Ana Francisca Abarca de Bolea
| Ana Francisca Abarca de Bolea | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Ana Francisca Abarca de Bolea y de Mur | ||
| Jaiotza | Zaragoza, 1602ko apirilaren 19a | ||
| Herrialdea |  Espainia | ||
| Bizilekua | Monasterio de Nuestra Señora de la Gloria (en)  | ||
| Heriotza | Monasterio de Nuestra Señora de la Gloria (en) , 1686 (83/84 urte) | ||
| Familia | |||
| Aita | Martín Abarca de Bolea y Castro | ||
| Haurrideak | ikusi
| ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | gaztelania aragoiera | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | poeta eta moja | ||
| Lan nabarmenak | |||
| Genero artistikoa | olerkigintza erlijiosoa | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijio-ordena | Cistercian nuns (en) | ||
Ana Francisca Abarca de Bolea (Zaragoza, Zaragozako probintzia, 1602ko apirilaren 19-Casbas, Huescako probintzia, 1685) moja zistertarra, olerkari eta idazlea.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jatorri nobleko familia batean jaio zen Bolea (horien ondorengoetako bat Arandako kondea izango zen). Gurasoak Martin Abarca de Bolea y Castro humanista eta Ana de Mur anderea ziren. Zaragozako San Felipe parrokian bataiatu ondoren, hiru urte zituelatik aurrera Casbas hirian zegoen Casbasko monasterioan bizi izan zen, handik atera gabe. Itxieran irakurketa ugariz aberastu zen eta latin klasikoa ikasi zuen. 1624ko ekainaren 4an profesa egin zuen. 1655ean moja bizitzan hasiberrientzako irakaslea bezala lanean hasi zen eta 1672an abadesa izendatu zuten. Aragoiko literatura zirkularretako idazle eta idazle garrantzitsuekin sinatu zuen, batez ere Vincencioren mezenasgoarekin gozatu zutenekin. Juan de Lastanosa, Salinasko kondea bezala, Juan Francisco Andrés de Uztarroz eta, seguru asko, Gracian-ekin batera, goraipatzen du eta bere poemak zorroztasunean eta asmamenaren artean biltzen ditu.
Garaiko Aragoiko idazle eta jakintsu askorekin gutunak trukatu zituen, bereziki Vincencio Juan de Lastanosa babesletza zutenekin, besteak beste Salinasko kondea, Juan Francisco Andrés de Uztarroz eta, ziur aski, Gracián; azken honek Agudeza y arte de ingenio liburuan mojaren poemak goraipatu zituen.[1]
Ana Francisca Abarca de Bolearen poesia mahas-mahaseko liburu batean jasota dago, Vigilia y octavario de San Juan Bautista (Zaragoza, 1679). Garaian ohikoak ziren horrelako liburuak non humanismoren eragina duen elkarrizketa batean genero desberdinetako konposizioak nahasten ziren. Kasu honetan artzain-giroko eleberri baten markoa dago: artzain aberats eta kulto talde bat Moncayo inguruan biltzen dira, San Joani eskainitako baseliza batean. Santuaren festaren inguruan, bederatzi egunetan, oturuntzak eta jostaketa desberdinak antolatzen dituzte. Testuinguru horretan pasadizuak narratzen dira, poemak eta abestiak. Tartean ere apologo bat jasotzen da, La ventura en la desdicha, eta eleberri bat, El fin bueno en mal principio.
Gaiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere poesiaren gai nagusia erlijiosoa da baina baita ere ondare herrikoian jasotakoak. Batzuetan aragoieraz idatzi zuen, XVII. mendeko hizkuntza horren testingantza bakarrenetarikoak izanik.[2]
Obra
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hauek ezagutzen dira:[3]
- Catorce vidas de Santas de la Orden del Císter, Zaragoza, Pedro Lanaja y Lamarcaren ondorengoak, 1655.
- Historia del aparecimiento y milagros de Nuestra Señora de Gloria, venerada en el Real Monasterio Cisterciense de Casbas (eskuizkribua).
- Vida de la Gloriosa Santa Susana, Virgen y Mártir, Princesa de Hungría y Patrona de la villa de Maella, en el Reino de Aragón, lugar del Marqués de Torres, Zaragoza, Pedro Lanaja y Lamarcaren ondorengoak, 1671.
- Vida de San Félix Cantalicio (eskuizkribua).
- Vigilia y Octavario de San Juan Bautista, Zaragoza, Pascual Bueno, 1679, Instituto de Estudios Altoaragoneses, Huesca, 1994.
- Obra en aragonés de Ana Francisca Abarca de Bolea, Publicazións d´o Consello d´a Fabla Aragonesa, Huesca, 1980.
Poema solteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Liburu desberdinetan idazlearen poemak agertu ziren. Hona hemen batzuk:
- «Octavas», Palestra numerosa austriaca Huesca liburuan, 1650.
- «Dos sonetos a la muerte del Príncipe Don Baltasar», Obelisco histórico y literario que la Imperial ciudad de Zaragoza erigió al Serenísimo Señor Don Baltasar Carlos de Austria, Príncipe de las Españas liburuan, Zaragoza, 1646.
- «Al libro que escribió Don Francisco de La Torre, intitulado Baraja nueva de versos. Décima», Entretenimiento de las Musas liburuan, Zaragoza, 1654.
- «Soneto a la Virgen de Gloria, Patrona del Monasterio de Casbas», Manuel Serrano Sanz-en edizioa, Apuntes para una biblioteca de escritoras españolas desde el año 1401 a 1833 liburuan, Madril, 1903.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Campo Guiral, María Angeles: Devoción y fiesta en la pluma barroca de Ana Francisca Abarca de Bolea: estudio de la vigilia y octavario de San Juan Bautista, Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 2007
- ↑ Blecua, José Manuel (1980). La poesía aragonesa del barroco. Nueva Biblioteca de Autores Aragoneses. Zaragoza: Guara. p. 206
- ↑ http://escritoras.com/escritoras/Ana-Francisca-Abarca-de-Bolea
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Gaztelaniaz):Ana Francisca Abarca de Bolea Entziklopedia Aragoiarran
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ana Francisca Abarca de Bolea  |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q523447
Multimedia: Ana Francisca Abarca de Bolea / Q523447