak itsasbeheran jo zuelako. Lurrikarak Arequipa, Camana, Moquegua eta Tacna hirien inguruetan 320.000 pertsona inguru kaltetu, 17.500 etxe suntsitu eta, zuzenean, 35.550 kaltetu zituen. Sismoa eskualdean sentitu zen hein handi batean. VIII MM gradukoa hautematen da Áticotik Iloraino (Moquegua); noranzkoa Huaral, Lima, La Oroya, Huancayo II MM gradukoa; III Cuscon; IV Ican; V Nascan; VI-VII Arequipan; VIII Tacnan, Moqueguan, Locumban eta Caravelín. Txileko iparraldean ere nabaritu zen lurrikara, eta 3 hildako eragin zituen. Txilen, berriz, eskala hauek izan ziren: Arica VII, Iquique VI, Calama IV-V eta Tocopilla II-III. Bolivian, La Paz III eta Oruro Bolivian,^[4] izua eragin zuen La Paz eta El Alton, eta kalteak eragin zituen La Paz eta Oruro probintzietako hainbat herritako etxebizitzetan.