Apirilaren 19

Apirilaren 19a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta bederatzigarren eguna da, 110garrena bisurteetan. 256 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Eugenio Otxoa Jaiotza: Baiona, 1815 Heriotza: Madril, 1872ko otsailaren 29a Víctor Pradera Jaiotza: Iruñea, 1872 Heriotza: Donostia, 1936ko Irailaren 6a José María Peña Jaiotza: Getxo, 1895 Heriotza: Getxo, 1988ko urtarrilaren 13a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Maria Xarapova Jaiotza: Nyagan (en) , 1987 José Echegaray Jaiotza: Madril, 1832 eta 1832 Heriotza: Madril, 1916ko Irailaren 14a Jayne Mansfield Jaiotza: Bryn Mawr (Pennsylvania), 1933 Heriotza: Slidell, 1967ko Ekainaren 29a Glenn Theodore Seaborg Jaiotza: Ishpeming (Michigan), 1912 Heriotza: Lafayette (Kalifornia), 1999ko otsailaren 25a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 19ko jaiotzak Simu Liu • August Allebé • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Paul Maye Jaiotza: Baiona, 1913ko Abuztuaren 19a Heriotza: Biarritz, 1987 Fernando Valgañón Jaiotza: Sestao, 1966 Heriotza: Barakaldo, 2018 Alexandre-Eugène Bouët Jaiotza: Baiona, 1833ko Abenduaren 6a Heriotza: Parisko 8. barrutia, 1887 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Charles Darwin Jaiotza: The Mount (en) , 1809ko otsailaren 12a Heriotza: Down House, 1882 Lord Byron Jaiotza: Londres, 1788ko urtarrilaren 22a Heriotza: Missolonghi (en) , 1824 Francis Bacon Jaiotza: York House, Strand (en) , 1561eko urtarrilaren 22a eta 1561 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Highgate, 1626 (juliotar egutegia) Konrad Adenauer Jaiotza: Kolonia, 1876ko urtarrilaren 5a Heriotza: Rhöndorf (en) , 1967 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 19ko heriotzak Roger Williams • Benjamin Rush • John Maynard Smith • Jerzy Andrzejewski • Alexandre Falguière • John Addington Symonds • Jean-Pierre Cassel • Eskuz gaurkotu

Gertaerak BEC. 1775 - AEBetako Independentzia Gerra hasi zen Ingalaterrako tropen aurka. 1839 - Londreseko Itunaren bidez, Belgika erresuma independente bihurtu zen. 1933 - Txilen Txileko Alderdi Sozialista sortu zuten. 1971 - Sierra Leona errepublika bihurtu zen. 2004 - Bilbao Exhibition Centre (irudian) inauguratu zuten Barakaldon. + Gertaera gehiago... Egutegia << Apirila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: Igandea 2021: Astelehena 2022: Asteartea 2024: Ostirala 2025: Larunbata 2026: Igandea Izendegia Santutegia: Leon IX.a, Espedito Melitenekoa, Marta Persiakoa Seaska egutegia: Aintzane/Aintza, Artzai/Artzain, Artzanda, Artzana eta Ogoño.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1521 - Miñaoko guduan erregezaleek Aguraingo kondearen altxamendua zapuztu zuten.
• 1973 - Eustakio Mendizabal "Txikia" Algortan hil zuten.
• 2004 - Bilbao Exhibition Centre inauguratu zuten Barakaldon.
• 2016 - Burlatan torturaren aurkako horma-irudi bat margotzeagatik goardia zibilak 8 lagun atxilotu zituen.

Mundua

• 1775 - Estatu Batuetako Independentziaren Gerra hasi zen Ingalaterrako tropen aurka.
• 1839 - Londreseko Itunaren bidez, Belgika erresuma independente bihurtu zen.
• 1933 - Txilen: Txileko Alderdi Sozialista sortu zen.
• 1971 - Sierra Leona errepublika bihurtu zen.
• 1995 - Estatu Batuak, Oklahoma Cityn: Timothy McVeighek Alfred P. Murrah Federal Building eraikuntzan jarritako bonbak 168 pertsona hil zituen.
• 2005 - Vatikano Hirian: Joseph Ratzinger kardinala Aita Santu hautatu zuten eta Benedikto XVI.a izena hartu zuen.
• 2011 - Fidel Castrok Kubako Alderdi Komunistako kargua utzi zuen, 45 urteren ondoren.

