Anna Lizaran
| Anna Lizaran | |
|---|---|
.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Anna Lizaran i Merlos |
| Jaiotza | Esparreguera, 1944ko abuztuaren 31 |
| Herrialdea |  Katalunia |
| Heriotza | Bartzelona, 2013ko urtarrilaren 12a (68 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: minbizia |
| Familia | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania katalana |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antzerki aktorea, zinema aktorea eta telebista-aktorea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
     | |
.svg){kind=small}
Anna Lizaran Merlos (Esparreguera, Bartzelona, 1944ko abuztuaren 31 – Bartzelona, 2013ko urtarrilaren 11) antzerki, zinema eta telebistako aktore kataluniarra izan zen.[1][2]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jostun baten eta mekanikari baten alaba izan zen eta Lola Lizaran aktorearen ahizpa. Txikitatik izan zuen antzerkirako zaletasuna.
Arte dramatikoa ikasi zuen Bartzelonako Centre d'Estudis Experimentals-en, eta Comediants-eko lehen kideetako bat izan zen.[3] 1974an Parisen ezarri zen Jacques Lecoq mimoarekin ikasteko, eta, itzuli zenean, 1976an, Teatre Lliure-n hasi zen lanean. Teatre horren sortzailea zen, zuzendarien, aktoreen eta teknikarien talde batekin batera. [4]
Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzoki horretan hasi zen Lizaran aktore profesional Camí de nit lanean, eta hantxe egin zuen lan gehien bere ibilbidean. Han lan egin zuen 1970eko hamarkadaren bukaerara arte.
Kataluniako zuzendari onenetako batzuekin lan egin zuen, besteak beste, Fabià Puigserver, Lluís Pasqual, Sergi Belbel eta Oriol Broggirekin. Hogeita hamar lan baino gehiagotan parte hartu zuen. Klasikoetatik (William Shakespeareren Hamlet, adibidez) sasoikoetara (Forasters, adibidez).
Kataluniako TV3 telebista autonomikorako, L'avinguda del Desastre film laburra egin zuen, Digui, digui ... (katalana ikasteko ikastaroa) saioaren ondoren ematen zena.
90eko hamarkadaren erdialdean, zenbait filmetan parte hartu zuen; besteak beste, Pedro Almodóvarren Tacones lejanos filmean, eta Ventura Ponsen Actrius. 1996an Arsènic i puntes de coixí zuzendu zuen telebistarako.
Antzerkian, "La Gran Dama del Teatre Català" deitzen diote. Haren interpretazioa nabarmendu daiteke Agost (Comtat d'Osage) (2010) kataluniar bertsioan.
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2012an, La Bête lanaren entsaioak utzi behar izan zituen minbizia diagnostikatu ziotenean.[5] 2013ko urtarrilaren 23an hil zen Bartzelonako Hospital Clínic-en, 68 urte zituela.[6]
Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2014. urtean, Lluís Pasqualek eta Irene Bordoyk Anna Lizaran liburua aurkeztu zuten, aktorearen omenez.
- 2018an, Bartzelonako Udalak plaza bati eman zion izena. Anna Lizaran plaza Ribes, Sicília eta Ali Bei kaleen elkargunean dago, Fort-Pienc auzoan. Auzoko bozketa bidez hautatu zuten, emakume ez “santuak” eta ez “nobleak” zirenen artean.[7]
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Filma | Pertsonaia | Zuzendaria | Generoa | Iraupena |
|---|---|---|---|---|---|
| 2010 | Herois | Àvia Men | Pau Freixas | Drama | 1h 44' |
| 2008 | Forasters | Emma | Ventura Pons | Drama | 1h 45' |
| 2000 | Morir (o no) | Ventura Pons | Drama | 1h 32' | |
| 1998 | La primera noche de mi vida | Joselitoren ama | Miguel Albaladejo | Komedia | 1h 24' |
| 1997 | Actrius | Maria Caminal | Ventura Pons | Drama | 1h 28' |
| hemeretzi laurogeita hamasei | La Celestina | Alisa | Gerardo Vera | Drama/Erromantzea | 1h 49' |
| hemeretzi laurogeita hamabost | El perquè de les coses | Dona Submisa | Ventura Pons | Komedia | 1h 32' |
| 1994 | Souvenir | Elvira | Rosa Vergés | Komedia | 1h 30' |
| 1991 | Tacones lejanos | Margarita | Pedro Almodóvar | Drama/Erromantzea | 1h 52' |
| 1990 | La teranyina | Antoni Verdaguer | Drama | 2h 20' | |
| 1982 | La plaça del Diamant | Francesc Betriu | Drama | 1h 56' | |
| 1980 | El vicari d'Olot | Sor Melíflua | Ventura Pons | Komedia | 1h 41' |
| 1979 | Salut i força al canut | Lola | Francesc Bellmunt | Komedia | 1h 40' |
Antzerkia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1976: Camí de nit, 1854.