Kirolak

Euskal Herria

• 2016 - Eskubaloiko Espainiako Erregina Kopa: Bera Bera garaile finalean Zuazori 33-17 irabazita.

Mundua

• 1947ko Bost Nazioen Txapelketa: Galesek eta Ingalaterrak garaipen partekatua eskuratu zuten. Bigarren Mundu Gerrak eragindako etenaldiaren ondoren jokatu zen lehenengo txapelketa izan zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1815 -
  • Eugenio Otxoa, erdal idazlea, bibliografoa, argitaratzailea eta itzultzailea (h. 1872).
  • Toribio Aiertza, euskal kardiologoa (h. 1884).
• 1842 - Manuel Laredo, arabar artista eta politikaria (h. 1896).
• 1847 - Vicente Arana, bizkaitar idazlea (h. 1890).
• 1873 -
  • Nikolasa Atxika-Allende, Sabin Aranaren emaztea (h. 1951).
  • Víctor Pradera, euskal herritar politikari, ingeniari, abokatu eta historialaria (h. 1936).
• 1889 - Victoria Ariño, ermuar filantropoa (h. 1974).
• 1895 - José María Peña, euskal herritar futbolari eta atleta (h. 1988).
• 1899 - José María Gonzalez de Kareaga, bizkaitar ingeniari eta politikaria, Bilboko alkatea (h. 1971).
• 1909 - Pablo Beldarrain, militar bizkaitarra, Eusko Gudarosteko komandantea (h. 1997).
• 1914 - Angel Gaztelu, nafar poeta eta historialaria (h. 2003).
• 1918 -
  • Luis Maria Larrea, bizkaitar apezpikua, Bilboko elizbarrutiko apezpikua izandakoa (h. 2009).
  • Mark Légasse, Euskal Herriko idazle eta historialari anarko-abertzalea, Parisen (h. 1997).
• 1919 - Santiago Brouard, medikua, politikaria eta euskararen aldeko militantea (1984an GALek eraila).
• 1926 - Joxe Urteaga Oria, gipuzkoar trikitilari eskusoinujotzailea (h. 2017).
• 1939 - Jose Luis Zumeta, gipuzkoar margolaria, Gaur taldearen sortzaileetakoa (h. 2020).
• 1956 - Pedro Otxotorena, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1958 - Roberto Lopez Ufarte, gipuzkoar futbolari ohia, Fezen.
• 1967 - Herri Torrontegi, motoziklismoko bizkaitar pilotu ohia.
• 1972 - Iñaki Zubizarreta, euskal herritar saskibaloi jokalari ohia, Madrilen.
• 1973 - Jon Mantzisidor, gipuzkoar komikigile eta musikaria.
• 1974 - Uxue Fraile Azpeitia, gipuzkoar mendi-korrikalaria.
• 1977 - Nerea Otxoa de Aspuru, arabar errugbilari ohia.
• 1978 - Gorka Brit, gipuzkoar futbolaria.
• 1980 - Vanesa Gimbert, gipuzkoar futbolaria.
• 1981 - Laura García, nafar judoka paralinpikoa.
• 1985 - Ángela del Pan, bizkaitar errugbilaria.
• 1991 - Bixintxo Bilbao, lapurtar trinketa pilotaria.
• 2004 - Marvin De Lima, lapurtar futbolaria.

Mundua

• 1452 - Frederiko I.a Napolikoa, Napoliko erregea (h. 1504).
• 1483 - Paolo Giovio, italiar sendagile, historialari, biografo eta apaiza (h. 1552).
• 1602 - Ana Francisca Abarca de Bolea, espainiar moja zistertarra, olerkari eta idazlea (h. c. 1685).
• 1603 - Michel Le Tellier, frantziar politikaria (h. 1685).
• 1793 - Fernando I.a Austriakoa, Austriako enperadorea (h. 1875).
• 1795 - Christian Gottfried Ehrenberg, alemaniar naturalista (h. 1876).
• 1815 - Daniel Bashiel Warner, Liberiako presidentea (h. 1880).
• 1830 - Hermógenes López, Venezuelako presidentea (h. 1898).
• 1832 -
  • José Echegaray, espainiar ingeniari, matematikari, antzerkigile eta idazlea, 1904ko Literaturako Nobel Saria (h. 1916).
  • Lucretia Rudolph Garfield, AEBtako lehen dama (h. 1918).
• 1849 - Eva Gonzalès, frantziar margolari inpresionista (h. 1883).
• 1880 - Eugen Slutski, errusiar ekonomialari eta estatistikaria (h. 1948).
• 1882 - Getúlio Vargas, Brasilgo presidentea (h. 1954).
• 1883 - Richard von Mises, austrohungariar jatorriko estatubatuar ingeniaria (h. 1953).
• 1892 -
  • Grigori Abramovitx Shajn, sobietar/errusiar astronomoa (h. 1956).
  • Germaine Tailleferre, frantziar musikagile eta pianista (h. 1983).
• 1897 - Jiroemon Kimura, 116 urte eta 54 egun bizi izan zen japoniarra, bere garaian momentuko munduko pertsonarik nagusiena (h. 2013).
• 1900 - Alexander Ptutxko, sobietar zinema zuzendaria (h. 1973).
• 1912 - Glenn Theodore Seaborg, estatubatuar kimikaria, 1951ko Kimikako Nobel Saria (h. 1999).
• 1916 - Delio Rodríguez, galiziar txirrindularia (h. 1994).
• 1917 - Florence Wald, estatubatuar erizaina, AEBetako hospizio mugimenduaren amatzat hartua (h. 2008).
• 1922 - Erich Hartmann, alemaniar ehiza-pilotua izan zen Bigarren Mundu Gerran, hegazkingintzako onenentzat hartua (h. 1993).
• 1923 - Lygia Fagundes Telles, brasildar idazlea (h. 2022).
• 1926 - William Klein, estatubatuar argazkilaria (h. 2022).
• 1928 - Azlan Shah Perakekoa, Perakeko sultana eta Malaysiako erregea (h. 2014).
• 1931 -
  • Clement Arrindell, Saint Kitts eta Nevisko lehendabiziko gobernadore orokorra (h. 2011).
  • Frederick Brooks, estatubatuar software-ingeniari eta informatikaria, OS/360 sistema eragilearen garapenaren gidaritzagatik ezaguna (h. 2022).
• 1932 - Fernando Botero, kolonbiar muralista, eskultore eta margolari figuratiboa (h. 2023).
• 1933 - Jayne Mansfield, estatubatuar aktore eta abeslaria, 1950eko hamarkadako sex symbol nagusienetariko bat (h. 1967).
• 1934 - Jean Ziegler, suitzar politikaria, altermundialista eta soziologoa.
• 1935 -
  • Dudley Moore, ingeles aktorea, umorista eta musikagilea (h. 2002).
  • Josef Vojta, txekiar futbolaria (h. 2023).
• 1936 - Wilfried Martens, Belgikako lehen ministroa (h. 2013).
• 1941 -
  • Roberto Carlos, brasildar kantautorea.
  • Carmen Ruiz-Tilve, asturiar irakaslea, liburuzaina eta idazlea.
• 1943 - José Legrá, kubatar-espainiar boxeolari ohia.
• 1944 - James Heckman, estatubatuar ekonomialaria, mikroekonomian aditua, 2000ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1945 - Eugenia del Pino, ekuadortar zientzilaria, garapenaren biologian aditua.