- 1977: Titus Andrònic, Leonci i Lena, La cacatua verda, Ascensió i caigua de la ciutat de Mahagonny.
- 1978: La vida del rei Eduard II d'Anglaterra, La nit de les tríbades, Hedda Gabler.
- 1979: La bella Helena/Helena ederra, Les tres germanes/Hiru ahizpak.
- 1980: Jordi Dandin, El balcó/Balkoia.
- 1981: Operació Ubú.
- 1982: El misantrop, Primera història d'Esther.
- 1983: Al vostre gust,Advertència per a embarcacions petites.
- 1984: Una jornada particular/Lanaldi berezia.
- 1985: Un dels últims vespres de carnaval, La senyoreta Júlia.
- 1986: La senyora de Sade.
- 1987: Lorenzaccio, Lorenzaccio; El 30 d'abril.
- 1988: La bona persona del Sezuan.
- 1989: Les noces de Fígaro.
- 1990: Maria Estuard, Capvespre al jardí.
- 1991: El cántaro roto.
- 1992: Dansa d'agost, El dol escau a Electra, El parc.
- 1993: Roberto Zucco.
- 1994: Un dels últims vespres de carnaval, Les noces de Fígaro, Quartet.
- 1995: Arsènic i puntes de coixí.
- 1996: Lear o el somni d'una actriu, El temps i l'habitació.
- 1998: Quartet, Morir, Galatea.
- 1999: Tot esperant Godot, La nit de les tríbades.
- 2000: L'hort dels cirerers.
- 2001: L'adéu de Lucrècia Borja.
- 2002: Escenes d'una execució, Testimoni Verdaguer.
- 2003: Homenatge a Josep Montanyès, El retorn al desert.
- 2004: Forasters, Dissabte, diumenge i dilluns.
- 2005: Un matrimoni de Boston, Homenatge a Carlota Soldevila.
- 2006: Rosencrantz i Guildenstern són morts, Hamlet/La tempestad.
- 2008: El cercle de guix caucasià.
- 2009: El ball.
- 2010: Agost
- 2011: Dues dones que ballen.
Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Kategoria | Filma | Emaitza |
|---|---|---|---|
| 2008 | Emakumezkoen antzezpen onena | Forasters | Irabazlea |
| Urtea | Kategoria | Muntaketa | Emaitza |
|---|---|---|---|
| 1999 | Antzerkiko aktore onena | La nit de les tríbades Tot esperant Godot |
Finalista |
- Butaka sariak
| Urtea | Kategoria | Zinema/Montajea | Emaitza |
|---|---|---|---|
| 2011 | Kataluniako antzerki-aktore onena | Agost (Abuztua) | Irabazlea |
| 2010 | Kataluniako antzerki-aktore onena | El ball | Irabazlea |
| 2006 | Kataluniako antzerki-aktore onena | El matrimoni de Boston | Irabazlea |
| 2005 | Kataluniako antzerki-aktore onena | Forasters | Irabazlea |
| 2002 | Kataluniako antzerki-aktore onena | Escenes d'una execució | Irabazlea |
| 2000 | Kataluniako zinema aktore onena | Morir (o no) | Hautagaia |
| 1998 | Kataluniako zinema aktore onena | La primera noche de mi vida | Irabazlea |
| 1997 | Kataluniako zinema aktore onena | Actrius ( ex aequo ) | Irabazlea |
- Max sariak
| Urtea | Kategoria | Muntaketa | Emaitza |
|---|---|---|---|
| 2011 | Aktore protagonista onena | Agost (Abuztua) | Hautagaia |
| 2001 | Aktore protagonista onena | Tot esperant Godot | Irabazlea |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Multitudinario adiós a la actriz Anna Lizaran en Barcelona
- ↑ (Gaztelaniaz) 20minutos. (2013-01-12). «Fallece la actriz catalana Anna Lizaran a los 68 años» www.20minutos.es - Últimas Noticias (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
- ↑ (Gaztelaniaz) EFE. (2013-01-12). «Muere a los 68 años la actriz Anna Lizaran» RTVE.es (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
- ↑ «Fallece a los 68 años la actriz Anna Lizaran, gran dama del teatro catalán» www.publico.es 2013-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Diez años sin Anna Lizaran» La Vanguardia 2023-01-12 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
- ↑ «Anna Lizaran» Bing (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
- ↑ «Plaza Anna Lizaran» La Vanguardia 1 de enero de 2019.