• 1946 -
  • Trinche Carlovich, argentinar futbolaria (h. 2020).
  • Tim Curry, ingeles aktorea eta ahots bikoiztailea.
  • María Vallet Regí, kimika ez-organikoko ikertzailea eta irakasle espainiarra.
• 1948 - Maye Musk, kanadar-hegoafrikar modelo eta nutrizionista.
• 1949 - Paloma Picasso, frantziar diseinatzaile eta enpresaburua.
• 1950 -
  • Harald Hein, florete modalitateko alemaniar eskrimalaria (h. 2008).
  • Jacques Herzog, suitzar arkitektoa.
  • José María Martín Carpena, PPko espainiar politikaria (h. 2000).
• 1951 - Pierre Lemaître, frantziar idazlea eta gidoilaria.
• 1954 - Trevor Francis, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2023).
• 1960 -
  • Gustavo Petro, kolonbiar ekonomialaria eta politikaria.
  • Ariel Rot, argentinar rock musikari eta abeslaria.
• 1961 - Pilar Bellver, espainiar idazlea eta feminista.
• 1965 - Mayte Martín, espainiar musikagilea eta flamenko-kantaria.
• 1968 -
  • Ashley Judd, estatubatuar aktore eta ekintzaile politikoa.
  • Mswati III.a, Swazilandiako erregea, Afrikako azken errege absolutista.
  • Asako Takakura, japoniar futbolari ohia.
• 1969 -
  • Hiromitsu Isogai, japoniar futbolari ohia.
  • Zsuzsa Polgár, hungariar xake-jokalaria.
• 1970 -
  • Abelardo Fernández, espainiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
  • Luis Miguel, mexikar abeslari eta aktorea.
• 1971 - Gad Elmaleh, franko-marokoar aktorea.
• 1972 - Rivaldo, brasildar futbolari ohia.
• 1977 -
  • Yolanda Castaño, galiziar poeta eta literatura kritikaria.
  • Danijay, italodance motako musika elektronikoa egiten duen DJa.
• 1978 -
  • Pedro Fernández Espinosa, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
  • James Franco, estatubatuar aktore, gidoigile, zuzendari, ekoizle, modelo, idazle, musikari eta margolaria.
• 1979 -
  • Kate Hudson, estatubatuar aktorea.
  • Antoaneta Stefanova, bulgariar xake jokalaria.
• 1981 -
  • Hayden Christensen, kanadar aktorea.
  • Catalina Sandino Moreno, kolonbiar aktorea.
• 1982 - Filip Jícha, txekiar eskubaloi jokalaria.
• 1987 - Maria Xarapova, errusiar tenislari ohia eta modeloa.
• 1990 - Roy Smith, costarricar futbolaria.
• 1992 - Marko Todorović, montenegroar saskibaloi jokalaria.
• 1996 - Oriana Sabatini, argentinar modelo, aktore eta abeslaria.
• 1998 - Zhang Yufei, txinatar igerilaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1887 - Alexandre-Eugène Bouët, lapurtar militarra, Parisen (j. 1833).
• 1944 - Abelino Barriola, euskal idazle eta antzerkigilea, Bearnon (j. 1885).
• 1954 - Antonio Amundarain, gipuzkoar antzerkigile eta idazlea, Madrilen (j. 1885).
• 1973 - Eustakio Mendizabal, gipuzkoar euskaltzalea, poeta eta ETAkidea, poliziak tirokatua (j. 1944).
• 1987 - Paul Maye, euskal txirrindularia, historian Paris-Tours gehien irabazi duena (j. 1913).
• 2007 - Balentin Aurre-Apraiz, euskal idazlea (j. 1912).
• 2018 -
  • Mari Abrego, nafar mendigoizalea eta Euskal Herriko himalaismoaren aitzindaria (j. 1944).
  • Fernando Valgañón, bizkaitar aktorea (j. 1966).

Mundua

• 1054 - Leon IX.a, Aita santua (j. 1002).
• 1552 - Olaus Petri, Suediako elizgizon protestantea eta itzultzailea (j. 1493).
• 1560 - Philipp Melanchthon, alemaniar teologoa eta Erreforma Protestantearen lider intelektuala (j. 1497).
• 1588 - Paolo Veronese, italiar margolari manierista (j. 1528).
• 1608 - Thomas Sackville (Dorseteko I. kondea), ingelesezko poeta (j. 1536).
• 1645 - Anthony van Diemen, holandar administratzailea (j. 1593).
• 1689 - Kristina Suediakoa, Suediako erregina (j. 1626).
• 1768 - Canaletto, italiar margolaria, marrazkigilea eta grabatzailea (j. 1697).
• 1824 - Lord Byron, ingeles idazlea (j.1788).
• 1857 - Augustinos Kapodistrias, Greziako estatuburua (j. 1778).
• 1874 - Owen Jones, britainiar arkitekto, artista dekoratibo, idazle eta hezitzailea, kromolitografian aitzindaria (j. 1809).
• 1881 - Benjamin Disraeli, ingeles politikari eta idazlea, Erresuma Batuko Lehen ministroa (j. 1804).
• 1882 - Charles Darwin, ingeles naturalista, eboluzioaren teoriaren aita (j. 1809).
• 1906 - Pierre Curie, frantziar kimikalaria (j. 1859).
• 1912 - Patricio Escobar, Paraguaiko presidentea (j. 1843).
• 1914 - Charles Sanders Peirce, estatubatuar zientzialaria, filosofoa eta logikaria (j. 1839).
• 1926 - Aleksandr Aleksandrovitx Txuprov, errusiar estatistikaria (j. 1874).
• 1966 - Väinö Tanner, Finlandiako lehen ministroa (j. 1881).
• 1967 - Konrad Adenauer, Alemaniako kantzilerra (j. 1876).
• 1973 - Hans Kelsen, austriar legegizon, zuzenbidearen filosofo eta politikaren filosofoa izan zen (j. 1881).
• 1974 - Ayub Khan, Pakistango 2. presidentea (j. 1907).
• 1982 - Luis Rodríguez de Miguel, espainiar legelari eta politikaria (j. 1910).
• 1987 - Antony Tudor, ingeles-estatubatuar ballet dantzaria eta koreografoa (j. 1908).
• 1988 - Kwon Ki-ok, Koreako eta Txinako lehen emakumezko hegazkinlaria (j. 1901).
• 1989 -
  • Nicomedes García Gómez, segoviar industrialaria (j. 1901).
  • Daphne du Maurier, britainiar idazlea (j. 1907).
• 1993 - David Koresh, Davidiar sektaren burua (j. 1959).
• 1998 - Octavio Paz, mexikar idazle eta poeta, gaztelaniazko egilerik garrantzitsuenetarikoa eta 1990eko Literaturako Nobel Saria (j. 1914).
• 2001 - Robert Paparemborde, frantziar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1948).
• 2006 - Ellen Kuzwayo, Hegoafrikako emakumeen eskubideen aldeko militantea eta politikaria (j. 1914).
• 2009 - J. G. Ballard, britainiar idazlea (j. 1930).
• 2011 - Grete Waitz, norvegiar atleta, bederatzi aldiz New Yorkeko maratoiaren irabazle (j. 1953).
• 2012 - Levon Helm, estatubatuar musikari eta aktorea, The Band taldeko kidea (j. 1940).
• 2013 - François Jacob, frantziar biologoa, 1965eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1920).
• 2014 - Concha Liaño, anarkista eta Mujeres Libres mugimenduaren sortzaileetako bat (j. 1916).
• 2015 - Raymond Carr, ingeles historialaria, Espainiako, Latinoamerikako eta Suediako historian aditua (j. 1919).
• 2016 -
  • Patricio Aylwin, Txileko presidentea (j. 1918).
  • Walter Kohn, estatubatuar fisikaria eta matematikaria, 1998ko Kimikako Nobel Saria (j. 1923).
• 2018 - Pepe Mediavilla, kataluniar bikoizketa aktore eta zuzendaria (j. 1940).
• 2021 - Walter Mondale, estatubatuar politikaria (j. 1928).
• 2022 - Kane Tanaka, 119 urte eta 107 egun bizi izandako japoniarra, heriotza momentuan munduan bizirik irauten zuen pertsona zaharrena (j. 1903).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Aintzane/Aintza, Artzai/Artzain, Artzanda, Artzana eta Ogoño.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2523
• Multimedia: 19 April

Apirilaren 18 | Urteko egutegi | Apirilaren 20